Curaçao verdient een moderne, competitieve, efficiënte en transparante haven waar de containerterminal deel van uitmaakt. Op dit moment is er onvoldoende zicht op het functioneren van de huidige concessieovereenkomst met de terminalexploitant, het particuliere havenbedrijf Curaçao Port Services (CPS), inclusief de tarieven, de rolverdeling met en het toezicht door Curaçao Ports Authority (CPA).
Het is een goede zaak dat minister Eugene Rhuggenaath (PAR) van Economische Ontwikkeling, politiek verantwoordelijk voor de haven, heeft besloten - ongeacht de uitkomst van de onderhandelingen tussen CPA (lees: overheid) en CPS (lees: directeur Fernando da Costa Gomez en de vier aandeelhoudersgroepen) - deskundigen in te zetten voor een grondige evaluatie van de volledige afhandelingsketen in de haven.
Feit is dat er iets moet gebeuren. En op korte termijn.
Ten eerste omdat de beide kranen en de kades in een deplorabele toestand verkeren, waardoor de output van de haven niet langer kan worden verzekerd. Deze situatie is vanuit economische en maatschappelijk oogpunt onacceptabel en moet daarom zo spoedig mogelijk worden verholpen.
Op de tweede plaats - meer structureel - bevat de bestaande concessieovereenkomst, toentertijd namens het Bestuurscollege ondertekend door gezaghebber Elmer Wilsoe (tegenwoordig Statenlid voor regeringspartij Pueblo Soberano), verschillende ongunstige bepalingen, zodat deze voor de samenleving ongewenste situatie dient te worden weggenomen. Het gaat dan onder meer om zaken als de automatische verlenging van het contract, de volledige exclusiviteit in zowel de bestaande als in alle toekomstige havens en het ontbreken van een investerings- en onderhoudsverplichting voor CPS.
Op dit moment heeft CPS een contract voor een periode van tien jaar voor het uitvoeren van stuwadoorswerkzaamheden in, zoals gezegd, alle (toekomstige) havens van Curaçao, dat stilzwijgend met telkens tien jaar werd en wordt verlengd zonder dat er een plicht is om te investeren in de kranen en de containerkades. In het (recente) verleden is diverse malen geprobeerd om tot een nieuwe concessie te komen. In 2010 en in 2012. Dit heeft echter niet tot een nieuwe overeenkomst geleid. Ook vorig jaar nog hebben er onderhandelingen plaatsgevonden, gericht op nieuwe verhoudingen. Hoewel partijen elkaar behoorlijk dicht waren genaderd - er was op belangrijke hoofdlijnen overeenstemming bereikt (zie elders in deze editie) - schortte de CPS-directie in de laatste week van februari 2016 de besprekingen op. Een strategische zet of niet, gesteld werd dat de overheid maar eerst eens een duidelijk en eenduidig standpunt moest innemen. Met name regeringsfractie Soberano lijkt dwars te liggen. Als er geen akkoord komt of indien CPS niet instemt met een binnenkort te verwachten laatste bod van CPA/overheid, zal de huidige concessie aflopen in 2021 en zal deze, in het geval deze niet expliciet wordt opgezegd, automatisch opnieuw met tien jaar worden verlengd. Voortzetting van de huidige situatie is echter niet gunstig voor Curaçao.
Wat nu dient te gebeuren is dat er voor alle (politieke) partijen duidelijkheid komt en dat alle stakeholders zich aan hun rol, taak en verantwoordelijkheid houden. Zo zijn er de CPA-directie en de CPA Raad van Commissarissen, de minister van Economie, de Raad van Ministers, de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) en de Staten(fracties). CPA is gesprekspartner van CPS en is tevens verantwoordelijk om de continuïteit binnen de haven te garanderen. De ministers regeren en nemen besluiten in de AVA; zij moeten zich verantwoorden aan de Staten, maar mogen zich niet laten regeren door de Staten of regeringsfracties.
Niets doen is geen optie. Er zal daarom eerder vroeg dan laat een (finaal) bod moeten worden gedaan aan CPS, zoals minister Rhuggenaath wil, en CPS dient binnen een redelijke maar korte termijn te reageren met als doel spoedig af te kunnen tekenen. Als CPS ‘nee’ zegt, zit er gezien de precaire situatie niets anders op dan dat CPA haar verantwoordelijkheid moet nemen en de investeringen voor haar rekening te nemen. Deze investeringen zullen later hoe dan ook moeten worden doorberekend aan de nieuwe concessiehouder.
Het gaat om het vinden van een nieuwe, gezonde balans tussen de belangen van de concessiehouder (nu CPS), van CPA als eigenaar/beheerder van het terrein en de kades, en - vooral - van de bevolking van Curaçao. En dit binnen een tijdspanne waardoor de voortzetting van de diensten van de haven gewaarborgd blijven. Voorwaar een klus, maar zeker niet onmogelijk. De door Rhuggenaath voorgestelde evaluatie door (internationale) experts en het opstellen van zogeheten ‘key performance indicators’ (KPI’s) - gebaseerd op internationale industriële maatstaven ten aanzien van operatie, onderhoud en kwaliteit en tevens toezicht - kan helpen om deze operatie te doen slagen.
De kwestie CPA/CPS is intussen ook van zulk een zwaar gewicht, getuigde ook de oproep vanuit het bedrijfsleven, dat het opnieuw politiek geladen is. Als de berichten juist zijn was men het eerder op politiek leidersniveau eens, maar zit de twijfel met name bij PS waar niet iedereen het onderling eens is en waardoor een afwijkend standpunt ten opzichte van de overige coalitiepartners wordt ingenomen. De ministerraad nam vrijdag opnieuw geen besluit, naar verluidt omdat de PS-ministers de PS-fractie in de Staten niet tegen de haren in wil strijken. Dit onderwerp is er daarom in potentie één die kan leiden tot verder oplopende politieke spanningen, met uiteindelijk een situatie van ‘make or break’. Curaçao en de havenkwestie kunnen echter niet veel langer wachten en zijn niet gebaat bij een ‘break’, zeker niet als dit leidt tot nog meer besluiteloosheid.