ANALYSE van onze redactie
Al jaar en dag bedraagt de bevolkingsomvang van Curaçao ‘150.000’ zielen, terwijl zustereiland Aruba bijvoorbeeld tot de status aparte rond de 60.000 inwoners telde en de overige voormalige Nederlands-Antilliaans eilanden nog minder. Aruba groeide in rap tempo naar circa 110.000 en ook de hoeveelheid burgers van Sint Maarten en recentelijk vooral Bonaire nam toe.
Deze week werd bekend dat Curaçao nu ónder de grens van 150.000 is gedoken. Per 1 januari 2023 zijn het er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) officieel 148.925. Een flinke afname in relatief korte tijd, want amper vijf jaar terug waren dat er nog ruim 160.000. Veelzeggende cijfers. En zorgwekkende cijfers. Want de emigratie - het vertrek van burgers dus - was in post-coronajaar 2022 het grootst; meer zelfs dan in de coronacrisisjaren 2020 en 2021. Dit is iets wat álle regeerders van álle politieke partijen zich kunnen en eigenlijk moeten aantrekken, want dit speelt al langer: onder voorgaande kabinetten, waaronder de regering-Rhuggenaath (PAR/MAN/PIN), en is ook niet tot stoppen gebracht sinds het aantreden van de huidige regering-Pisas (MFK/PNP). Integendeel, aldus de cijfers.
Fòrti moet (harder) aan de slag
Er is dan ook wel wat aan de hand. Sinds 2010, het jaar dat het Land de Nederlandse Antillen werd ontmanteld en Curaçao een autonoom Land werd binnen het Koninkrijk, is er elk jaar sprake geweest van krimp. Tussen 2010 en 2019 is de economie van Curaçao gemiddeld met 0,9 procent gekrompen, zo liet het Economic Analysis & Research Department van de Centrale Bank CBCS onlangs weten in gesprek met de Bijzondere Commissie Koninkrijk van de Raad van State. Maar, niet alleen de totale omvang van de Curaçaose economie werd kleiner, ook het reële bbp (bruto binnenlands product) per hoofd van de bevolking is als gevolg van de negatieve groei het afgelopen decennium sterk gedaald. Met - hou je vast - ruim 23 procent. ,,Curaçao is - met andere woorden - armer geworden,” luidt de conclusie van de experts. Met bijna een kwart. Dat is ongekend. En daar kwam crisisjaar 2020 nog bovenop, met gelukkig herstel daarna, maar nog volstrekt onvoldoende om de terugval als gevolg van Covid-19 ‘goed te maken’.
De ontwikkeling tot en met 2019 kan voor een groot deel worden toegeschreven aan de diepe economische en humanitaire crisis in buurland Venezuela, dat van oudsher samen met de Verenigde Staten en Nederland één van de belangrijkste handelspartners was van Curaçao. De situatie in Venezuela heeft op verschillende lokale economische sectoren een negatief effect gehad, waaronder het toerisme, de transportsector, de vrije zone, de internationale financiële dienstverlening en met name de industrie (lees: de raffinaderij). Overigens moet wel worden opgemerkt dat de toegevoegde waarde van de Isla-raffinaderij al sinds 2015 geleidelijk was afgenomen door onder andere shutdowns, problemen met de aanlevering van ruwe olie en de sancties van de VS jegens Venezuela. Toerisme is intussen het nieuwe magische woord, want de Curaçaose economie toont sinds 2021 tekenen van herstel dankzij een sterke groei van het verblijfstoerisme. Toch kan met het huidige groeitempo pas in 2025-2026 het pre-covidniveau weer worden bereikt.
Dat duurt (te) lang en de krimp (van de bevolkingsgrootte alsmede de economie) heeft gevolgen (gehad) voor alles en iedereen. Voor bedrijven, vooral het midden- en kleinbedrijf, maar vooral voor de mensen. De al beperkte lokale afzetmarkt is nog kleiner geworden. Het aantrekken van specialistische arbeidskrachten, met al dan niet Curaçaose ‘roots’, wordt nog lastiger. De betaalbaarheid van de reeds te dure zorg komt nog meer onder druk te staan. En de al krappe koopkracht wordt verder aangetast. Gemiddeld gezien, althans. Want er zijn altijd uitzonderingen, waardoor de ook al (zeer) scheve inkomensverhouding nóg schever wordt.
Het roer moet dus om. De (veelzeggende) cijfers tonen dat aan. Alleen, dát wordt door allerlei adviescommissies en -rapporten ook al heel lang gezegd en door politieke bestuurders telkens plechtig toegezegd. Veel van de noodzakelijke hervormingen blijven echter uit. Oók het veelbelovende Landspakket, dat aanvankelijk onder druk van de crisis tot stand kwam, lijkt maar moeizaam en daardoor langzaam op gang te komen. Wil Curaçao echter de bevolking op peil houden en per capita niet verder in armoede wegglijden, dan móet Fòrti aan de slag. Samen met werkgevers- en werknemersorganisaties, die zich juist beklagen over gebrek aan inspraak en participatie. Geen halve maatregelen, maar hele.
Het was deze week twee jaar geleden dat de Statenverkiezingen van 2021 werden gehouden en er in het regeringscentrum een nieuwe wind ging waaien. Behalve een sterk verbeterde belastingcompliance, waardoor de overheidstekorten vooralsnog zijn weggewerkt, en het ten grave dragen van het hervormingsorgaan Coho - wat door de politieke machthebbers werd gevierd als een overwinning - hebben de burgers nog weinig verbetering gemerkt qua diversificatie van de economie; is de door premier Gilmar Pisas himself beloofde heropening van de raffinaderij vooralsnog een ‘fata morgana’ gebleken; en de bestedingsruimte van zelfs de middenstand nog maar uiterst gering.
Intussen worden de burgers met een opeenstapeling van kostenstijgingen geconfronteerd, en kunnen als ‘eindstation’ van al die doorbelastingen de gestegen kosten zelf niet afwentelen. Een sterk dalende koopkracht zal behoorlijke gevolgen hebben, zowel voor de economie als wat betreft het aantal mensen dat op (korte) termijn ook onder de armoedegrens zal zakken - en al dan niet besluit te blijven of om te emigreren. Een negatieve spiraal die doorbroken moet worden.
