Door Sheldry Osepa
Pleidooi voor nieuw stelsel met lagere premies (werkgever en werknemer) en alleen uitkering voor personen die echt pensioenuitkering nodig hebben
Wat moet er met de aov-pensioenleeftijd (Algemene Ouderdomsverzekering) gebeuren? Moet deze alweer na amper elf jaar verhoogd worden of moeten de handen van de pensioenleeftijd afblijven?
Door de aanhoudende tekorten in het pensioenfonds is deze vraag relevant geworden. Het AOV-fonds zou niet meer toereikend zijn en binnenkort kunnen de verplichtingen niet meer worden betaald. Volgens de jaarrekening van de Sociale Verzekeringsbank SVB van het jaar 2022, kampte het AOV-pensioenfonds in dat jaar met een tekort van 13,3 miljoen gulden. De grote boosdoener zou de huidige pensioenleeftijd zijn. Om dit probleem aan te pakken lees ik in het Landspakket Curaçao Uitvoeringsagenda van 1 april tot 31 augustus 2024, onder punt E.5, dat: ,,Curaçao verhoogt de pensioengerechtigde leeftijd naar 66 (in 2025) tenzij uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd naar 66 jaar in 2025 niet realistisch is en er alternatieve voorstellen zijn met hetzelfde budgettaire effect (...)”.
En onder aanbeveling nummer 7 van het rapport Arbeidsmarkt en Sociale zekerheid Curaçao staat: ,,Aanbevolen wordt de aov-leeftijd per 2030 te verhogen van 65 naar 67 jaar en deze vanaf 2030 te koppelen aan de levensverwachting.”
Soms verbaast het mij hoe gemakkelijk dezelfde ideeën uit de hoge hoed worden getoverd die in het verleden geen structurele oplossing hebben geboden. Immers, de pensioenleeftijd is recentelijk, op 1 maart 2013, verhoogd van 60 jaar naar 65 jaar. Toch zijn er nu al tekorten. Niet alleen is het probleem niet structureel aangepakt, maar er wordt wéér naar dezelfde oplossing gegrepen.
Dat is betreurenswaardig. Het solidariteitsbeginsel op grond waarvan onze ouderen kunnen terugvallen op een sociale voorziening is een groot goed en moet gekoesterd worden. Werkgevers en werknemers betalen zodat onze ouderen aov kunnen genieten. Voor dit pensioen wordt niet gespaard. Het gaat immers om een zogenaamd omslagstelsel. Telkens betalen de dan werkenden en werkgevers voor de personen die op dat moment pensioen moeten ontvangen. Echter, het ouder worden wordt thans niet meer als een zegen, maar als een probleem gezien. Daarom wordt geopperd om weer aan de pensioenleeftijd te sleutelen. Dit terwijl door onze werkomstandigheden, het klimaat en de levensverwachting veel mensen juist eerder met werken willen stoppen.
Anders dan bijvoorbeeld in Nederland leven mannen op Curaçao gemiddeld tot 75,8 jaar. Vrouwen op Curaçao leven gemiddeld tot 81,6 jaar. In Nederland leven mannen (80,1 jaar) en vrouwen (83,1 jaar) gemiddeld langer. Dat daar de pensioenleeftijd verder wordt verhoogd kan daarom worden gerechtvaardigd. Hier niet. Het verhogen van de aov-leeftijd vind ik geen goed idee.
Niet alleen omdat onze levensverwachting op Curaçao lager is, maar ook omdat het aov-stelsel zoals wij dit nog steeds kennen uiterst asociaal is. Daarnaast wordt met de verhoging van de pensioenleeftijd niet het daadwerkelijke probleem opgelost. Een publiek stelsel waarbij een bankdirecteur of een goedbetaalde accountant net zoveel aan pensioen ontvangt als een persoon die in armoede leeft, is intrinsiek verkeerd. Terwijl de ene het bedrag van 862 ongemoeid op de bankrekening laat staan voor zijn erfgenamen, strijdt de ander om met dit bedrag te overleven. Door geld te geven aan degenen die het niet nodig hebben, blijft er veel te weinig over om de armoede onder ouderen te bestrijden.
Nu dat we weten dat 30 procent van onze bevolking onder de armoedegrens leeft en 15 procent van de ouderen alleen een aov-pensioen heeft en vaak onder erbarmelijke omstandigheden moet rondkomen, moeten wij durven de koe bij de hoorns te vatten. Het verplichten van werknemers om langer te werken en premies te betalen voor mensen die het geld toch niet nodig hebben, is verkeerd. Mij lijkt het rechtvaardiger als er een nieuw systeem komt. Dit valt ook nog binnen de grenzen van de uitvoeringsagenda die ook alternatieve voorstellen voorschrijft.
In een nieuw systeem dienen de werkgever (9%) en de werknemer (6%) niet met hoge percentages geconfronteerd te worden, terwijl soms de werkgever noch de werknemer zelf het hoofd boven water kunnen houden. Deze percentages kunnen dan aanzienlijk worden verlaagd. Een rechtvaardige, sociale en humane voorziening is een voorziening waarbij geld niet verspild wordt aan degenen die het geld toch niet nodig hebben.
Onze inwoners die op de pensioengerechtigde leeftijd daadwerkelijk een pensioen nodig hebben, moeten daarvoor in aanmerking komen. Aan de pensioenleeftijd van 65 jaar moet niet worden getornd. Een rechtvaardig systeem impliceert ook dat het pensioen voldoende is, opdat onze ouderen niet meer in armoede hoeven te leven. Bij een eenpersoonshuishouden zou dan bijvoorbeeld, volgens de CBS-cijfers uit het jaar 2018, een aov van 1.400 gulden nodig zijn. Ik pleit daarom voor creativiteit, durf en lef bij het vinden van een pensioenstelsel dat onze ouderen daadwerkelijk vooruithelpt, uit de armoede haalt en waarbij de pensioenleeftijd niet meer wordt verhoogd. Werken tot 65 jaar is wel genoeg.
De auteur van deze bijdrage, Sheldry Osepa, is jurist en Statenlid voor de regeringspartij PNP. Hij bood deze opinie aan voor publicatie in het Antilliaans Dagblad.
