Door Yvonne Olf
Paramaribo - De onafhankelijk non-profitmediaorganisatie Mongabay, die rapporteert over de uitdagingen van de natuur en de planeet, met een wereldwijd netwerk van lokale journalisten meldt op haar website het volgende nieuws: ,,De regering van Suriname overweegt een reeks landtransacties die het ministerie van Landbouw en een groep particuliere entiteiten in staat zouden stellen landbouw-, veeteelt- en aquacultuuractiviteiten uit te voeren op honderdduizenden hectare land, waarvan het grootste deel Amazone-regenwoud is”, zo staat in de documenten die zijn beoordeeld door Mongabay en journalist Maxwell Radwin, met kaarten en correspondentie tussen verschillende overheidskantoren.

Het Amazonegebied bestrijkt 93 procent van het totale landoppervlak van Suriname, waardoor de landbouwontwikkeling een bijzonder gevoelige kwestie in het land is.
Mongabay bedient een divers publiek door gratis toegang te bieden tot nieuws en informatie in talloze talen om kennislacunes aan te pakken en de transparantie te verbeteren.
Bij de landtransactie-deals in Suriname zijn vijf particuliere entiteiten betrokken, met belangen in grondstoffen als soja en cashewnoten. Als het akkoord wordt afgerond, kan het een ongekende ontbossing mogelijk maken en campagnes van inheemse gemeenschappen om rechten op voorouderlijk grondgebied te verwerven, uitdagen.
Het ministerie van Landbouw is geïnteresseerd in ongeveer 354.836 hectare land verspreid over verschillende districten, volgens de documenten, die dateren van september 2022. Particuliere landontwikkelaars zijn geïnteresseerd in nog eens naar schatting 10.868 hectare. Indien sprake is van ontbossing zou dit neerkomen op een verlies van ongeveer 2 procent van de totale bosbedekking van het land. ,,Bos- en zoetwaterecosystemen worden al aangetast door (illegale) goudwinning. Grootschalige landbouw mag geen tweede oorzaak van ontbossing worden”, zegt David Singh, directeur van het World Wild Fund for Nature (WWF) Guianas, tegen Mongabay.
Sommige percelen bevinden zich in de noordelijke districten Coronie en Nickerie, waar een deel van het land al is aangetast door eerdere landbouwontwikkeling. Maar andere bevinden zich in het zuiden, in Sipaliwini, een uitgestrekt en grotendeels onbewoond district met intact oerbos.
In het verleden heeft het ministerie soortgelijke verzoeken ingediend voor terreinen voor trainingen, experimenten en proefprogramma’s voor duurzame landbouw, vertelden verschillende niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) aan Mongabay. Maar voor dit soort activiteiten zijn doorgaans geen honderdduizenden hectares land nodig.
De landtransacties lijken ook op voorstellen van doopsgezinde boeren (mennonieten) die vanuit andere delen van Latijns-Amerika willen verhuizen om duizenden hectaren industriële landbouw te ontwikkelen. Maar vertegenwoordigers van het bedrijf dat toezicht houdt op de verhuizing van de mennonieten, Terra Invest, bevestigen aan Mongabay dat dit een andere onderneming is dan die van hen. Over de mennonieten heeft deze krant op 11 november al uitgebreid bericht.
Het ministerie van Landbouw en het ministerie van Grondbeleid en Bosbeheer hebben richting Mongabay niet gereageerd op een verzoek om commentaar over hoe zij het land uiteindelijk willen gaan gebruiken. Verschillende milieugroeperingen zeggen dat ze niet zeker weten wat de plannen van de ministeries zijn en uiten hun frustratie over het gebrek aan transparantie.
In de documenten bespreken de ministeries plannen voor landmetingen en figuratieve kartering. Uit de documenten blijkt dat het kantoor van president Chan Santokhi ook bij het proces betrokken is, door in sommige gevallen ‘gecorrigeerde’ versies van de kaarten te sturen om ‘de locaties beschikbaar te stellen’ aan het ministerie van Landbouw.
,,De omzetting van wat lijkt op 2 procent van de bosgrond in staatseigendom voor andere doeleinden is een zeer belangrijke zaak en kan het beste worden ondernomen onder een duidelijk, vastgelegd nationaal beleid en plan voor landgebruik dat profiteert van breed overleg met belanghebbenden”, zegt Singh.
De grondtransacties komen op een moment dat de regering van Santokhi worstelt met schulden en inflatie, die de voedselonzekerheid in het land hebben verergerd en tot landelijke protesten hebben geleid. Het uitbreiden van de landbouwsector wordt voorgesteld als oplossing voor het probleem, omdat dit niet alleen banen zou creëren en de export zou stimuleren, maar ook de binnenlandse voedselproductie zou vergroten.
Wat de situatie ingewikkelder maakt, is het feit dat het Amazone-regenwoud 93 procent van het totale landoppervlak van Suriname beslaat. Omdat Suriname een van de weinige landen ter wereld is met een koolstofnegatieve economie, wat betekent dat het meer CO2 absorbeert dan het uitstoot, houden natuurbeschermingsgroepen en inheemse gemeenschappen nauwlettend in de gaten wat de overheid doet. Het kantoor van de president heeft niet gereageerd op een verzoek om commentaar op het artikel.
,,Landbouwontwikkeling in het regenwoud, ik denk niet eens dat ze daar een strategie hebben”, zegt Maria Josée Artist, die werkt aan gemeenschapsontwikkeling voor de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (Vids). ,,Ze hebben er niet goed over nagedacht. Het is alleen maar vanwege geld. Ze hebben financiering nodig voor de nationale economie.”
Volgens de documenten bestaan er in een paar van de gebieden die het ministerie van Landbouw interesseren al bestaande houtkapconcessies. Sommige gebieden overlappen met land dat wordt bezet door inheemse gemeenschappen die jarenlang hebben geprobeerd de voorouderlijke rechten op hun grondgebied te verwerven. Het uitbreiden van de landbouwgrens zou deze inspanningen bemoeilijken, vertellen kunstenaars en andere inheemse vertegenwoordigers aan de journalist.
,,Traditionele landbouw op industriële schaal zal leiden tot volledige ontbossing”, aldus Singh, ,,met alle gevolgen van dien voor de flora en fauna en voor gemeenschappen die in harmonie met het bos leven.”
Niet alleen de overheid, maar ook de particuliere sector is op zoek naar grond. Volgens de documenten hebben vijf particuliere entiteiten interesse getoond in de ontwikkeling van landbouw-, veeteelt- en aquacultuuractiviteiten. Het gezamenlijke gebied van circa 10.868 hectare ligt in de wijk Sipaliwini. Elke entiteit is geregistreerd als een stichting, een juridische opzet die beperkte aansprakelijkheid aan leden biedt en een gemakkelijke eigendomsoverdracht mogelijk maakt. Al deze stichtingen zijn verbonden met een bewoner genaamd Radjesh Ramgolam, die zichzelf bij Mongabay identificeert als grondmakelaar. De stichtingen zijn de Kovu & Kiara Foundation, Toolit Asset Management Foundation, Braeburn Apple Foundation en Togliatti Asset Management Foundation. Een andere stichting, de Gaziantep Asset Management Foundation, is verbonden met zowel Ramgolam als iemand genaamd Vinodjkumar Sowdager.
De stichtingen zijn geregistreerd op adressen in de hoofdstad Paramaribo en het district Wanica, dat net buiten de hoofdstad ligt. Geen van de stichtingen is aanwezig op sociale media of heeft een website. Er is verder niets over bekend. De aanvragen voor land werden verdeeld over verschillende stichtingen omdat het interessegebied te groot is, vertelt Ramgolam telefonisch aan Mongabay, en dit zou voor ‘problemen’ met de overheid kunnen zorgen. Hij geeft geen commentaar op wat voor soort problemen er zijn, alleen dat grondtransacties ‘gevoelig’ kunnen zijn.
De schrijver en journalist van het stuk dat hierboven beschreven wordt, Maxwell Radwin, is gevestigd in Mexico-Stad. Zijn artikelen zijn onder meer verschenen in The Washington Post, Vice News, USA Today, Al Jazeera English en Americas Quarterly.