Van onze correspondent
Den Haag - Curaçao, Aruba en Sint Maarten (CAS) worden geconfronteerd met groeiende problemen terwijl ze onvoldoende uitvoeringskracht hebben om een volgende crisis aan te kunnen. De Venezuelacrisis, de orkanen en de coronapandemie hebben kwetsbaarheden blootgelegd en versterkt, schrijft staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) van Koninkrijksrelaties in haar hoofdlijnenbrief voor de Tweede Kamer.
Armoede, onderwijs, economie, natuur en klimaat noemt ze als uitdagingen waarop een duurzaam antwoord gevonden moet worden. Ze wil die aanpakken met inachtneming van de verhoudingen in het Koninkrijk. ,,De autonomie en eigen verantwoordelijkheid van de landen staan voorop.” Maar ze kunnen het niet alleen en daarom is de betrokkenheid van Nederland nodig.
In de brief worden zes concrete probleemgebieden benoemd. Voorop staat de gebrekkige overheidsfinanciën en uitvoeringskracht. Het fundament is volgens de staatssecretaris niet op orde. ,,Je kunt geen huis bouwen op een fundament dat niet stevig genoeg is.” De regeringen zullen dat eerst zelf moeten aanpakken. Nederland heeft liquiditeitssteun in de vorm van renteloze leningen verleend, maar hierdoor is de schuldquote enorm opgelopen. Aruba zat al erg hoog en is nu op 114 procent gekomen, voor Curaçao is dat nu 90 procent en voor Sint Maarten 73 procent.
Om de inkomsten voor de overheden te verhogen, moeten zoals bekend de belastingdiensten worden gemoderniseerd en de compliance verhoogd. ,,Recente inspanningen op Curaçao hiervoor lijken succesvol, maar tonen ook aan dat een dergelijk proces leiderschap en doorzettingsvermogen vergt. Een vereenvoudigd belastingstelsel (met een brede grondslag en weinig uitzonderingen) kan bijdragen aan een hogere compliance.”
Ook het tweede punt was al bekend, namelijk het bevorderen van economische groei door onder andere diversificatie. Intussen is voor de korte termijn belangrijk dat het toerisme weer flink aan het herstellen is. ,,Het IMF concludeert dat nieuwe groeimogelijkheden en brede structurele hervormingen nodig zijn om de economieën minder kwetsbaar te maken en nieuwe groeikansen te bieden.”
Versterking van de rechtsstaat is het derde belangrijke punt. Hierbij maakt Van Huffelen een punt van het naleven van mensenrechtenstandaarden. Dit baart haar ernstige zorgen, schrijft ze. ,,Hier is te zien dat (mede door de kleinschaligheid van de landen) de verantwoordelijkheid rond migratie en mensenrechten een enorme opgave is.” Daarbij vragen ook de detentieomstandigheden extra aandacht.
Om de armoede te bestrijden is het volgens de bewindsvrouw nodig om het onderwijs te verbeteren, zodat dit beter aansluit op de arbeidsmarkt. ,,Armoede, gebrek aan woningen en kansen op de arbeidsmarkt zorgen ervoor dat veel jongeren na een studie in Nederland of de VS niet terugkeren. Voor de landen is dit een groot gemis, omdat juist deze mensen hard nodig zijn.” Grote zorgen heeft Van Huffelen over de zorgstelsels die onbetaalbaar lijken te worden. De groei van de uitgaven zal sterk afgeremd moeten worden, omdat de kosten hoog oplopen door onder andere vergrijzing, obesitas en suikerziekte. Dit vraagt om hervormingen. Tot slot noemt de staatssecretaris de leefbaarheid op de eilanden, die onder druk staat door klimaatverandering. Natuurbehoud en zorg voor milieu zijn daarom erg belangrijk. ,,Ik heb tijdens mijn reis gezien dat de regeringen dit nog onvoldoende voor ogen hebben.”
Gezien hun autonome status zullen de CAS-landen dit allemaal in eerste instantie zelf moeten aanpakken. Van Huffelen wil het dan ‘effectief ondersteunen met kennis en expertise’. Ze noemt drie punten van aanpak: samenwerking op basis van wederzijds vertrouwen, elkaar bijstaan en voorbereid zijn op crises en het versterken van de zelfstandigheid van de overheden. ,,De bestuurders in de landen zullen commitment, daadkracht en leiderschap moeten tonen. Ze moeten keuzes maken die soms moeilijk en ingrijpend zullen zijn.” Nederland wil helpen bij het formuleren van een uitvoerbare langetermijnvisie. Uiteraard speelt daarin het Coho een belangrijke rol. Zoals ze gisteren al in deze krant zei vertrouwt ze erop dat de behandeling van de Rijkswet Coho in de Staten en de Tweede Kamer tot succes zal leiden. Nederland wil dan afspraken maken over investeringen die helpen bij economisch herstel. Een van de concrete onderdelen daarin is het openstellen van Nederlandse subsidie- en garantieregelingen, waaronder het Nationaal Groeifonds.
