Oud-premier Mike Eman van Aruba schrijft Mark Rutte aan
Van een onzer verslaggevers
Oranjestad/Willemstad - Als idealist gaat Mike Eman, oud-premier van Aruba en een fervent voorstander van het Koninkrijk der Nederlanden, er zeker van uit dat de inzet van Nederland voortkomt uit goede bedoelingen. Maar het ‘dictaat’ van Nederland met de Caribische Hervormingsentiteit gaat ook hem te ver.
,,Nederland drukt met het ingrijpen op zijn manier uit dat er aan de Noordzee oprechte bezorgdheid heerst over de Caribische landen van het Koninkrijk”, schrijft Eman in verband met een open memorandum aan de Nederlandse premier Mark Rutte (VVD) in het Antilliaans Dagblad. ,,Maar mijn idealisme heeft het nodig dat ik niet alleen verstarde (voor)oordelen kan horen, maar ook nog altijd ‘hart en verstand’ kan ontwaren. Het zit nu zo verborgen, als het er al is.”
Zijn twijfel wordt extra gevoed door het dictaat van een door Nederland in te stellen hervormingsentiteit. ,,Deze zou feitelijk het beleid van de Arubaanse regering moeten gaan overnemen. De vooral met Nederlandse ambtenaren gevulde instantie wordt zo feitelijk het bestuursorgaan van Aruba. Onze democratische inrichting wordt overruled door een extern iets. De voor ons zo kostbare status aparte verliest zijn waarde. Onze nationale trots wordt geknakt door Nederlandse bestuursdwang. En dat terwijl we als Aruba reeds veel van de door Nederland gewenste hervormingen op eigen kracht hadden doorgevoerd. Aruba heeft dat ingrijpen van Nederland niet nodig en verdient het niet”, aldus de leider van de Arubaanse Volkspartij (AVP).
,,Juist vanuit het belang voor onze eilanden van het Koninkrijksverband maak ik mij grote zorgen over de harde en rücksichtslose wijze waarop de Nederlandse regering zich opstelt: door de eilanden te dwingen om de Caribische Hervormingsentiteit te accepteren in de vorm die nu voorligt en met de bevoegdheden die daarbij horen.” Eman licht toe: ,,Allereerst omdat hiervan het signaal uitgaat dat Nederland zelf te grote afstand heeft genomen van een gemeenschappelijk gevoel. Dat is onheilspellend voor de eilanden. Het omineuze woord ‘Marktplaats’ is ons net iets te vaak gevallen in het Nederlandse debat om het vertrouwen te hebben dat Nederland zich laat leiden door ‘hart en verstand’.”
Zijn zorg geldt tevens de gemeenschap hier. ,,Mijn verantwoordelijkheid geldt allereerst Aruba, maar mijn zorgen strekken zich natuurlijk ook uit naar Curaçao en Sint Maarten. Het zijn de politici hier op de eilanden die direct te maken hebben met het maatschappelijke draagvlak. Besturen in een relatief kleine gemeenschap is veel directer dan in de bureaucratische democratie van Nederland. De balans is delicaat en kostbaar. Verstoring ervan kan scherpe radicalisering tot gevolg hebben.” Op afstand ontbreekt het volgens Eman ‘fundamenteel aan voldoende kennis van en gevoel voor lokale omstandigheden’, maar ‘óók voor het potentieel van de eilanden’. Maar bovenal geldt dat bestuur op afstand doorgaans snel overgaat in technocratie, zonder gevoel, laat staan affectie, voor de bewoners van de eilanden. Aldus de oppositieleider van Aruba. ,,In veel westerse landen kampt de democratie met polarisatie, óók in Nederland. In onze Caribische omgeving ligt revolutionair Venezuela op steenworp afstand. Brazilië ligt daar vlak onder en de gepolariseerde politieke verhoudingen in de Verenigde Staten zijn hier voelbaar. Het belang van het Koninkrijk voor de eilanden is veel te groot om het draagvlak daarvoor op het spel te zetten.”
,,Soms is Nederland geen goede vriend, maar op zijn best een verre neef. Dat zijn niet de fijnste momenten”, spreekt Eman ‘helaas’ over zijn ervaringen tijdens zijn premierschap. ,,We kunnen samen zo veel meer bereiken. Soms luisterde Nederland amper en bleek feitelijk vooral geïnteresseerd in de vraag of de landsbegroting wel op orde was. Aruba zocht met hartstocht naar een win-winsituatie voor het Koninkrijk die ook de landsbegroting zou bestendigen, maar slechts de penningmeester van Nederland had belangstelling. Dat is weinig hart en zuinig verstand. Dan merk je dat er aan Nederlandse kant nog tamelijk veel ruimte is voor groei van gezamenlijkheid.”
Nederland dringt aan op stevige hervormingen. ,,Het verwijt Aruba dat we niet klaar zijn voor de moderne tijd. Nederland zelf heeft inderdaad de afgelopen jaren heel veel veranderingen doorgevoerd. Daardoor is de schatkist goed gevuld, maar dat komt nog meer omdat de laatste tien jaar veel belastingen zijn verhoogd. Dat noem ik geen hervormingen. Dat besef begint ook in Nederland zelf door te dringen, want achteraf wordt gezegd dat er misschien wel te snel en te veel is bezuinigd en omgebogen en dat Nederland daardoor langer in de economische tegenwind is blijven hangen. Zelf gecreëerde tegenwind dus. Je kunt ook té degelijk willen zijn, maar dat krijg je als budgettair beleid het economische beleid gaat overheersen.”
Eman: ,,Dat willen wij op Aruba niet. Maar modernisering en aanpassing gaan en gingen wij niet uit de weg. In mijn regeerperiode zijn grote hervormingen doorgevoerd. De pensioengrondslagen werden grondig hervormd teneinde de pensioenen duurzaam en bestendig te maken. Ook de pensioenleeftijden werden verhoogd, zowel voor de AOV als voor het ambtenarenpensioen. Tevens werd een algemeen pensioen ingevoerd naast de AOV voor werknemers in de privésector. Dat bestond hier niet. Voorts hebben wij de AZV, de algemene ziektekostenverzekering, bijgestuurd en duurzaam bestendig gemaakt. Dat allemaal op basis van een goede sociale dialoog, waardoor er maatschappelijk draagvlak voor was.”
En verder: ,,Ook hebben wij de rechtspositie van politieke ambtsdragers reusachtig versoberd. Allemaal ingrijpende hervormingen, allemaal op eigen kracht. En meer recentelijk zijn er nog andere aanpassingen ingevoerd. Waarom dan toch die Hollandse stugheid?” Met ‘hart en verstand’ is Aruba, zo stelt de AVP-politicus, het meest florerende eiland geworden van het Koninkrijk. ,,Kijk eens wat een ontwikkeling het land heeft doorgemaakt, ook en juist na 1986! Op eigen kracht zijn we ongelooflijk ver gekomen. Ik zou het geweldig vinden als we verbeteringen kunnen vinden in hartelijke samenwerking binnen het Koninkrijk en met het investeren in morgen.”
De oud-premier: ,,Mopperen over gisteren kan iedereen. Ook mijn ziel is gevuld met ervaringen. Nederland kan zeggen dat het zijn neus stoot aan ons, wij hebben onze neus zo vaak in Den Haag gestoten, juist ook als we aandacht vroegen voor betrokkenheid bij plannen voor morgen. Maar ik mopper niet. Mopperen over gisteren ontmoedigt het ondernemen en haalt de bodem weg onder de vooruitgang. Werken aan morgen brengt weer vooruitgang. Als het moet op eigen kracht en met volle overtuiging. Nog mooier is het om het gezamenlijk te doen.”
De huidige beproeving komt door een externe oorzaak, het coronavirus, en niet door falend binnenlands bestuur, zo stelt Eman. ,,Maar ook in deze maanden, nu Aruba zo vreselijk op de proef wordt gesteld, voelen wij ons in staat en bereid om onze problemen zo veel mogelijk zelf het hoofd te bieden. Wij gaan daar voor vechten en wij gaan winnen. Maar wij willen dat doen samen met het gehele Koninkrijk. Wij zoeken voor onze trektocht metgezellen. Vrienden, die soms ook wat gidsen, maar die nooit in hun eentje de richting willen bepalen. We doen een appèl op kameraden met ‘hart en verstand’. Dan is het veilig reizen en behouden aankomen. Dát is de kracht van het Koninkrijk!”
