Dat 10 oktober onmogelijk kan worden aangemerkt als Dag van de Autonomie (Dia di outonomia), heeft de voorzitter van het Institute for Historical Research (IHRE), Gedion Isena, gemotiveerd beschreven in het opiniestuk Dia di autonomia? van 6 oktober 2018.
De vraag is hoe deze dwaling op het niveau van de regering, dus een minister, mogelijk is geworden. Het is het gevolg van een zgn. officiële vrije dag die niet formeel in een wet, landsverordening, is vastgelegd zoals het hoort. 10 Oktober is dus formeel geen vrije dag.
Hoewel we deze dag vanaf 10 oktober 2011 ‘vieren’ is deze nooit officieel bij wet gepubliceerd. Dit is niet alleen een vorm van onbehoorlijk bestuur maar opent tevens de deur voor totaal ongefundeerde meningen.
Het wetgevingsproces dwingt de wetgever om rationeel en met feiten onderbouwd de argumentatie over de wet te formuleren. Het wetsontwerp moet trouwens conform onze Staatsregeling verplicht naar de Raad van Advies. Artikel 64 lid 2 a strg stelt, De Raad wordt gehoord over alle ontwerpen van landsverordeningen en van landsbesluiten houdende algemene maatregelen. De Raad van Advies toetst zowel de wetstechnische als inhoudelijke aspecten van de wet.
De stelling van de minister namelijk dat Curaçao voor 10 oktober 2010 geen autonomie had, zou worden ontkracht. Immers de Eilandenregeling Nederlandse Antillen (ERNA) van 3 maart 1951, stelt in artikel 1: De eilandgebieden zijn zelfstandig ten aanzien van de verzorging van eigen aangelegenheden.
Zie hier het bewijs dat ook Curaçao autonoom was vanaf 1951, hetgeen is geformaliseerd en bekrachtigd in het Statuut van 1954.
In geval van een wetgevingstraject zoals het hoort, zouden de ambtelijke juristen in de memorie van toelichting van de wet zowel het begrip autonomie als de historische context hebben uiteengezet.
Het feit dat er aangelegenheden waren die op niveau van de Nederlandse Antillen werden verzorgd, doet niets af van de autonomie van de eilanden dus Curaçao.
Peter Verton stelt hierover: Autonomie kan dus zelfbestuur inzake meer of minder eigen aangelegenheden omvatten, bovendien kan aan de hand van verstandelijk inzicht - in algemeen overleg - worden besloten autonomie te beperken of uit te breiden. Bij de oprichting van het land Curaçao in 2010 is in de Rijkswet financieel toezicht de instelling van een college financieel toezicht (CFT) vastgelegd. (Burgers & Broeders. Goed bestuur en natievorming in Curaçao, Peter Verton.
In de context van de Nederlandse Antillen waren de eilandgebieden dus zelfstandig in de verzorging van de eigen aangelegenheden maar waren er ook onderwerpen waarvan gezamenlijk was afgesproken dat die in gezamenlijk verband op landsniveau zou worden verzorgd, zoals; onderwijsorganisatie, politiewezen, douane, gezondheidzorg, telecommunicatie, posterijen etc.
Echter de Statenleden van de Nederlandse Antillen werden gekozen door kiezers op de eilanden door te stemmen op partijen op elk eilandgebied. Ook de ministers van de Nederlandse Antillen waren afkomstig van de eilanden voorgesteld door de partijen op de eilanden.
Minister Alcalá-Wallé zou toch niet willen beweren dat door een dergelijke onderlinge taakverdeling Curaçao een kolonie was van de Nederlandse Antillen?
Dat er een drang was naar decentralisatie van taken naar de eilanden is alom bekend. Het is om juist tegemoet te komen aan die wens dat Miguel Pourier de visie van een geherstructureerd Antillen, Partido Antia Restruktura, heeft opgericht.
De dwaling en historische misvatting over autonomie had voorkomen kunnen worden als de regering de correcte weg van een wettelijke vastlegging van de officiële vrije dag had bewandeld.
Deze onwettige vrije dag, 10 oktober, heeft ook gevolgen voor alle doorwerkingen op andere wetten zoals: Arbeidsregeling 2000; Wetboek van koophandel; Regeling ambtenaren rechtspraak; LMA; Landsverordening rechtspositie kustwacht.
Hier slechts een praktisch voorbeeld van problemen die kunnen ontstaan door de onwettige vrije dag. Volgens de Arbeidsregeling 2000 behoort een werkgever 200 procent te betalen aan werknemers die op een officiële vrije dag werken. Nu deze dag niet bij de wet is vastgelegd en dus niet doorwerkt op de Arbeidsregeling 2000, is er geen wettelijk grondslag hiervoor.
Ik hoop dat Statenleden de regering zullen oproepen om de vrije dag van 10 oktober formeel bij landsverordening vast te leggen. Want dan komt het ontwerp naar de Staten met het advies van de Raad van Advies waardoor elke dwaling kan worden voorkomen.

Omayra Leeflang
Oud-minister van
Verkeer en Vervoer
Onderwijs, Cultuur, Wetenschap en Sport
Volksgezondheid en Sociale Ontwikkeling
Statenlid van de Nederlandse Antillen
Statenlid van Curaçao