Door Roland O.B. van den Bergh
Wereldwijd staan de economieën in het teken van geopolitieke ontwikkelingen, van oorlogen met wapens en van een dreigende handelsoorlog. Wat de gevolgen daarvan kunnen zijn voor kleine eilanden zoals Curaçao, Aruba of Sint Maarten is onduidelijk, maar vooralsnog lijkt dat in 2025 nog geen grote rol te gaan spelen. Daarom is de verwachting dat in 2025 de economie een gematigde groei zal kennen.
Economisch groei
In 2024 is de krimp van de economie als gevolg van covid geheel geneutraliseerd en zijn we weer op het niveau van 2019. Het herstel op Curaçao duurde langer dan op Aruba en Sint Maarten. Dit had vooral te maken met het toerisme op deze eilanden dat veel groter is en zich sneller herstelde in vergelijking met de andere sectoren.
De relatief hoge reële groei van de Curaçaose economie in 2024 van 5,4 procent had vooral te maken met het wegwerken van de laatste gevolgen van de pandemie, de bouw en het toerisme. Het toerisme en bouw van tweede woningen voor buitenlanders zit enorm in de lift. Hoewel exacte data ontbreken, lijkt het erop dat Curaçao op dat gebied sterker groeit dan Aruba, Sint Maarten en vele andere Caribische eilanden. Deze groei had nog hoger kunnen uitvallen als er voldoende bouwcapaciteit en personeel in de constructie en in het toerisme was geweest. Dit structurele tekort aan arbeidskrachten zorgt dat de groeiverwachting van de economie in 2025 blijft steken op 3,2 procent.
De toerisme-economie
Curaçao zal in 2025 zich verder ontwikkelen tot een ‘one pillar economy’ steunend op toerisme. De ‘pillars’ van weleer - de raffinaderij, de internationale financiële dienstverlening en de logistiek - zullen waarschijnlijk verder afbrokkelen. Wel kunnen er niches ontstaan waarin specifieke economische activiteiten op beperkte schaal zich kunnen ontwikkelen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de creatieve sector, IT-diensten, internationaal onderwijs, maritieme dienstverlening en energietransitie. Ongewis is wat de gaming sector, de ontwikkelingen op de terreinen van 2Bays (de eigenaar van de raffinaderij en Bullenbaai) alsmede de kans op de vestiging van een toekomstig offshore windmolenpark gericht op de productie van waterstof kan bijdragen aan de economische groei in 2025 en de daaropvolgende jaren. De meningen en inschattingen over de effecten hiervan op de economie verschillen sterk.
De economische indicatoren, zoals gepresenteerd door de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS) laten een positief beeld zien, maar vlakken af ten opzichte van 2024. De inflatie daalt van 3,1 procent in 2024 naar 2,5 procent in 2025. De werkloosheid neemt af met 0,2 procent tot 10,9 procent in 2025. De werkloosheid blijft structureel hoog in 2025, ondanks de enorme tekorten aan arbeidskrachten in de bouw-, toeristische en daaraan gerelateerde economische activiteiten. Dit heeft vooral te maken met de arbeidskwalificatie, -instelling, fysieke en mentale gesteldheid van de werklozen.
De raming is dat de overheidsfinanciën op basis van de huidige beleidsvoornemens, ondanks hogere uitgaven, een overschot laten zien van 1,5 procent in 2025. En marge wordt opgemerkt dat extra overheidsuitgaven aan ‘goede’ publieke investeringen een significante impact kunnen hebben op de economische groei.
Groei voor wie en voor wat
Economische groei geeft enige ruimte aan de overheid en de particuliere sector om op sociaal-maatschappelijk gebied structurele verbeteringen door te voeren. Dit is een prettig vooruitzicht, maar alleen indien de extra inkomsten en verdiensten ten goede komen van de gehele bevolking en niet louter aan de ‘happy few’.
De discussies rond sociale zekerheid, waaronder het twaalf jaar lang niet indexeren van de aov (ouderdomspensioen), de wijze waarop de gezondheidzorg gestructureerd is, de kwaliteit en output van het onderwijs, de aanpak van de vergrijzing, armoedebestrijding, etc. dienen omgezet te worden in concreet beleid met ‘roadmaps’ waar de extra middelen aan toegewezen worden.
Cadeautjes voor de ‘happy few’ zoals tax holidays en kwijtschelding van belastingschulden leiden tot een samenleving waar sommige op Curaçao ‘more equal’ zijn dan anderen. De Douane meldde dat de vrijstelling van invoerrechten en omzetbelasting (onderdeel van de tax holiday-faciliteit voor de ‘happy few’) de overheid jaarlijks ongeveer 100 miljoen gulden misloopt, nog los van vele miljoenen aan derving van winstbelasting.
Een ander deel van de meer-inkomsten die de overheid ontvangt dient gebruikt te worden voor het creëren van fondsen om calamiteiten in de toekomst het hoofd te kunnen bieden. Ook zijn er fondsen nodig voor de energietransitie en om op de gevolgen van ‘climate change’ te voorkomen. Het creëren van reserves voor moeilijke tijden en grote uitdagingen is een aanbeveling die het IMF al vele jaren verkondigt. Het alternatief is de hand blijven ophouden bij Koninkrijkspartner Nederland zoals onder andere ten tijde van de pandemie gebeurde.
Rijken worden rijker?
Binnen het bedrijfsleven zouden de salarisverschillen tussen het (top-)management, top-professionals en laagst betaalden wat minder mogen. Op de BES-eilanden is de toon gezet door onder andere het minimumloon drastisch te verhogen. Denk ook aan de extreem grote salarisverschillen binnen de zorgsector maar eveneens aan de verschillen in beloning voor hetzelfde werk bij een overheidsbedrijf en een niet-overheidsbedrijf.
De marges die sommige bedrijven en ondernemers kunnen doorrekenen op hun producten en diensten leiden er mede toe dat een groot deel van de bevolking op het eiland maar moeilijk kan rondkomen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan financiële en zakelijke diensten, huishuur, prijs van een koopwoning, levensmiddelen, auto-onderdelen, bouw- en constructiematerialen. De ‘corporate responsibility’ op dit gebied is vaak ver te zoeken.
Voor 2025 is vooral de vraag hoe de economische groei verdeeld gaat worden.
Roland O.B. van den Bergh
De auteur is econoom en onderzoeker. Het artikel is op persoonlijke titel geschreven. Gebruikte data zijn afkomstig van het Economic Bulletin van december2024 van de CBCS.
