De realisatie van het Arubaanse financieringstekort van 2 procent in 2015 (was 5,8 procent in 2014) in plaats van de het voorbije jaar maximaal toegestane 3,7 procent, waarover het Antilliaans Dagblad gisteren berichtte, is goed nieuws voor de regering Eman in Oranjestad. En voor de bevolking van Aruba als geheel, want als het niet goed zit komt de rekening vroeg of laat toch bij de burger.
Het College Aruba financieel toezicht (CAft) oordeelt echter dat de verbetering ‘niet in de eerste plaats te danken is aan doelmatig beleid of consciëntieuze keuzes van Aruba om zijn uitgaven te verlagen, maar meer aan niet structurele factoren aan de middelenkant’.
Is dit nu een zure CAft, die maar nauwelijks wil toegeven eerder - samen met politiek Den Haag - onnodig ‘streng’ te zijn geweest over de Arubaanse overheidsfinanciën? Of toch een reële schets van de werkelijkheid?
Het CAft baseert zich niet op eigen cijfers, maar op de cijfers zoals die worden aangeleverd door de regering van Aruba zelf. In dit geval de vierde uitvoeringsrapportage 2015. Die werd op 15 februari ontvangen door het college. Op 4 maart kreeg minister Angel Bermudez van Financiën een reactie op de voorlopige door het Arubaanse ministerie uitgebrachte realisatiecijfers. De ‘advisering’ - want dat is wat het college doet - van het CAft vindt plaats conform de Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht (LAft). Het gaat erom of de uitvoering van de landsbegroting voldoet aan de in de wet LAft beschreven normen.
Wie het zes pagina’s tellende nog niet openbaar gemaakte advies van het CAft leest, valt twee hoofdzaken op. Ten eerste: ja, er is ontegenzeggelijk sprake van verbetering; verbetering althans ten opzichte van de norm uitgedrukt als het financieringstekort in een percentage, en dan zit Aruba in 2015 met 2 procent ruimschoots onder de norm. Op de tweede plaats: de deskundigen van het CAft plaatsen bij herhaling ‘wel de kanttekening dat twee incidentele posten verantwoordelijk zijn voor de normonderschrijding’.
Te weten: de kwijtschelding van de schuld van Aruba aan de Sociale Verzekeringsbank (SVB) van 60,5 miljoen florin en de invoering van de Voldoening op Aangifte Systeem (VAS), waarbij inkomsten uit de winstbelasting 2016 naar voren zijn gehaald. De VAS samen met de invorderingsacties door de belastingdienst hebben geleid tot een meeropbrengst in 2015 ten opzichte van de begroting van maar liefst 74,8 miljoen.
,,Deze incidentele meevallers, tezamen goed voor 2,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp), nuanceren het onderliggende beeld en maken duidelijk dat de structurele uitdagingen blijven bestaan”, aldus CAft-voorzitter Age Bakker.
Zuur? Krenterig? Het lijkt van niet. Het onafhankelijke college, dat in het verleden ook ten aanzien van Curaçao ‘anders’ adviseerde dan bijvoorbeeld bepaalde (regerings)fracties in Den Haag graag hadden gezien, bestaat uit leden die hun reputatie niet op het spel zouden zetten om bewust positief dan wel negatief te adviseren. De kracht van het CAft-advies is juist het neutraal-zakelijke karakter ervan. Een van de leden is trouwens van Aruba zelf, namelijk de bekende lokale ondernemer Robert ‘Chobby’ Croes.
Het jongste oordeel in meer gewonemensentaal: Aruba doet het goed wat betreft het weer op orde stellen van de verslechterde overheidsfinanciën, beter zelfs dan vooraf verwacht; maar laat niemand zich blindstaren op het (gelukkig) veel lagere voorlopige tekort dat over 2015 lijkt te zijn gerealiseerd, want er zijn twee eenmalige ‘meevallers’ die grotendeels het gunstige resultaat hebben beïnvloed. Met andere woorden, deze meevallers kunnen niet worden ingezet in 2016, sterker, een deel van de inkomsten in 2016 heeft Aruba al ‘opgesnoept’ in december 2015, namelijk de VAS-winstbelasting.
Volgens de Arubaanse minister Bermudez - belastingexpert bij uitstek; hij was immers voorheen op Curaçao in de particuliere sector een bekende partner-belastingadviseur en daarna op Bonaire directeur van Belastingdienst Caribisch Nederland - draagt de VAS bij aan een verbeterde compliance, waardoor ook de achterstanden in de aanslagregeling worden ingehaald. Prima. Het CAft is van mening dat dit ‘geen structurele middelenaanwas’ betreft, die als zodanig dus niet aangewend moet worden om structurele uitgaven te dekken. ,,Graag ontvangt het CAft zo spoedig mogelijk verdere toelichting over de gerealiseerde en verwachte middelen als gevolg van de VAS”, zo wordt Bermudez gevraagd.
Overigens, volgens de informatie waarover het CAft beschikte, zou de VAS pas begin 2016 worden ingevoerd. Mede door de vervroegde inwerkingtreding van de VAS in december 2015, vielen de opbrengsten uit winstbelasting hoger uit dan begroot, namelijk bijna 75 miljoen florin. De VAS en de invoeringsactie zijn wat betreft het CAft ‘doorslaggevend gebleken’ voor het voorlopige resultaat in 2015.
Al met al scoren de Arubaanse overheidsfinanciën feitelijk beschouwd een stuk beter dan waar vooraf rekening mee was gehouden: -2 procent (tekort). Beter dan de norm (maximaal -3,7 procent). Beter dan de jaarprognoses gebaseerd op de derde uitvoeringsrapportage (gerekend was tussen -2,8 en -3,2 procent). Ook beter dan de gewijzigde begroting 2015 (-2,6 procent). En vooral veel beter dan waar in een ‘worst case scenario’ (-4,5 procent) mee rekening was gehouden. Een prestatie op zich. Binnenkort wordt het CAft-advies over de door de Staten goedgekeurde landsbegroting 2016 verwacht. Het blijft spannend.