Door Justus van der Lubbe
Het Bank-statuut van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten bevat zorgpunten die good governance ernstig in de weg kunnen staan en de onafhankelijkheid van de CBCS bedreigen. De zorgpunten staan hier opgesomd, met verwijzing naar de artikelen van het Centrale Bank-statuut waar ze uit voortvloeien:
1. Het is vrijwel onmogelijk om bestuurders en commissarissen van de CBCS aansprakelijk te stellen voor grove nalatigheid of ernstige taakverwaarlozing (af te leiden uit artikel 14).
==> Het Bank-statuut stelt dat de CBCS, de Raad van Commissarissen (RvC), de Raad van Bestuur (RvB), het personeel of ingeschakelde derden, niet aansprakelijk zijn voor schade die is toegebracht in de normale uitoefening van hun wettelijke taken en bevoegdheden, tenzij de schade is te wijten aan opzet of grove schuld. Opzet of grove schuld zijn zeer hoge drempels. Bij reguliere bestuurders en commissarissen ligt de grens voor aansprakelijkheid veel lager, namelijk bij de vraag of hen een ‘ernstig verwijt’ kan worden gemaakt. Op zichzelf is het verdedigbaar en ook volgens internationale principes dat er (enige) bescherming is voor bestuurders en commissarissen van financiële toezichthouders. Deze bescherming hoeft echter niet vrijwel absoluut te zijn. De extreem hoge drempel kan als gevolg hebben dat bestuurders en commissarissen van de CBCS niet kunnen worden aangesproken voor grove nalatigheid of ernstige taakverwaarlozing, terwijl die wel grote schade kunnen toebrengen aan de CBCS, de financiële sector en de onder toezicht staande instellingen.
2. Er zijn geen gevolgen verbonden aan de schending van de wettelijke onafhankelijkheid van de CBCS, de RvB en RvC ten opzichte van de Landen Curaçao en Sint Maarten (af te leiden uit artikel 18).
==> De Bank en haar organen mogen geen instructies vragen of aanvaarden van de Landen of organen van de Landen. Beïnvloeding is volgens de wet niet toegestaan. Het artikel van het Bank-statuut dat deze onafhankelijkheid benoemt, verbindt echter geen consequenties aan de schending ervan. Dat lijkt dan ook met enige regelmaat te gebeuren. Opeenvolgende ministers van Financiën lijken zich in het verleden in vergaande mate te hebben bemoeid met de gang van zaken binnen de CBCS door middel van oneigenlijke (politieke) sturingsinstrumenten. Zelfs al zou dit feitelijk niet zijn gebeurd, ook de schijn daarvan moet bij een onafhankelijke instelling als de Centrale Bank worden vermeden.
3. De benoeming van de president, de leden van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen is gevoelig voor politieke beïnvloeding (af te leiden uit artikel 20 en 25).
==> De bestuurders en commissarissen van de CBCS worden benoemd bij gezamenlijk landsbesluit van Curaçao en Sint Maarten (de Landen). Dit betekent dat de landen het daarover politiek met elkaar eens moeten worden. In het algemeen is een gepolitiseerde benoeming al problematisch, omdat niet altijd de juiste persoon voor de functie in aanmerking komt. Daar komt bovenop dat de Landen elkaar bij politieke onenigheid ‘in gijzeling’ kunnen houden door een landsbesluit tot benoeming te stagneren. Deze procedure zou dus opnieuw doordacht en vormgegeven moeten worden. Daarbij moeten deskundigheid en relevante ervaring een doorslaggevende rol spelen en niet affiniteit met een partij of het (niet) hebben van een bepaalde nationaliteit.
4. De benoemingsprocedure van de president van de CBCS is onnodig complex (af te leiden uit artikel 20).
==> Behalve het politieke karakter van de benoeming van de president, is het proces ook onnodig complex. De president en de twee directeuren worden benoemd uit een gezamenlijke voordracht van voor iedere functie drie personen. De voordracht is gebaseerd op een aanbeveling door ten minste vijf leden van de Raad van Commissarissen. Indien de Landen een aanbeveling niet binnen drie maanden overnemen, benoemt de Raad van Commissarissen uit die aanbeveling een tijdelijke president of directeur. De afgelopen jaren is telkens weer gebleken dat deze procedure om politieke redenen kan worden vertraagd en gefrustreerd. Dit is onwenselijk, ook voor de reputatie van de CBCS en de betrokkenen. Ook deze procedure moet opnieuw doordacht en vormgegeven worden.
5. De benoeming van de voorzitter van de Raad van Commissarissen is onnodig complex en eenvoudig te frustreren (af te leiden uit artikel 25).
==> De voorzitter van de Raad van Commissarissen wordt bij gezamenlijk landsbesluit benoemd, na een gezamenlijke voordracht van de Ministers van de Landen, gebaseerd op een aanbeveling die is opgemaakt door een 5/6 meerderheid van de commissarissen. Dit proces is complex en kan - om politieke redenen - eenvoudig worden gefrustreerd. In dat geval zal de President van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao en Sint Maarten en van Bonaire, Saba en Sint Eustatius (Hof) moeten worden verzocht te voorzien in een tijdelijke benoeming. Dit heeft zich in het verleden vaker voorgedaan, omdat de betrokken partijen het niet met elkaar eens konden worden over de (her)benoeming van de voorzitter of een van de commissarissen.
6. De benoemingstermijn van commissarissen van vier jaar werkt politieke beïnvloeding in de hand (af te leiden uit artikel 25).
==> De benoemingstermijn van commissarissen is vier (4) jaar. In de huidige samenstelling wordt een groot deel van de commissarissen gelijktijdig (her)benoemd. Deze constructie werkt politieke beïnvloeding in de hand. Ter illustratie, de huidige Minister van Financiën van Curaçao is thans betrokken bij de benoeming van de voorzitter en drie leden van de Raad. Hierdoor is deze minister in de gelegenheid een onevenredig grote stempel te drukken op de samenstelling van de Raad. Er dient daarom in de wet een regeling te worden opgenomen die geleidelijke vervanging van commissarissen mogelijk maakt, en die voorkomt dat telkens na vier jaar een (te grote) groep commissarissen in één keer wordt vervangen.
7. De taakomschrijving van de Raad van Commissarissen laat ruimte voor oneigenlijke inmenging in toezichttaken van het CBCS (af te leiden uit artikel 26).
==> De wettelijke taakomschrijving van de Raad is summier. Bovendien is geen afbakening van de toezichthoudende taak van de Raad gegeven. Het is van essentieel belang dat de commissarissen zich niet inmengen in het prudentieel- of gedragstoezicht dat de CBCS op de onder toezicht staande instellingen uitvoert. Het zou ondenkbaar moeten zijn dat de Raad of individuele commissarissen op de hoogte zijn of zich inmengen in concrete dossiers en lopende toezichtzaken. De wet bevat te weinig waarborgen om dit ongewenste gedrag te voorkomen.
8. Er zijn onvoldoende waarborgen voor (politieke) onafhankelijkheid van de president, directeuren en de commissarissen (af te leiden uit artikel 30).
==> De wet bevat te weinig waarborgen om de (schijn van) belangenverstrengeling te vermijden. De regeling in artikel 30 van het Centrale Bank-statuut ontbeert essentiële (materiële) bepalingen om de onafhankelijkheid van de president, de directeuren en de commissarissen te waarborgen en in te grijpen wanneer er sprake is van conflicterende belangen.
9. Het Centrale Bank-statuut is niet gelinkt aan de Code Corporate Governance en Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW).
==> Een belangrijke omissie in de wet is het ontbreken van schakelbepalingen in de tekst van het Centrale Bank-statuut naar de Code Corporate Governance en het BW. In de memorie van toelichting bij het Centrale Bank-statuut wordt weliswaar naar de Code verwezen, maar dit is onvoldoende voor toepasselijkheid. Ook kernbepalingen uit Boek 2 BW, die goed bestuur en toezicht binnen een vennootschap waarborgen, zouden voor de CBCS moeten worden voorgeschreven en toegepast.
De auteur van deze opiniebijdrage, Justus van der Lubbe, is ceo van Inter-Assure Insurances op Curaçao.
