Over extra vluchten Winair en vliegvergunning Z Air

Van een onzer verslaggevers

Willemstad - Het wegvallen van JetAir en het verzoek van Winair om meer vluchten, heeft geleid tot een soort ‘luchtvaartoorlog’ tussen de Koninkrijkslanden Curaçao en Sint Maarten, omdat Curaçao wil dat Sint Maarten dan óók Z Air toestaat op deze route.

Een en ander werd duidelijk tijdens een rechtszaak van Winair (waar het Land Sint Maarten grootaandeelhouder van is) tegen de Curaçaose minister Charles Cooper (MFK) van Verkeer, omdat die tot nu toe weigerde te beslissen over drie tot vier meer wekelijkse vliegfrequenties van Winair. Dit laatste is omdat op zijn beurt zijn collega-bewindspersoon van Verkeer van Sint Maarten al sinds augustus 2023 geen vergunning geeft aan het op Curaçao gevestigde private luchtvaartbedrijf Z Air.
Cooper voert overleg met de regering in Philipsburg over de toekenning van luchtrechten aan Z Air. Sinds vorig jaar heeft Z Air daar om gevraagd en de minister van Sint Maarten houdt de beslissing aan op gronden die volgens Willemstad ‘niet kloppen’.
De redenering van de regering-Pisas is: als Z Air deze rechten krijgt, dan zijn er twee luchvaartmaatschappijen die de route CUR-SXM bedienen. Dit is beter voor het consumentenwelzijn en voorkomt het risico dat de luchtverbindingen geheel wegvallen, zoals dit het geval is als er slechts één maatschappij is. Winair heeft ‘de belangen verdraaid en de waarheid ook’, zo klinkt het van Curaçaose zijde.
Dit zegt de rechter: ,,De minister (Cooper van Curaçao) mag bij zijn beoordeling afwegen dat het onwenselijk is dat slechts één luchtvaartmaatschappij tussen Sint Maarten en Curaçao passagiersvluchten uitvoert. Echter, door zolang Sint Maarten geen vliegvergunning verleent aan Z Air eiseres (=Winair) extra vluchten te weigeren, uitsluitend om te beletten dat deze uitbreiding misschien nadelig kan uitpakken voor Z Air, past de minister zijn bevoegdheid toe op een manier die niet in lijn is met het doel waarvoor die bevoegdheid is gegeven.”
De conclusie is dan ook, aldus de rechter, dat de gegeven motivering niet kan leiden tot het in stand laten van de rechtsgevolgen van de bestreden beschikking. Bedoeld wordt de afwijzing van het verzoek van Winair om aanvullende vluchten tussen Juliana Airport en Hato uit te voeren. Het gerecht vernietigt deze beschikking en bepaalt dat Cooper opnieuw op het verzoek van Winair dient te beslissen, en wel uiterlijk aanstaande maandag 5 augustus.
Omgekeerd is ook de Sint Maartense minister - momenteel is dat Grisha Heyliger-Marten - gedwongen een beslissing te nemen over Z Air. Zo heeft bij uitspraak van 12 juli het gerecht in Sint Maarten beslist. De minister aldaar is opgedragen binnen vier weken na de dag van openbaarmaking van de uitspraak, uiterlijk 12 augustus, alsnog een inhoudelijke beslissing te nemen op het verzoek om vliegvergunning van Z Air. Een week later dan de Curaçaose minister dus.
Het ‘protectionisme’ van de minister in Curaçao mag, aldus Winair, niet een reden zijn om het verzoek af te wijzen. Kennelijk is de minister van oordeel dat de vraag van Winair niet gehonoreerd kan worden vanwege de onderhandelingspositie van Z Air. De vraag of de Sint Maartense minister een vliegvergunning kan geven aan Z Air ligt echter in deze procedure niet ter beoordeling, zo vindt Winair.
,,De concurrentiepositie van Z Air kan niet als motivering gelden voor de afwijzing van het verzoek van Winair. Dat geldt te meer gelet op het tussen de landen binnen het Koninkrijk geldende Multilateraal Luchtvaartprotocol en het feit dat eiseres een bestaande luchtvaartmaatschappij is die al vluchten uitvoert tussen Curaçao en Sint Maarten.”
Minister Cooper stelt dat het toewijzen van de aanvraag van Winair met zich meebrengt dat geen vluchten meer kunnen worden toegekend aan Z Air omdat de markt dan al verzadigd zal zijn. De Sint Maartense minister zal het verzoek om een vliegvergunning van Z Air dan waarschijnlijk afwijzen in verband met een dreigende overcapaciteit. In dat geval zou uitsluitend Winair passagiersvluchten uitvoeren tussen Curaçao en Sint Maarten, hetgeen niet bevorderlijk is voor duurzame luchtverbindingen en eerlijke concurrentie.
Hij gaat ervan uit dat zijn Sint Maartense collega bij het beoordelen van het verzoek van Z Air ook rekening zal houden met deze belangen. Deze belangen zijn in ieder geval niet gediend met het ertoe bijdragen dat slechts één enkele luchtvaartmaatschappij, in dit geval Winair, passagiers vervoert tussen Hato en Juliana Airport. Het lijkt erop dat Winair, waar de Sint Maartense overheid een groot belang in heeft, met haar verzoek om een uitspraak van de rechter druk wil uitoefenen op de minister om snel te beslissen op het verzoek, in ieder geval vóór het verlopen van de door het gerecht aan de Sint Maartense minister gestelde deadline van 12 augustus 2024. Winair wenst hiermee een ‘unfair concurrentievoordeel’ te behalen.
Het is volgens de rechter duidelijk dat de minister het niet eens is met de opstelling van zijn Sint Maartense collega wat betreft de uitvoering van de afspraken vastgelegd in het Multilateraal Luchtvaartprotocol. ,,Het stoort de minister dat zijn collega nalatig is met het nemen van een beslissing op het verzoek om een vliegvergunning van de Curaçaose luchtvaartmaatschappij Z Air met het kennelijke doel om te bewerkstelligen dat eiseres, waarvan de Sint Maartense overheid grootaandeelhouder is, als enige alle passagiersvluchten tussen Curaçao en Sint Maarten kan uitvoeren en financieel voordeel geniet.”
De minister heeft zelfs via social media zijn ongenoegen geuit: ,,Waarom geeft de Sint Maartense autoriteit geen vergunning aan onze lokale maatschappij Z Air om ook deze route te vliegen? Dus nou weet je waarom alleen twee weken voor extra vluchten naar Curaçao. Want zo zijn wij niet getrouwd.”
Als politicus staat het de minister vrij, aldus de rechter, om een mening te hebben over de houding van de Sint Maartense overheid of zijn Sint Maartense collega wat betreft de uitvoering van het Multilateraal Luchtvaartprotocol en deze mening publiekelijk bekend te maken. Ook staat het hem vrij om naast het juridisch kader ook doelmatigheidsafwegingen bij zijn oordeel te betrekken bij het geven van een beschikking in een concreet geval. ,,Echter, in het kader van een beroep als het onderhavige zal het gerecht de rechtmatigheid van een dergelijke beschikking dienen te beoordelen. De ter zitting voor de bestreden beschikking gegeven motivering doorstaat die rechtmatigheidstoets niet.”