Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Curaçao kent verschillende scholen voor speciaal onderwijs, maar er is nog altijd geen wetgeving hiervoor vastgesteld.

,,Het beleid rond speciaal onderwijs en zorg kan versterkt worden, evenals het juist indiceren en plaatsen van jongeren”, zo wordt dan ook aanbevolen in de nulmeting van het onderwijs, uitgevoerd door de Onderwijsinspecties van Curaçao en Nederland.
In het schooljaar 2019/2020 volgden 1.198 leerlingen, van wie 70,6 procent jongens en 29,4 procent meisjes, onderwijs aan een school voor speciaal onderwijs, verdeeld over veertien scholen. Er zijn lomscholen (leerlingen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden), mlk-scholen (moeilijk lerende kinderen), zmlk-scholen (zeer moeilijk lerende kinderen). Verder is er een mytyl/tyltylschool (aangepaste school voor kinderen met een handicap), een school in het ziekenhuis en een school voor leerlingen met gehoor- en/of communicatieproblemen. Ook is er een school voor voortgezet speciaal onderwijs.
De scholen zijn er dus, maar de wetgeving voor het speciaal funderend onderwijs is in ontwikkeling. ,,Momenteel moet de wetgeving voor speciaal onderwijs nog worden bekrachtigd. Bij afwezigheid van wetgeving voor speciaal onderwijs wordt het onderwijs op speciale scholen ingericht volgens de Landsverordening funderend onderwijs. Al enkele jaren geleden heeft het departement van onderwijs een aparte wet voor het speciaal onderwijs opgesteld. Die moet ertoe leiden dat het speciaal onderwijs (mlk en zmlk) niet meer het aanbod van het funderend onderwijs biedt, maar meer kan doen aan de zelfredzaamheid en educatie op een lager, bij de kinderen passend niveau kan aanbieden.”
Behalve dat wetgeving dus ontbreekt, worden leraren niet speciaal opgeleid voor het speciaal onderwijs. Dat is ook in het nog niet aangenomen wetsvoorstel opgenomen.
De Lerarenopleiding funderend onderwijs (Lofo) aan de University of Curaçao (UoC) bereidt de student voor op het funderend onderwijs. ,,Leraren in het bezit van een diploma van de Lofo worden ook in het speciaal onderwijs in dienst genomen.

‘Zorgkinderen te weinig aandacht’
Behalve het ontbreken van wetgeving en van specifiek opgeleide leerkrachten, zijn er ook verbeteringen nodig in het doorverwijzingsproces. Zo blijken er lange wachtlijsten te zijn bij scholen voor speciaal onderwijs. ,,Reguliere scholen voor funderend onderwijs zijn daarom genoodzaakt om leerlingen langer vast te houden. Recent is er een plaatsingscommissie ingesteld, die verantwoordelijk is voor de plaatsing van leerlingen uit het funderend onderwijs in het speciaal onderwijs en arbeidsgericht onderwijs”, aldus de onderwijsinspecties, die dit een goede ontwikkeling vinden. ,,De betreffende plaatsingscommissie, of verwijzingscommissie speciaal funderend onderwijs, werd ingesteld per september 2021 en treedt naar verwachting in werking met ingang van het schooljaar 2022/2023.”
De werkgroep heeft meerdere knelpunten geconstateerd in de zorg voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Ten eerste is de formatie voor onderwijsondersteunend personeel te krap. De inzet van mentoruren, interne begeleiders, remedial teachers en schoolmaatschappelijk werkers is ontoereikend, gezien het aantal leerlingen dat kampt met leer-, gedrags- of sociale problematiek. Dit zou terug te voeren zijn op het ontbreken van een instantie die controleert in welke mate scholen (kunnen) voldoen aan de voorwaarden die nodig zijn voor het bieden van goede zorg. Daarom blijft sociaal-emotionele problematiek onnodig sluimeren of neemt deze onnodig toe. Dit is onwenselijk voor de betreffende leerlingen, maar het kan ook een negatieve impact hebben op klasgenoten en op de veiligheid binnen de school. Onvoldoende remediëring van problematiek binnen het funderend onderwijs is bovendien een van de redenen waarom veel kinderen, in zekere zin dus onnodig, worden doorverwezen naar het speciaal onderwijs. Gezien het feit dat het toekomstperspectief op vervolgonderwijs en keuze in werk voor kinderen in het speciaal onderwijs minder gunstig is in vergelijking met het regulier funderend onderwijs, en dat scholen voor speciaal onderwijs in de regel al overvol zitten, constateren we een hoogst onwenselijke situatie. Kortom, leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften vereisen scholen met extra ondersteuningsmogelijkheden. Die extra ondersteuning in het regulier funderend onderwijs wordt nu niet geboden. Een tweede knelpunt in de zorg voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften is dat het doorverwijzingstraject te veel tijd in beslag neemt. Er zijn lange wachtlijsten bij scholen voor speciaal onderwijs. Reguliere scholen voor funderend onderwijs zien zich soms genoodzaakt om kleuters langer vast te houden in groep 2.”

Ouders staan er niet voor open
De deskundigen in het rapport stellen vast dat ouders er soms niet voor open staan te accepteren dat hun kind speciaal onderwijs nodig heeft. Onder het kopje ‘Perceptie schoolloopbaan, scholen, onderwijstypen en waarden van diploma’s staat: ,,De acceptatie van een geadviseerde doorverwijzing naar het speciaal onderwijs, arbeidsgericht onderwijs of naar onderwijs van een lager niveau gedurende de schoolloopbaan van het kind is niet bij alle ouders vanzelfsprekend. Ouders blijven soms in ontkenning en kunnen dan druk uitoefenen op het kind. Wat ouders bijvoorbeeld doen, is het kind niet laten testen of het resultaat van een test voor lange tijd geheim houden, betalen voor (extra) huiswerkbegeleiding, extra trainingen voor de eindtoets funderend onderwijs organiseren of de leerling van school laten veranderen. De verwachting is dat het kind mee kan doen met regulier onderwijs, niet blijft zitten, havo als uitslag krijgt en een havo- of vwo-diploma haalt. De perceptie bestaat dat diploma’s van een hoger opleidingsniveau automatisch leiden tot betere banen, hogere salarissen en veel meer kansen op de arbeidsmarkt. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe meer waarde het diploma. Het imago dat scholen voor speciaal onderwijs, arbeidsgericht onderwijs (ago) en vsbo hebben, is over het algemeen dan ook anders dan bij andere scholen. Het komt dus voor dat ouders en leerlingen het mechanisme voor selectie en allocatie proberen te manipuleren, te saboteren en/of te negeren.”
Geadviseerd wordt dan ook om voor een ‘warme overdracht’ te zorgen naar het voortgezet onderwijs voor iedere leerling. Daarnaast moet de focus verschuiven van schoolrendement naar het vervolgsucces van de leerling.