ANALYSE

Ruim vijftien maanden nadat de gewraakte instructiebrief door MFK-minister Dorothy Pietersz-Janga naar de vereffenaars van BZV werd gestuurd en waarna - in verband met perspublicaties daarover - zij kort daarop een motie van afkeuring van de Staten tegen zich kreeg, is het schrijven waar zoveel om te doen is geweest nog altijd niet ingetrokken. Dat antwoorden de vereffenaars desgevraagd op vragen van het Antilliaans Dagblad. Formeel is de brief, waar nu sinds deze week óók drie rechters van het Hof ernstige kanttekening bij plaatsen, formeel dus nog altijd van kracht.

De kwestie is weer helemaal actueel in verband met het vonnis van 28 februari 2023, waarin meteen al aan het begin naar het schrijven van Pietersz-Janga wordt verwezen: ,,Bij brief van 18 november 2021 heeft de minister van Gezondheid, Milieu en Natuur (GMN) getracht te interveniëren in deze procedure door de vereffenaars van BZV op te dragen hun vorderingen in te trekken, conservatoire beslagen te laten opheffen en afstand te nemen van het bestreden vonnis van het Gerecht en het tussenvonnis van het Hof. Deze poging, die ophef in de Curaçaose samenleving en het Curaçaose parlement (met een motie van afkeuring) tot gevolg had, is mislukt.”

‘Mislukte interventie’ van de trias politica
Vijf maanden na haar aantreden in juni 2021 als bewindsvrouw, zorgde Pietersz-Janga voor grote ophef met haar schrijven van 18 november. De media brachten het prominent en de politiek was gelijk in rep en roer. Niet alleen de oppositie, maar ook de coalitie en zelfs haar eigen MFK-partij.

Overigens, al op 19 november - binnen 24 uur - had vereffenaar Etzel Rosenda namens de Stichting Buro Ziektekostenvoorzieningen (in liquidatie) aan de minister laten weten de inhoud van haar verzoek niet te begrijpen; ‘een verzoek dat evident in strijd is met het belang van BZV’; immers BZV zou aanspraken tot terugbetaling van miljoenen aan overheidsgeld verspelen door opvolging te geven aan haar instructie - wat tevens ‘in flagrante strijd zou zijn met het openbaar belang’, daar het om overheidsgeld gaat.

Dat was één dag na de onfortuinlijke brief. Echter, de bewindsvrouw zag geen reden om deze snel ongedaan te maken. Integendeel, zou later blijken. Een week later kreeg Pietersz-Janga een ‘politiek pakslaag’ in het hoogste democratische college, de Staten van Curaçao, met een weinig geziene motie van afkeuren. Nog net geen motie van wantrouwen, want zover wilden de fractieleden van haar partij MFK niet gaan.

Tijdens het debat, dat zij ternauwernood overleefde, stelde de nog maar pas daarvoor aangestelde minister zich als een onwetend politicus op; van ‘trias politica’ - de scheiding der machten in een democratische rechtsstaat - had zij feitelijk nauwelijks eerder gehoord, maar … ze had weer wat geleerd. Wie de brief dan voor haar had opgesteld, waar zij feitelijk alleen nog haar handtekening onder hoefde te zetten, dat zei Pietersz-Janga niet en is nooit bekend geworden. Ook niet met welke bijbedoeling deze was geschreven, anders dan om de ex-bestuurders van BZV - nu ook in hoger beroep veroordeeld tot betaling van miljoenen aan schadevergoeding - kennelijk in bescherming te nemen. Anders valt het haast niet te verklaren.

Hoewel de wat naïef overkomende bewindsvrouw dus in het parlement door het oog van de naald was gekropen, bleek enige tijd later dat de brief met explosieve lading die haar politiek zo enorm had beschadigd, nog niet was ingetrokken. ‘Brief nog niet van tafel’, kopte deze krant op 12 december 2021, zo leerde namelijk navraag bij de Financiële Administratie van Stichting BZV.

Pietersz-Janga had tijdens het spoeddebat in de Staten weliswaar aangegeven ‘samen met juristen’ na te zullen gaan wat nu de meest verstandige zet zou zijn, drie weken nadat zij door de Staten en haar eigen partijleiding resoluut tot de orde was geroepen, bleek het alom bekritiseerde document de facto nog altijd van kracht. En dat is het vandaag de dag nog steeds, want de vereffenaars ontvingen géén bericht dat het tegendeel het geval is.

Het vonnis van het Hof van afgelopen dinsdag haalt de wonden weer akelig open. Terecht, want andermaal blijkt dat de GMN-minister er compleet naast zat. Met haar ‘mislukte interventie’ van de trias politica, maar vooral haar misplaatste poging om de onvermijdelijke uitkomst van de rechtszaak (een vonnis om miljoenen aan schadevergoeding te betalen) te beïnvloeden. Dit laatst niet in ’s Landsbelang.

Oppositiepartijen PAR en MAN zijn er nu als de kippen bij om te wijzen op de mede door regeringspartijen MFK en PNP gesteunde motie van afkeuring en dat Pietersz-Janga belangrijke delen ervan gewoon naast zich neer heeft gelegd. Onder meer de wens van het parlement er alles aan te doen het effect van haar brief van 18 november 2021 te annuleren (lees: in te trekken) en het advies van de fracties om de bezem te halen door haar ministeriële kabinet en beleidsadviseurs (lees: de briefschrijvers).

Het kan geen toeval zijn dat het Hof in dit vonnis vrij uitvoerig stilstaat bij het kabinet-Schotte. Want de nu veroordeelde voormalige BZV-bestuurders ‘lieten hun oren hangen’ naar toenmalig minister Jacinta Constancia (MFK), later zelf veroordeeld in de met BZV verband houdende ‘Mondkapjeszaak’. Tenminste één van de ex-bestuurders werd voorgedragen door een minister, die later met de noorderzon is vertrokken en naar verluidt belastingschulden achterliet; bedoeld wordt Nasser El Hakim (MFK). Terwijl de naamgever van het kabinet, Gerrit Schotte, een paar jaar verder achter de tralies verdween, evenals zijn toenmalige partijgenoot en minister van Financiën George Jamaloodin.

,,Een kabinet ongekend van aard in het Koninkrijk der Nederlanden”, schrijven de drie rechters van het Gemeenschappelijke Hof. Een understatement, maar óók nog altijd reden om extra alert te zijn, omdat bepaalde krachten anno 2023 nog niet uitgespeeld lijken te zijn. De brief van de huidige GMN-minister heeft opnieuw alle integriteitsbellen doen rinkelen; vooral het feit dat zij hier tot de dag van vandaag weigert op duidelijke - niet mis te verstane - wijze afstand van te doen. Het kabinet-Pisas, met de door de zittende premier Gilmar Pisas ‘gezuiverde MFK’ in the lead, dient andermaal een helder signaal af te geven voor altijd afscheid te hebben genomen van dit donkere politieke verleden en te staan voor goed en integer openbaar bestuur.

Want slecht en niet-integer bestuur kost de gemeenschap vele tientallen miljoenen en vermoedelijk zelfs veel meer dan dat. Niet voor niets merkt het Hof op dat de onderhavige BVZ-zaak ‘de enige zaak tegen ex-bestuurders van een overheidsentiteit op Curaçao is uit het tijdvak-Schotte’. ,,Weliswaar waren de onbekwaamheid en verspilling van gemeenschapsgelden in dit geval opvallend, het is onbevredigend dat de enquête-overheids-nv’s (geëindigd met een duidelijke veroordeling) geen aansprakelijkheidsstellingen tot gevolg heeft gehad.”