Door Raymond Begina, Koert van Buiren en Etienne Ys
De Rijksministerraad (RMR) dreigt Aruba ingrijpende maatregelen op te leggen teneinde de overheidsfinanciën op orde te krijgen. Die maatregelen zijn onontkoombaar, maar zonder een beleidsstrategie gericht op economische groei zijn ze niet duurzaam en betalen burgers en bedrijven hiervoor een hoge prijs. Ook op Curaçao en Sint Maarten is de aandacht te veel gericht op beheersing van overheidsfinanciën. Gezonde overheidsfinanciën zijn belangrijk, maar horen in dienst te staan van economische ontwikkeling in plaats van andersom zoals nu het geval is.
In 2010 heeft Nederland bijna 70 procent van de staatsschuld van de Nederlandse Antillen gesaneerd, met het doel de overheidsfinanciën gezond te maken en de economische problemen in het Caribische deel van het Koninkrijk te verhelpen. Ook werden vele projecten gefinancierd gericht op een gezonde startpositie van Curaçao en Sint Maarten bij aanvang van de nieuwe staatkundige structuur in 2010.Helaas moeten we constateren dat acht jaar na dato de economische situatie in het Caribische deel van het Koninkrijk verder is verslechterd. De economieën van Curaçao, Aruba en Sint Maarten zijn de afgelopen tien jaar niet of nauwelijks gegroeid; het inkomen per hoofd van de bevolking is op Curaçao lager dan voor de staatkundige hervormingen en de werkloosheid op de eilanden is hoog en neemt toe. Bovendien is de ontwikkelingssamenwerking gericht op economische en sociale ontwikkeling, beëindigd. Er is niet aan de conclusie te ontkomen dat van een gezonde startpositie geen sprake meer is. De operatie (financiën) is geslaagd, maar de patiënt (economie) is niet genezen.
Economisch heeft het niet meegezeten. De gevolgen van orkaan Irma gaan ieder kader te buiten en kunnen zonder hulp van buitenaf nooit gecorrigeerd worden. Er zijn ook problemen met de olieraffinaderijen op Curaçao en Aruba, problemen met de luchtverbindingen, en er is de situatie in Venezuela. Een gezonde startpositie moet juist in staat stellen dergelijke economische problemen het hoofd te bieden. Bovendien vragen bijzondere economische omstandigheden om maatregelen die buiten de bestaande kaders liggen.
Toezicht op de overheidsfinanciën is hard nodig en dient gehandhaafd te worden, maar zonder gezamenlijk beleid gericht op economische groei, kunnen de problemen nooit opgelost worden. Bovendien zijn in een stagnerende economie de overheidsfinanciën op lange termijn ook niet meer houdbaar. Basale overheidstaken moeten uitgevoerd blijven worden. Naast beheersbare overheidsfinanciën, moet er in de Koninkrijksrelaties meer aandacht en ruimte zijn voor beleid gericht op economische groei.
Dit beleid zou volgens ons drie concrete sporen moeten hebben. Ten eerste, structurele economische hervormingen gericht op deregulering, marktwerking en kwaliteit van wetgeving. Het is de verantwoordelijkheid van Aruba, Curaçao en Sint Maarten zelf hierin nu maatregelen te nemen die te lang zijn uitgebleven. Nederland zou met haar ervaring op dit terrein hierbij kunnen ondersteunen. Ten tweede, institutionaliseer de economische samenwerking binnen het Koninkrijk gericht op handelsbevordering. De initiatieven uit 2015 tot oprichting van een onafhankelijke Koninkrijksorganisatie voor handelsbevordering, en tot instelling van een economische Koninkrijksconferentie, zouden nieuw leven ingeblazen moeten worden. 
Ten derde, ontwikkel binnen het bestaande financiële toezichtsregime ruimte voor overheidsinvesteringen ter waarborging van de publieke kapitaalgoederenvoorraad en ter bevordering van economische groei op korte termijn. De Curaçaose plannen hiertoe voor een extern beheerst economisch groeifonds verdienen nadere verkenning en uitwerking.
Het roer moet om
Na de schuldsanering, na de inspanningen gericht op een gezonde startpositie, na de langdurige pe
riode van economische stagnatie, is het nu tijd de economische potentie van de Caribische delen van het Koninkrijk te benutten. Met beheersbare overheidsfinanciën, met beleid gericht op economische groei, en met economische samenwerking binnen het Koninkrijk.
Raymond Begina is voormalig voorzitter Voorbereidings Commissie Ronde Tafel Conferenties (2005-2010); Koert van Buiren is zakelijk directeur van SEO Economisch Onderzoek en voormalig coördinator ontmanteling Nederlandse Antillen; Etienne Ys is president-commissaris van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten (CBCS), voormalig minister-president van de Nederlandse Antillen en was adviseur van de Antilliaanse regering over staatkundige hervormingen.
