‘Geef schoolbesturen zeggenschap over bestedingen’

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Om het beschikbare geld in het onderwijs doelmatiger te besteden is het belangrijk dat er minder centraal aangestuurd wordt vanuit de minister en het ministerie van Onderwijs.

,,De afstand naar de scholen is dan te groot voor een optimale afweging over de inzet van beschikbare middelen”, zo wordt aangevoerd in de nulmeting van het onderwijs uitgevoerd door de inspecties van Onderwijs van Curaçao en Nederland. Kortom, de financiering zou meer gedecentraliseerd moeten worden met meer bestedingsverantwoordelijkheid van schoolbesturen en scholen.

Zo is het beter dat schoolbesturen en scholen zelf beslissen over bijvoorbeeld beperking van de overhead bij scholen, de noodzaak om in opleiding en begeleiding van docenten te investeren en het onderhoud van de gebouwen.

Daar staat tegenover dat het afleggen van verantwoording en de controle voor verbetering vatbaar zijn. Als het gaat om de financiën in het onderwijs, is er gebrek aan goed toezicht, controle en verantwoording. Het rapport: ,,Het is belangrijk dat er toezicht is op de besteding van overheidsgeld en dat er wordt ingegrepen als dat nodig is. Hiervoor is het van belang dat er tijdig en volledig verantwoording wordt afgelegd door schoolbesturen over onderwijs en financieel beleid en dat er door de overheid tijdig en zorgvuldig op wordt toegezien.” Dit wordt niet voor niets aangegeven want, zo schrijven de onderzoekers verder: ,,Ten tijde van ons onderzoek bleek dat de vereiste verantwoordingen, waaronder de accountantsverklaring, in het verleden soms niet of te laat werden ingediend en dat de controle en handhavingsopties in de praktijk niet consequent werden uitgevoerd. Wij bevelen daarom aan om het toezicht op de financiële verantwoordingsplicht te versterken.” Want het gevolg is dat er sprake kan zijn van onrechtmatige en ondoelmatige inzet van middelen. Naast dat besturen en scholen zich beter moeten verantwoorden is er voor wat betreft toezicht en handhaving door de onderzoekers geconstateerd dat er sprake is van beperkt beschikbare capaciteit. Maar ook wisselende functionele relaties binnen een kleinschalige gemeenschap maken toezicht moeilijker. ,,Dit alles ondermijnt de effectiviteit van het toezicht.”

‘Overweeg ander financieringsmodel’

In verband met meer vrijheid geven aan de schoolbesturen en scholen wordt in het rapport in overweging gegeven om over te gaan op een andere of aangepaste bekostigingsmethodiek in plaats van het Vergoeding- en Verantwoording (V&V)-stelsel. Liefst een methodiek die minder gedetailleerd is en meer bestedingsvrijheid geeft, zo wordt aangegeven. Overigens wordt het V&V-stelsel al herzien op basis van eerder aangekaarte problemen, zoals beschreven in een onderzoek uitgevoerd door de Stichting Overheidsaccountantsbureau (Soab). Maar, zo vinden de onderwijsinspecties: ,,Voer een evaluatie en actualisering van de huidige bekostigingssystematiek uit waarin de genoemde knelpunten worden verholpen. Pas hiervoor het V&V-stelsel direct aan of overweeg een andere bekostigingsmethodiek.” Aanbevolen wordt een jaarlijkse evaluatie in te voeren waarin de bekostigingsaspecten worden getoetst op relevantie en worden geïndexeerd. ,,Stel meerjarenbegrotingen op, en actualiseer deze jaarlijks bij de vaststelling van de begroting. Dit geldt zowel op het niveau van scholen en schoolbesturen als op het niveau van de overheid. Hierdoor wordt het veel beter mogelijk voor schoolbesturen om te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen, en kan tijdig worden ingegrepen als meerjarige beelden afwijken van het begrotingsniveau van het lopende jaar.”