Van onze correspondent
Den Haag - In de Tweede Kamer was gisteren tien uur uitgetrokken voor het debat over de excuses voor het Nederlandse slavernijverleden. Hoewel sommige Kamerleden probeerden weg te blijven van een discussie over geld, werd dat toch een belangrijk onderwerp.
Het debat ging over de reactie van het kabinet op het adviesrapport ‘Ketenen van het verleden’ van het Adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden. Op 19 december volgde premier Mark Rutte het belangrijkste advies uit dat rapport op en maakte namens de regering excuses voor het slavernijverleden. Dit werd op de zes Caribische eilanden en in Suriname gevolgd door een toelichting van bewindslieden uit het kabinet.
Een brede meerderheid in de Kamer is blij met de excuses. Een vraag die daardoor meer aandacht kreeg was de manier waarop moet worden omgegaan met de doorwerking in het heden. Hiervoor is een fonds beschikbaar van 200 miljoen euro voor onder andere bewustwording.
Tussendoor probeerde Kamerlid Martin Bosma van de extreemrechtse oppositiepartij PVV Tula tot dader te maken in plaats van slachtoffer. Nadat Kamerlid Kati Piri (PvdA) het bijzonder noemde dat verzetshelden als Tula langzaam een plek krijgen in het collectieve bewustzijn, noemde Bosma dat ‘schokkend’, omdat Tula misdaden heeft gepleegd tijdens de opstand van 1795. Piri nam daar afstand van: ,,Ik vond het heel indrukwekkend hoe wij als Kamercommissie bij die herdenking, bij de kranslegging waren voor iemand die, terecht denk ik, tien jaar geleden benoemd werd als nationale held van Curaçao.”
Tunahan Kuzu (Denk) noemde Tula en andere verzetshelden ‘de reuzen op wiens schouders wij staan’. Hij vindt dat het morele besef moet overheersen en dat slavernij als misdaad tegen de menselijkheid wettelijk vastgelegd moet worden, zoals in het rapport wordt geadviseerd. Denk pleit ook voor een aanvullende aanpak tegen institutioneel racisme en discriminatie. Deze doorwerking van het verleden moet worden aangepakt. ,,Ik besef dat we al deze punten niet vandaag of morgen hebben geregeld, maar met een klein beetje van de moed van Tula kunnen we snel een heel eind komen.”
Ook Piri vindt dat het kabinet op dit punt met ‘heldere actiepunten’ moet komen en dat er (financiële) ruimte moet komen voor erkenning en herstel. Salima Belhaj (D66) zei dat herstel zich niet beperkt tot de geschiedenisboeken. ,,Het zit hem ook in wat je gaat doen om racisme en discriminatie te bestrijden.”
Belhaj wilde niet te veel over geld praten, omdat ze tijdens het werkbezoek aan Suriname, Curaçao en Bonaire heeft gemerkt dat mensen het er weinig over hebben. Maar na aandringen van Kuzu zei ze wel ervan uit te gaan dat daar ‘goede invulling aan gegeven zal worden’. Een bedrag wilde ze niet noemen. ,,Ik vind dat dat te veel afleidt van de essentie: de excuses. Dat is waar het over zou moeten gaan.”
Renske Leijten (SP) probeerde het voorbeeld van Belhaj te volgen door de discussie niet te veel over geld te laten gaan. Dat maakt dingen te snel lelijk, zei ze. Ze wil er geen prijskaartje aan hangen. Maar ook zij kon er niet helemaal omheen. Het geld uit het fonds zal breed moeten worden ingezet, zodat het niet alleen gaat naar mensen ‘die het verhaal toch al horen’.
SGP-woordvoerder Roelof Bisschop zei in zijn betoog dat hij onderbouwing mist voor de doorwerking van de slavernij in het heden. Sylvana Simons (BIJ1) probeerde hem te helpen met een aantal voorbeelden, maar Bisschop bleef sceptisch. ,,Racisme en discriminatie nu kunnen ook totaal andere oorzaken hebben.”
Kamerlid Caroline van der Plas (BBB) vindt het fonds van 200 miljoen euro voor bewustwording overbodig. ,,Er zijn miljoenen, tientallen miljoenen, misschien wel honderden miljoenen beschikbaar voor mensen die iets willen met bewustwording. Die kunnen daarvoor gewoon een subsidie aanvragen.” Bisschop en Van der Plas vroegen daarnaast aandacht voor moderne slavernij.
