De Nederlandse media hebben er een handje van om te pas en te onpas de termen ‘Nederlander’, ‘Antilliaan’ of ‘Curaçaoënaar’ te gebruiken. Afgelopen week is hier nog een debat over geweest in de Volkskrant. Het is opvallend dat er bij negatieve gebeurtenissen veelal wordt geschreven over de ‘Curaçaoënaar’ die verliest, de ‘Antilliaan’ of nog leuker, de ‘allochtoon’ die een misdaad pleegt. Maar wanneer deze ‘allochtonen’ iets positiefs doen, zijn ze een opeens Nederlander? De term ‘gelegenheids-Nederlander’ wordt hiervoor gebruikt en dit de levert de nodige frustraties op.
Op zaterdag 12 juli 2015 vierde Curaçao feest. Een historisch moment voor het Caribische eiland: één van ons won de Wimbledon dubbelfinale. Op mijn Facebook-en Instagram-tijdlijn barstte het los. ,,Curaçaoan Jean-Julien Rojer wins Wimbledon doubles together with his Romanian partner Horia Tecau, hashtag proud, hashtag Caribbean.” - Curaçaose Jean-Julien Rojer wint Wimbledon dubbelfinale samen met zijn Romeinse partner Horia Tecau. Hashtag trots, hashtag Caribisch.
En nog een aantal die het historische moment benadrukken: ,,And we have a Wimbledon champ. Historic moment for Curaçao. Masha masha pabien! Kòrsou pabien!” - En wij hebben een Wimbledon kampioen. Historisch moment voor Curaçao. Van harte gefeliciteerd! Curaçao gefeliciteerd! ,,Absolutely amazing! Congrats to JJ Rojer and Tecau! Pabien Kòrsou! Historical win at Wimbeldon from a boy from our tiny island nation of Curaçao!” - Helemaal geweldig! Felicitaties aan JJ Rojer en Tecau! Gefeliciteerd Curaçao! Historische overwinning op Wimbledon van een jongen uit onze kleine eilandnatie van Curaçao!
Dat wij trots zijn is duidelijk.
Niet lang daarna verscheen het heugelijke nieuws in de Nederlandse media: ,,Nederlandse dubbelspecialist Rojer wint Wimbledon.”- NRC en ,,Nederlandse tennisser voor het eerst in finale Primeur voor Rojer op Wimbledon.” – Telegraaf.
Een Nederlander dus.
In de rest van de artikelen in de Nederlandse pers over Jean-Julien Rojer staat overigens wel geschreven dat hij van Curaçaose afkomst is. Maar het gaat om de titel, die het meeste publiek bereikt. De Curaçaoënaar die opeens een Nederlander is. In hetzelfde weekend verloor de bekende sprinter Churandy Martina de 100 meter sprint in Madrid. In deze artikelen werd niet één keer genoemd dat Churandy Nederlander is, terwijl ook hij Nederland vertegenwoordigt. Afgelopen weekend was Martina de sprinter van Curaçao die een ‘teleurstellende’ finale heeft gelopen en op ‘ruime afstand’ verloor. Een week geleden toen Churandy kwalificeerde voor het WK, was hij nog wel een Nederlander. En vorig jaar toen hij door was naar de finale in Moskou ook. Toen Martina de volgende dag alsnog verloor was hij weer, je raadt het, de atleet van Curaçao.
Het ligt overigens niet alleen aan de media in Nederland. Ook de media op Curaçao hebben hier moeite mee. Zo schreef de Amigoe over ‘de Nederlander geboren op Curaçao’. Het Antilliaans Dagblad deed het daarentegen wel ‘goed’ en preek met de titel ‘Curaçaoënaar wint Wimbledon’.
Dat de sporters ‘Nederlanders’ worden genoemd is niet onjuist. Zij hebben immers de Nederlandse nationaliteit en vertegenwoordigen Nederland. Het vertegenwoordigen van Nederland heeft verschillende redenen. Kleine eilanden hebben minder kans om zich te kwalificeren bij de grote competities of worden helemaal niet erkend door de organisaties. Zo heeft de internationale atletiekfederatie IAAF na 10 oktober 2010 besloten dat Antilliaanse atleten voortaan moeten uitkomen voor Nederland, omdat de Nederlandse Antillen niet meer bestaan.
Sinds 10-10-‘10 willen wij geen ‘Antilliaan’ meer genoemd worden, omdat de Nederlandse Antillen niet meer bestaan. De voormalige Nederlandse Antillen gaan momenteel door een nieuw proces heen, de eilanden zijn op zoek naar hun eigen identiteit. Men noemt zichzelf Curaçaoënaar, Arubaan, Bonairiaan, Sint Maartenaar, Sabaan of Statiaan. Maar ‘Antillianen’ noemen zichzelf ook Nederlander, ze hebben immers de Nederlandse nationaliteit. Met de nauwere integratie van Saba, Sint Eustatius en Bonaire binnen de Nederlandse gemeenschap hebben niet alleen de eilandbewoners, maar alle Nederlanders te maken met een identiteitsverschuiving. De constitutionele veranderingen hebben de identiteit van alle Nederlanders aangetast. Wie is nou eigenlijk een Nederlander, en wie misschien niet? Het lijkt er op dat het er vooral om draait wanneer, onder welke omstandigheden iemand wel of geen Nederlander is. Bij succes wel, bij problemen niet? Complex is het zeker, en de media illustreren dit.
En hoe ziet de gemiddelde ‘Europese’ Nederlander dit? Dat de zes eilanden deel uitmaken van het Koninkrijk zou inmiddels wel bekend moeten zijn. Ook ‘de Nederlander’ mag dus best trots zijn op een Curaçaose overwinning, net zoals de Curaçaoënaar het Nederlandse voetbalelftal tijdens het WK aanmoedigt. Dat is allemaal prima.
Maar het gaat erom dat de media eerlijk en consistent moeten zijn. De wijze waarop nu zo gemakkelijk positief naar de ‘Nederlander’ en negatief naar de ‘Curaçaoënaar’ wordt verwezen moet veranderen. Als het nodig is om te benoemen dat de Curaçaoënaar een misdaad pleegt, laat dan de talentvolle, succesvolle Curaçaoënaar ook als Curaçaoënaar onder de aandacht komen. En dan niet in de tekst van het bericht dat slechts een klein deel van de Nederlandse bevolking leest, maar juist in de kop van het nieuwsbericht: ‘Curaçaose dubbelspecialist Rojer wint Wimbledon’.
Gefeliciteerd Jean-Julien Rojer! Ook deze Curaçaoënaar in Nederland is erg trots op je. Masha pabien!
Stacey Mac Donald, Nederland