Schuld inruilen voor klimaatmaatregelen vereist inspanning
Door Mike Willem
In het licht van de toenemende klimaatcrises komen innovatieve financiële mechanismen naar voren als essentiële instrumenten voor het bevorderen van duurzame ontwikkeling. Een van deze initiatieven is de schuld-voor-klimaat swap (breed gepromoot door de premier van Barbados en recentelijk ook genoemd in een toespraak van de president van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten, CBCS). Deze swap stelt landen die gebukt gaan onder schuldenlast, zoals Curaçao met de pandemiegerelateerde schuld, in staat om een deel van die schuld om te zetten in verplichtingen om te investeren in klimaatbestendigheid en duurzaamheid. Hoewel dit concept veelbelovend is, roept het ook belangrijke vragen op over de verplichtingen van begunstigde landen en hoe zij hun verantwoordelijkheid richting hun burgers kunnen waarmaken.
Het begrip
De schuld-voor-klimaat swap is in essentie ontworpen om de financiële druk op ontwikkelingslanden te verlichten en tegelijkertijd milieuduurzaamheid te bevorderen. Door schuldverplichtingen te verminderen, kunnen landen middelen vrijmaken voor essentiële initiatieven, zoals hernieuwbare energieprojecten, kustbescherming, versterking van infrastructuur, mitigatie, rampenparaatheid en andere maatregelen. Deze dubbele winst - schuldverlichting en klimaatactie - positioneert een dergelijke swap als een mogelijke win-winsituatie, vooral voor landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.
De verplichtingen
De effectiviteit van deze swap hangt echter grotendeels af van de verplichtingen die begunstigde landen aangaan. Hier zijn enkele belangrijke verplichtingen die verwacht mogen worden:
1. Transparantie en Verantwoording: Begunstigde landen moeten ervoor zorgen dat de middelen die vrijkomen door schuldverlichting op transparante wijze worden toegewezen aan klimaatinitiatieven. Dit omvat het opzetten van duidelijke rapportagemechanismen, zodat zowel binnenlandse als internationale belanghebbenden kunnen volgen hoe deze middelen worden ingezet. Verantwoording is cruciaal om vertrouwen te behouden en ervoor te zorgen dat de beoogde voordelen worden gerealiseerd.
2. Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs): Landen dienen hun klimaatprojecten af te stemmen op de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, na een grondige analyse van waar het land momenteel staat (nulmeting) in zijn inspanningen om deze doelen te bereiken. Deze afstemming zorgt ervoor dat de aanpak van klimaatverandering ook sociale rechtvaardigheid, economische groei en milieubescherming omvat. Door deze doelen te integreren, kunnen landen een holistische aanpak creëren die bijdraagt aan langdurige veerkracht.
3. Capaciteitsopbouw: Begunstigden moeten investeren in het opbouwen van de noodzakelijke institutionele kaders om klimaatinitiatieven effectief te implementeren. Dit omvat het opleiden van personeel, het ontwikkelen van infrastructuur en het bevorderen van publiek-private partnerschappen. Zonder de juiste capaciteit kunnen zelfs goed gefinancierde projecten mislukken.
4. Betrokkenheid van de gemeenschap: Lokale gemeenschappen moeten centraal staan in klimaatinitiatieven. Begunstigde landen hebben de verplichting om burgers te betrekken bij de besluitvormingsprocessen rond klimaatprojecten. Dit verhoogt niet alleen de relevantie en effectiviteit van de initiatieven, maar bevordert ook een gevoel van eigenaarschap onder gemeenschappen, wat cruciaal is voor duurzaamheid.
5. Langetermijnverbintenis: Schuld-voor-klimaat swap is geen eenmalige oplossing; het vereist een voortdurende toewijding. Langetermijnstrategieën ontwikkelen die verder gaan dan de directe voordelen van schuldverlichting. Dit omvat het stellen van ambitieuze klimaatdoelen en het continu beoordelen van de voortgang richting die doelen.
Terwijl we ons een weg banen door de complexiteit van klimaatverandering, biedt een schuld-voor-klimaat swap een sprankje hoop. Het succes van deze initiatieven hangt echter af van de bereidheid van begunstigde landen om hun verplichtingen transparant en effectief na te komen. Door deze verantwoordelijkheden te omarmen, kunnen landen financiële verlichting omzetten in een krachtige katalysator voor duurzame ontwikkeling.
Hier ligt echter de echte uitdaging voor Curaçao: het nakomen van verplichtingen. In ruil voor schuldverlichting (ongeveer 1,9 miljard gulden) heeft Curaçao zich onder andere verbonden aan hervormingen. Gezien het feit dat Curaçao sinds 2008 (het begin van het SEI-programma) tot op heden nog steeds bezig is met het implementeren van de broodnodige kritieke hervormingen, is de onmacht om afspraken met Nederland na te komen overduidelijk. Dit is de spreekwoordelijke olifant in de kamer. Op basis van dit gedrag is het zeer moeilijk om enige vorm van steun te krijgen, niet alleen van Nederland, maar van welke andere donor dan ook.
Conclusie
Hoewel een schuld-voor-klimaat swap enorm en hard nodig is, is het belangrijk om te erkennen dat het simpelweg ruilen van schuld voor klimaatactie niet voldoende is. Het vereist een gezamenlijke inspanning, een duidelijke toewijding en een gedeelde visie op een duurzame toekomst. Alleen dan kunnen we hopen de verweven uitdagingen van schuld en klimaatverandering aan te pakken en een leefbare planeet te garanderen voor toekomstige generaties.
Mike Willem is voormalig minister en gezaghebber van Curaçao
Foto P. van Leeuwen
