VVD: Instemmen met voorwaarden, anders geen geld

Van onze correspondent
Den Haag - ,,Ik gun de landen autonomie in de praktijk. Nu bestaat die alleen op papier. We moeten geen tijd verliezen in discussies. De problemen liggen vooral in de politiek. De inwoners zijn niet bezig met autonomie.”
In zijn slotconclusie gisteravond zei staatssecretaris Raymond Knops ‘eendracht te voelen in de wil om eruit te komen’ in de Tweede Kamer. Hij vindt dat op de eilanden feiten en fictie te veel door elkaar lopen in deze discussie. Als de hervormingen worden doorgevoerd zijn er volop kansen voor de landen en is er perspectief op échte autonomie, voorspelde hij.
Het was een wat merkwaardig debat gisteren in de commissie voor Koninkrijksrelaties van de Tweede Kamer. Het ging over een wetsvoorstel dat er nog niet is, de Rijkswet Caribische Hervormingsentiteit (CHE). Als één ding duidelijk werd, is dat niemand in Den Haag de autonome landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten wil gaan regeren, maar juist mensen wil helpen.
Staatssecretaris Knops wierp de suggestie die veel de ronde doet, dat Nederland de eilanden opnieuw wil koloniseren, verre van zich. ,,Haal dat er niet elke keer bij”, verzuchtte hij. De bewindsman wil het hebben over de hulp voor de landen met voorop de hulp aan mensen in nood en daaraan gekoppeld de noodzakelijke hervormingen.
Dat zegt de CDA-bewindsman al sinds het begin van coronapandemie, maar die boodschap komt niet aan. Het stoort hem duidelijk dat de discussie op de eilanden vrijwel alleen gaat over het inperken van de autonomie, terwijl het volgens hem zou moeten gaan over de beste manier om toekomstperspectief te bieden aan de mensen.
Soms werd het debat wat emotioneel. VVD-Tweede Kamerlid André Bosman haalde keihard uit naar de politiek in het Caribisch gebied. ,,Politici zijn alleen maar druk met zichzelf”, zei hij, onder andere verwijzend naar de recente salarisverhoging voor de ministers van Curaçao. Knops verzekerde hem dat dit niet ‘moet’ van Nederland, zoals werd gezegd. ,,Dat is totale onzin. Ik zou dat graag gecorrigeerd zien.”
Inhoudelijk was de bijdrage van Bosman weinig verrassend. Hij hekelde het bevoordelen van ‘friends and family’ door de politiek, de zelfverrijking, het plichtverzuim en de slechte en zelfs corrupte belastinginning. ,,Er ligt op Curaçao 4,5 miljard gulden aan belastinggeld op straat. Waarvan een miljard invorderbaar is. Als je tot de friends and family behoort hoef je niet te betalen. Als dat geld wordt geïnd is hulp niet eens nodig.”
Bosman en anderen zeiden ‘nul ambitie’ te hebben om de autonomie van de landen over te nemen. Mensen moeten geholpen worden, maar dat kan wat Bosman betreft alleen als de politiek instemt met de voorwaarden die Knops stelt. ,,En anders is er geen geld van Nederland.” Aldus het Kamerlid van de grootste regeringspartij, de partij van premier Mark Rutte.
Ook SP-Kamerlid Ronald van Raak liet zich op zijn bekende wijze hard uit. Hij sprak over een duivelse drie-eenheid van de onderwereld, consultants en politici. Een kleine kliek die de armen laten ‘verrekken’. Daarom kan Nederland alleen hulp bieden als er garanties zijn dat het terecht komt bij de mensen die het nodig hebben. En daarvoor zijn eisen noodzakelijk. ,,Hou vol”, zei Van Raak tegen Knops.
Andere Kamerleden stelden zich iets milder op. Antje Diertens (D66), Nevin Özütok (GroenLinks) en Attje Kuiken (PvdA) benadrukten ieder in andere bewoordingen dat de landen niet met de rug tegen de muur gedwongen moeten worden akkoord te gaan met een consensusrijkswet die niet volgens democratische regels tot stand komt. Het lijkt nu te veel eenrichtingsverkeer en het eenzijdig opleggen van voorwaarden. ,,Het is een zwaktebod dat we de rijkswet niet kennen, maar wel moeten tekenen”, aldus Kuiken.
Ook willen de drie partijen meer invloed van de landen in de CHE, bijvoorbeeld bij de benoeming van de leden. ,,Ik heb de indruk dat de verhoudingen verzuren”, zei Özütok. ,,Hoe houden we de dialoog gaande?” De drie woordvoerders willen graag de Raad van State (RvS) vroegtijdig voor een advies over de voorstellen. ,,Zie het als een onafhankelijke mediator”, zei Kuiken tegen Kamerlid Chris van Dam (CDA), die bang is dat de RvS dan een soort onderhandelingspartner wordt.
Knops vindt dat er nog voldoende kansen komen om de rijkswet eventueel aan te passen nadat de RvS het wetsvoorstel, dat er nu nog niet is, heeft gekregen. Op aandringen van Kuiken gaf hij enigszins voorzichtig aan dat als het advies van de RvS tot aanpassingen leidt, ook de parlementen weer aan bod kunnen komen. ,,Als de Rijksministerraad dat noodzakelijk vindt.”
Op een vraag van Van Dam zei Knops dat het mogelijk is aparte consensusrijkswetten per land vast te stellen. Dat was niet de bedoeling, maar omdat de voortgang erg verschilt, is dat een optie. Met Aruba wordt al de hele zomer ‘constructief’ gesproken over de CHE, met Curaçao nu ook en met Sint Maarten nog helemaal niet. Althans niet over de rijkswet en de CHE, aldus Knops.
De staatssecretaris wil zo snel mogelijk handelen. ,,We kunnen niet eindeloos blijven praten. We moeten niet blijven steken in discussies over autonomie, want er is nu hulp nodig.” Toch verwacht hij dat het nog ‘weken’ gaat duren voor er een akkoord is met Aruba en Curaçao, waarna het wetsvoorstel het verdere proces in kan gaan.
Inhoudelijk wilde Knops niets zeggen over de gesprekken, al maakte hij wel duidelijk dat er al wat aanpassingen zijn besproken. Ook verzekerde hij de Kamer dat bij de bemensing van de CHE rekening wordt gehouden met ‘affiniteit en kennis en kunde’ met en over de Caribische landen. ,,De leden zullen niet namens de landen worden benoemd, maar er is mij veel aan gelegen dat ze herkenbaar zijn voor de mensen daar.”