• Wetsvoorstel na 3 september naar Staten

• Premier Pisas hoopvol: effecten spoedig zichtbaar voor het volk

Van onze correspondent
Den Haag - De regeringen van Curaçao, Aruba, Sint Maarten (CAS) en Nederland zijn het eens geworden over de Rijkswet Coho.
Het wetsvoorstel kan nadat er in de Rijksministerraad mee is ingestemd - waarschijnlijk gebeurt dat op 3 september - naar de parlementen worden gestuurd, waar het overigens nog geen gelopen race is. Vooral in de Staten van Curaçao en Sint Maarten waren de afgelopen maanden kritische geluiden te horen.
Staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties maakte de overeenstemming over de Rijkswet Caribisch Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling (Coho) gisteren bekend. In de afgelopen maanden hebben verschillende gespreksrondes plaatsgevonden tussen de partijen over de adviezen van de Raad van State en de Caribische Raden van Advies.
Op basis daarvan is het wetsvoorstel aangepast. Het eigenaarschap van de CAS-landen voor de hervormingen wordt in het wetsvoorstel vergroot. Zo zijn ze verantwoordelijk voor het opstellen en vaststellen van de plannen van aanpak. De bevoegdheden van het Coho beperken zich tot het ondersteunen van en het houden van toezicht op de hervormingen. De landen zullen bovendien worden betrokken bij de op te stellen beleidsregels van het Coho.
De rol van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) richt zich op de uitvoeringsagenda die door het Coho samen met de landen wordt opgesteld. BZK kan aanwijzingen geven aan het Coho wanneer er indicaties zijn dat met de uitvoeringsagenda buiten de grenzen van het landspakket wordt getreden. Met deze bevoegdheid zal terughoudend worden omgegaan, belooft Knops.
In het aangepaste wetsvoorstel wordt het verscherpt financieel toezicht vervangen door een begrotingstoets die wordt uitgevoerd door het College (Aruba) financieel toezicht (C(A)ft). Het college gaat toetsen of de concrete activiteiten in de uitvoeringsagenda op een verantwoorde wijze zijn vertaald naar de begroting. Daarnaast wordt getoetst of in de begroting elementen zijn opgenomen die het landspakket doorkruisen. Het Coho houdt hierop geen toezicht, dat doen de financiële toezichthouders via verruiming van het reeds bestaande begrotingstoezicht.
Voor de samenstelling en benoeming van het Coho-bestuur is een compromis bereikt waar alle landen zich in kunnen vinden. Van de drie leden van het bestuur zullen ten minste twee leden, waaronder de voorzitter, aantoonbaar affiniteit hebben met de Caribische landen binnen het Koninkrijk. Naast de benoemingscriteria is ook overeenstemming bereikt over de benoemingsprocedure, waarbij de landen de benoemingsadviescommissie vormen.
Knops zei voor het ingaan van het reces begin juli al ‘binnen enkele weken’ een akkoord te verwachten. Uiteindelijk duurde het iets langer, maar hij is tevreden met de consensus die is bereikt. ,,De afgelopen maanden hebben we als landen binnen het Koninkrijk intensieve gesprekken gevoerd en er is stevig onderhandeld. Ik ben blij dat we het nu samen eens zijn over het wetsvoorstel, dat ervoor gaat zorgen dat de financieel-economische weerbaarheid van Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt vergroot. Het is het fundament onder de langjarige samenwerking die we met elkaar hebben afgesproken.”
Premier Gilmar Pisas van Curaçao is blij met de aanpassingen die zijn gerealiseerd in vergelijking met het oorspronkelijke voorstel. Daarmee is de wet dusdanig aangepast ‘dat het voorstel recht doet aan onze autonomie en betere financiële en sociale perspectieven biedt aan het volk’.
Dat het nog geen gelopen race is blijkt wel uit zijn verdere woorden: ,,Het aangepaste wetsvoorstel laten wij nogmaals toetsen door onze Raad van Advies en later zal het parlement zich ook over de inhoud buigen.” Toch is hij hoopvol: ,,Met de voortzetting van de hervormingen en het ombuigen van de krimpende economie, verwachten wij dat de effecten spoedig zichtbaar zijn voor het volk.”
Premier Evelyn Wever-Croes van Aruba vond de onderhandeling ‘een moeilijke en leerzame periode’. Er is hard gewerkt aan een goed resultaat, zegt ze. ,,Er ligt nu een wetsvoorstel waarbij wij als landen binnen het Koninkrijk kunnen aantonen dat wederzijds respect, samenwerking en bestendigheid, de bouwstenen zijn van ons Koninkrijk.”
Dat sentiment wordt gedeeld door premier Silveria Jacobs van Sint Maarten: ,,De regering van Sint Maarten is verheugd dat de broodnodige wijzigingen zijn doorgevoerd voor de voorgestelde Rijkswet. Sint Maarten kijkt er dan ook naar uit om de relatie tussen alle koninkrijkspartners verder te versterken, in het belang van de inwoners.”
Het wetsvoorstel gaat zoals gezegd nu naar de Rijksministerraad die op 3 september voor het eerst weer bijeenkomt. Aangenomen mag worden dat het daar wordt goedgekeurd. Daarna kunnen de Staten van de CAS-landen en de Tweede Kamer zich er over uitspreken. Pas op dat moment wordt de gehele inhoud van het wetsvoorstel openbaar. Tot slot zal ook de Eerste Kamer akkoord moeten gaan. Het zal dus nog enige tijd duren voor de Rijkswet Coho van kracht wordt.
Als het doel het daadwerkelijke economische herstel van Curaçao is, zal er over grotere bedragen moeten worden gesproken. Met de huidige bedragen kunnen we namelijk heel weinig. Dat waren de woorden van de Curaçaose premier Gilmar ‘Pik’ Pisas (MFK) gisteren tijdens een persconferentie waarbij werd gesproken over het akkoord dat met Nederland over het Caribisch Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling (Coho) is getekend.
Gesproken wordt nu over Coho 2.0 omdat er volgens Pisas, maar ook volgens Coho-adviseur en namens Curaçao onderhandelaar John De Lannoy zes belangrijke wijzigingen zijn doorgevoerd in het Coho van nu en het Coho dat het kabinet-Rhuggenaath had onderhandeld. ,,U zult het zelf zien als het document openbaar wordt gemaakt”, zei De Lannoy, die gisteren wel alvast zes punten benoemde: verantwoordelijkheid (elk land blijft verantwoordelijk voor de ontwikkeling en implementatie van de hervormingen; Curaçao blijft verantwoordelijk voor haar actieplan en maakt samen met Coho een uitvoeringsagenda); autoriteit van het orgaan (de bevoegdheid van Coho wordt beperkt tot het verlenen van steun en het houden van toezicht op de hervormingen); bevoegdheid voor het geven van een aanwijzing (de bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om een aanwijzing te geven blijft beperkt tot de bijdrage die het orgaan levert aan de onderhandelingen over de uitvoeringsagenda, nadat overleg is gevoerd met de minister van Algemene Zaken); de benoeming van leden van het orgaan (voor de benoeming van leden van Coho zijn de vier landen overeengekomen dat er vanuit alle landen wordt geparticipeerd en dat uitgebreide expertise met voldoende affiniteit met de landen wordt gegarandeerd); financieel toezicht (het financieel toezicht wordt vervangen door een begrotingstoets die door het College financieel toezicht wordt uitgevoerd. Cft controleert of de investeringen voor hervormingen juist terugkomen in de begroting en controleert tevens of de begroting elementen bevat die het landspakket in de weg kunnen staan) en samenwerking (in plaats van een Rijkswet om een entiteit op te richten die hervormingen doorvoert, wordt nu gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst tussen de vier landen voor de realisatie van de hervormingen en ontwikkeling van elk land). En, zo benadrukte Pisas gisteren: deze wet wordt door de Staten goed- of afgekeurd. ,,Dat is het belangrijkste en moest per se in het akkoord worden opgenomen”, aldus de premier.
Hoewel er een akkoord is bereikt blijft het Coho pijn doen, zei de Curaçaose premier gisteren. ,,Omdat we voor ons aantreden een belofte hebben gemaakt. Maar vervolgens trad ons kabinet aan en troffen we een volledig lege landskas aan en kwamen we in een situatie terecht waarbij we geen andere kant op konden en genoodzaakt waren ons toch tot Nederland te wenden. Maar mijn ongenoegen, ja…dat heb ik vaak genoeg naar Nederland geuit. En dat blijf ik doen, want mijn punt is nu dat ik vind dat we veel meer moeten krijgen om daadwerkelijk economisch herstel voor ons land te kunnen realiseren.”
Mocht Coho toch niet lukken, zal het kabinet-Pisas naar een alternatief zoeken, beloofde de minister-president gisteren. ,,Maar dat gaat maanden duren. We hebben nu niets anders dan Nederland omdat we die luxe van tijd van maanden niet hebben. En met deze nieuwe versie van Coho lijkt het er nu op dat onze autonomie wordt gewaarborgd. Dat blijft het belangrijkste.”