Het veranderde gezin
Dit is het eerste van drie artikelen over vorming waarover ik mijn visie geef, gebaseerd op de realiteit van onze hedendaagse maatschappij en de ontwikkelingen van vandaag en morgen.
In dit eerste artikel wil ik uitweiden over een fundamenteel aspect van de mens: het gezin. Op Curaçao bestaat meer dan 40 procent van de gezinnen uit één ouder, waarvan de grootste meerderheid vrouw is. In deze gezinnen weet 25 procent van de kinderen niet wie hun vader is, 25 procent weet dit wel maar heeft geen contact met hem, terwijl 50 procent weet wie hij is, maar heeft nauwelijks contact. Een derde deel van onze bevolking heeft een inkomen rond de armoedegrens.
Als we aannemen dat een kind zowel een moeder als een vader nodig heeft om kans op een goede opvoeding thuis te hebben, moeten we concluderen dat veel kinderen deze kans niet hebben. Als we er rekening mee houden dat in veel van deze eenoudergezinnen de kinderen diverse biologische vaders hebben, die weinig bijdragen in de positieve vorming van het kind, dan is de situatie nog alarmerender.
Bovendien weten we dat er veel van deze eenoudergezinnen zijn, waar het een komen en gaan is van de biologische vaders, of de ‘vrienden’ van moeder, in het gezin en in het leven van de kinderen, zonder dat zij ook maar iets positiefs bijdragen aan de vorming van deze kinderen. Integendeel, hoe vaak horen we niet van gevallen waarbij de kinderen fysiek of seksueel misbruikt werden, of waarbij de moeder mishandeld werd in het bijzijn van de kinderen? Ook is het bekend dat er gezinnen zijn waar de vader zich vergrijpt aan zijn eigen kinderen, met verschrikkelijke gevolgen voor zijn kind soms ook het kind dat hieruit geboren wordt. En dat in een gezin waar meestal noch de middelen, noch de knowhow aanwezig is om dit kind en het kind van het kind te verzorgen.
Deze gezinssituatie heeft een negatief effect op onze gemeenschap, omdat het praktisch onmogelijk is voor een moeder om onder deze omstandigheden, haar kind(eren) op te voeden op een evenwichtige wijze, zodat het kind vormingsaspecten bijgebracht kan worden die essentieel zijn voor zijn totale opvoeding, zoals liefde, sociale betrokkenheid, discipline, empathische gevoelens voor de ander, eigen verantwoordelijkheid en voor je medemens, emotionele evenwichtigheid, sociale vaardigheden, spirituele ontwikkeling, lokale en universele normen en waarden om in welke gemeenschap dan ook te kunnen functioneren.
Waar het bij het kind schort aan deze vorming, groeit hij op zonder een sociaal en moreel geweten, zonder een gevoel voor correct gedrag, zonder eigenwaarde en respect voor de ander. In feite is dit de potentiële misdadiger die zijn slachtoffer toetakelt en zelfs vermoordt wanneer hij hem berooft of zijn huis binnendringt, zonder daarbij enige spijt en medelijden te tonen. Want de hele wereld is zijn vijand geworden; iedereen is een vijand, en daarom wordt het slachtoffer vereenzelvigd met de vader die hij nooit heeft gekend, of degene die zich aan hem heeft vergrepen of zijn moeder heeft mishandeld en tegen wie hij al zijn haat en frustratie richt.
Een eenoudergezin is niet noodzakelijkerwijs een disfunctionerend gezin. Er zijn zeer doortastende moeders, die ondanks zeer moeilijke omstandigheden, toch nog in staat zijn het weinige geduld dat ze hebben aan te wenden om de kinderen voldoende aandacht te geven. Zo’n moeder verdient onze waardering. Daartegenover staat dat er ook gezinnen zijn met twee werkende ouders die het best wel moeilijk hebben tijd en geduld op te brengen voor de kinderen.
Wat ik met deze voorbeelden wil aantonen is dat het ‘normale’ gezin van vroeger, met een moeder die er altijd was en goeddeels voor de opvoeding zorg droeg, vandaag de dag nauwelijks meer bestaat. De alleenstaande moeder, die in onze gemeenschap altijd al veel voorkwam, kon vroeger op steun van de buurtgenoten of van oma rekenen. De vaders en mannen worden inmiddels buitengesloten. Het volgende voorbeeld is illustratief. Ik citeer een van mijn oud-leerlingen: ,,Waarom zou ik mijn leven nog moeilijker maken door een man in huis te nemen? Trouwens, als ik per se een man nodig heb, mag hij langs komen, maar bij zijn moeder gaan slapen en eten en daar zijn vuile was doen. Dit is mijn huis, mijn leven, mijn kind en hij heeft er niks mee te maken.”
Mannen lopen de kans een speelobject te worden van de vrouw. We komen derhalve tot de conclusie dat het hedendaagse gezin niet of veel minder in staat is kinderen een aanvullende vorming te geven buiten wat de school hen biedt. Daar staat tegenover dat de hedendaagse maatschappij ook nog eens hoge eisen stelt aan de kennis en vaardigheden, het gedrag en de attitude van kinderen. De televisie, Facebook en Twitter zijn monumentale verslavingen geworden voor zowel ouders als kinderen, waardoor er nog minder tijd overblijft voor kwalitatief contact, en de kinderen bovendien constant bezig zijn met sms’en met hun vrienden. Het kernprobleem is, hoe deze moderne middelen aan te wenden ten behoeve van een doelmatige vorming van onze kinderen.
Joseph ‘Jopi’ Hart is ex-leerkracht, docent Engels, staffunctionaris bij het Rooms Katholiek Centraal Schoolbestuur (RKCS), schrijver en Otrobandista. Voor commentaar, suggesties en steun: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., omdat wij het samen moeten klaren.
