Staten en regering niet over een nacht ijs gegaan

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Edsard Ravelli, van huis uit IT-deskundige, heeft met een filmpje op Facebook waarin hij op persoonlijke titel de Noodwet - officieel de Landsverordening uitzonderingstoestand van Curaçao - analyseert, voor nogal wat ophef gezorgd.

Aanleiding voor de regering om in een tegenbericht aan te dringen op het volgen van ‘de officiële kanalen’. De regering belooft dat het publiek de komende dagen de juiste uitleg kan verwachten, ‘waarbij juristen in detail treden over de conceptwet’. Overigens zou vandaag in een openbare Statenvergadering over dit onderwerp gedebatteerd worden. Deze vergadering is gisteren afgezegd.
Verschillende (buitenparlementaire) politieke partijen hebben in het weekend krachtig geprotesteerd. Ook MFK. Ze vinden dat de wet ‘dictatoriale bevoegdheden’ verschaft. Minister Quincy Girigorie (PAR) van Justitie geeft echter aan dat er juist verschillende controlemomenten en -mechanismen zijn ingebouwd: met de gouverneur, die moet medeondertekenen; het parlement, dat toepassing door de regering kan tegenhouden; en de onafhankelijke rechter die ingeschakeld kan worden.

Het filmpje ging ‘viral’ zoals dat heet. Ravelli leest voor uit de wettekst van 23 juni 2020, maar vermeldt niet dat er al enkele keren in Staten over het wetsvoorstel is vergaderd. Daar heeft de regering uitvoerig mondeling, maar ook schriftelijk op gereageerd. Ook houdt hij er geen rekening mee dat er naar aanleiding van deze Statendiscussies en opmerkingen van de Raad van Advies (RvA) aanpassingen zijn aangebracht, vastgelegd in een Nota van Wijziging met een toelichting daarop die op 24 september 2020 bij de Staten is ingediend. Deze Nota van Wijziging hoort officieel bij de Landsverordening uitzonderingstoestand.
De eerdere discussies in de Staten waren op 15 juli 2020 en op 30 september 2020. Van beide vergaderingen is een schriftelijk verslag opgesteld, zodat exact nagelezen kan worden wat door de verschillende Statenleden naar voren is gebracht. Uit de verslagen wordt duidelijk dat op alle punten die Ravelli aankaart al kritische vragen zijn gesteld door de leden van alle fracties. De regering heeft vervolgens op alle gestelde Statenvragen schriftelijk antwoord gegeven in een zogenoemde ‘Nota naar aanleiding van het verslag’ (antwoord op de gestelde vragen van 30 september) en daarna nog een keer in een uitvoerige ‘Memorie van Antwoord’, die 86 pagina’s beslaat.
Naar aanleiding van deze stukken heeft het Antilliaans Dagblad verschillende artikelen geschreven onder de koppen ‘Noodwet goed voorbereid’ en onderkop ‘Genoeg waarborgen tegen machtsmisbruik’ (op de website terug te vinden), maar ook ‘Noodwet sluit dictatuur uit’.

Uitsluiting huiszoeking mogelijk

In de Memorie van Antwoord wordt nog eens uitvoerig ingegaan op alle zorgen die geuit zijn in de Staten. Een aspect dat voor nogal wat ophef zorgt is het kunnen binnentreden van een huis zonder huiszoekingsbevel en legitimatie. De regering legt uit dat dit alleen door opsporingsambtenaren of toezichthouders gedaan kan worden en alleen toegepast wordt als dit voor de uitzonderingstoestand noodzakelijk is. Voor de coronapandemie zou dit artikel buiten werking gesteld kunnen worden, omdat het onnodig is voor het tegengaan van de pandemie. Bij de afkondiging van de uitzonderingstoestand wordt dus in het betreffende landsbesluit bepaald welke bevoegdheden de regering zal toepassen. 
Bovendien, zo schrijft de regering: ,,De angst van burgers en de fracties in de Staten dat de aangewezen ambtenaar of regering misbruik zal kunnen maken van de bevoegdheid om zonder legitimatie een huiszoeking te kunnen doen, heeft ertoe geleid, dat de regering de bevoegdheid tot het binnentreden in woningen, verder heeft ingekaderd.” Er is nu opgenomen dat binnentreden in woningen zonder machtiging en zonder legitimatie, alleen mogelijk is ter voorkoming of bestrijding van ernstig en onmiddellijk gevaar voor de veiligheid van personen of goederen. Dit is ook in de Nota van Wijziging opgenomen. Bij de toelichting bij de Nota van Wijziging wordt dit punt nader uitgewerkt.

Verder wijst de regering erop dat als er zonder de toestemming van de bewoner een woning is binnengetreden in het kader van de uitzonderingstoestand, hier volgens de wet direct een schriftelijk verslag van gemaakt moet worden.
In het algemeen zijn er voldoende waarborgen ingebouwd voordat de uitzonderingstoestand afgekondigd wordt. Dit afkondigen moet gemeld worden bij de Staten, de regering van het Koninkrijk der Nederlanden, de regeringen van Aruba en Sint Maarten en de Verenigde Naties en de Raad van Europa, zo legt de regering uit. ,,De uitzonderingstoestand wordt afgekondigd bij landsbesluit. Een landsbesluit vereist een ondertekening door de gouverneur als hoofd van de regering. De gouverneur zal geen handtekening zetten onder een document dat in strijd is met de wet of in strijd met de beginselen van behoorlijk bestuur, of iets dat ruikt naar dictatuur”, zo wordt eraan toegevoegd.

Verder wordt uitgelegd dat de ‘uitzonderingstoestand’ alleen afgekondigd kan worden als de Staten daarmee akkoord gaan. Bovendien hebben de Staten vanaf het tijdstip dat een uitzonderingstoestand is uitgeroepen de bevoegdheid te beslissen over het al of niet voortduren daarvan. Uitroepen en opheffen van de uitzonderingstoestand moet verplicht in het Publicatieblad worden afgekondigd. De burger kan zich te allen tijde richten tot de rechter. ,,En in het algemeen staat de waarborgfunctie neergelegd in artikel 43 van het Statuut een afglijden naar ‘politiestaat’ in de weg”, aldus de regering. De landsverordening is verder getoetst aan internationale wetgeving, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR).

Andere eilanden en Nederland

Uit de toelichting van de regering wordt duidelijk dat Nederland in 1996 de Coördinatiewet uitzonderingstoestanden heeft vastgesteld. ,,Nederland heeft sindsdien de noodtoestand niet afgekondigd, waardoor de regering geen concreet voorbeeld kan geven. Nederland maakt in buitengewone omstandigheden gebruik van de bevoegdheden die aan de burgemeesters krachtens de Gemeentewet zijn toegekend, te weten de noodbevels- en noodverordeningsbevoegdheid. Overigens zijn deze bevoegdheden ook in het Curaçaose ontwerp opgenomen (artikelen 22 en 23) en in de Landsverordening openbare orde”, aldus de regering. Sint Maarten heeft wel een noodwet en al twee keer een uitzonderingstoestand afgekondigd. De eerste keer als gevolg van natuurramp orkaan Irma en de tweede keer als gevolg van de Covid-19-pandemie.
Bij de Curaçaose wetgeving gaat het om uitvoering van artikel 96 van de Staatsregeling van 2010.

De Staatsregeling van Aruba schrijft ook een noodwet voor. Ook schrijft de Staatsregeling van Aruba voor van welke grondrechten kan worden afgeweken. Aruba heeft hier nog geen invulling aan gegeven en gebruikt de Calamiteitenverordening, waaruit een Raad voor de Rampenbestrijding voortvloeit en een Bureau Rampenbestrijding, vergelijkbaar met de Directie Risicobeheersing en Rampenbeleid op Curaçao.

Wilt u meer informatie? Neem een online abonnement op de krant.