RvA: Nood nu zo hoog dat verder uitstel invoering hervormingen niet is te dulden

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - De ontwerpbegroting 2021 zoals gisteren aan de Staten van Curaçao aangeboden bevat, tot teleurstelling van de Raad van Advies, geen hervormingen, hoewel die als noodzakelijk worden gezien.
De regering zegt in reactie daarop dat het verwerken van hervormingsplannen en een eventueel bijpassend investeringsprogramma nog zal plaatsvinden, namelijk ‘middels herprioritering bij nota van wijziging en/of suppletoire begroting’.
De Raad van Advies (RvA) wijst erop dat die hervormingen al noodzakelijk waren toen Curaçao sinds midden maart van dit jaar getroffen werd door de coronacrisis ‘met additionele ingrijpende negatieve gevolgen voor de economie’.
Bij de intrede van de coronacrisis op Curaçao werd volgens de RvA ‘de regering geconfronteerd met een zeer gevoelig dilemma’: kiezen voor waarborging van de gezondheid van het volk, gepaard gaande met opoffering van economische bedrijvigheid op grote schaal, of het op het spel zetten van de gezondheid van het volk omwille van behoud van de economische activiteiten.
,,De regering heeft in dezen de gedurfde stap genomen om omwille van bescherming van de gezondheid van het volk de grenzen tijdelijk te sluiten voor de buitenwereld. Deze keuze heeft ertoe geleid dat Curaçao thans tot de landen in het Caribisch gebied behoort met de laagste aantallen actieve Covid-19-gevallen”, zo staat in het RvA-advies van 2 september jongstleden.
,,Anderzijds hebben de daartoe noodzakelijke maatregelen de reeds kwakkelende economie tijdelijk grotendeels lam gelegd, met als gevolg dat de overheidsfinanciën significant zijn verzwakt vanwege sterk teruggelopen ontvangsten.”
Aangezien de verzwakkende economie ‘geen nieuw fenomeen betreft’, aldus vervolgt de Raad, maar een trend is die zich reeds jaren voordoet, heeft de regering - teneinde deze om te buigen - in 2018 middels het Groeiakkoord ‘Naar een hersteld vertrouwen en voor een welvarend Curaçao’ zich gecommitteerd onder andere economische hervormingen door te voeren.
Gerelateerd hieraan geeft de regering in de inleiding van de Memorie van Toelichting (MvT) aan dat een integrale, samenhangende aanpak en uitvoering een ‘conditio sine qua non’ is om de neerwaartse economische trend structureel te keren, de financiën op orde te krijgen en te houden, en diverse sociaaleconomische problemen het hoofd te bieden.
In dit verband geeft de regering aan dat de sectorale focus voor de investeringen in economische groei gericht is op: toerisme masterplan, logistiek, internationale dienstverlening, bevorderen van handelsrelaties, olieraffinaderij (voortzetten en moderniseren), landbouw, veeteelt en visserij (agri-business), energie en zorgeconomie.
De Raad van Advies is de mening toegedaan dat uitgaande van de steeds verslechterende maatschappelijke omstandigheden en de financieel-economische situatie en de toenemende werkloosheid vanwege de reeds jaren heersende financieel-economische crisis - die sinds eind maart 2020 zwaar is versterkt door de coronacrisis - ‘thans de nood zodanig hoog is dat verder uitstel voor invoering van de nodige hervormingen niet te dulden is’.
Daarom was de RvA in de veronderstelling dat in de ontwerpbegroting 2021 de noodzakelijke hervormingen om de economie op het pad van herstel en groei te krijgen en de effecten daarvan zouden worden gepresenteerd. ,,Echter constateert de Raad dat in de ontwerpbegroting 2021 geen hervormingen worden opgevoerd.”
Intussen is via het ministerie van Financiën begrepen dat er binnenkort een nota van wijziging op de ontwerpbegroting 2021 zal worden opgesteld waarin de hervormingen wél zullen worden meegenomen.
Dit laatste brengt met zich mee dat op het moment dat bedoelde nota van wijziging de Staten bereikt, de nu gepresenteerde ontwerpbegroting al achterhaald zal zijn. ,,Rekening houdend met de urgentie om hervormingen door te voeren, waarbij vele inhaalslagen dienen te worden gemaakt, kijkt de Raad uit naar de bedoelde nota van wijziging op de ontwerpbegroting 2021 met daarin de presentatie en uitwerking van de noodzakelijke hervormingen.”
De Raad van Advies wijst onder andere op het risico van snelle verdere toename van de schuldpositie van het Land Curaçao. Zelf zegt de regering dit mede in verband met het effect van de Nederlandse liquiditeitssteun aan Curaçao, namelijk dat ‘het evident is dat de schuldquote door de liquiditeitssteun (leningen) aanzienlijk zal stijgen’.
De schuldquote zal naar verwachting stijgen van circa 54 procent naar ruim 93 procent per ultimo 2021, verwacht de regering. ,,De rentekosten en aflossingen zullen in de toekomst hoger worden. De Covid-liquiditeitssteun verloopt op datum 10 april 2022 met de mogelijkheid om in 2022 de liquiditeitssteunleningen te herfinancieren. De Nederlandse overheid heeft overigens de mogelijkheid opengelaten de leningen (deels) om te zetten in giften.”
De RvA meent dat voor de middellange en langere termijn niet uit het oog moet worden verloren dat voor kleine open-economieën als die van Curaçao een schuldquotenorm van 40 procent wordt aanbevolen door het IMF. ,,Een schuldquote hoger dan het dubbele van de aanbevolen norm - als die van Curaçao - herbergt aflossingsproblemen en kan in de toekomst - bij herfinanciering tegen hogere rentes - leiden tot zeer hoge rentelasten. Dit is een risico waar de Raad herhaaldelijk op heeft gewezen.”
De regering zegt in reactie daarop dat ‘de schuldquote niet tot het normenkader behoort’ zoals vastgelegd in de Rijkswet financieel toezicht (Rft). In het kader van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën vindt de regering dat toegewerkt moet worden naar ‘een geleidelijke verlaging van de schuldquote’.
,,De regering is van mening dat een toekomstige schuldquotenorm het resultaat moet zijn van onderzoek gericht op de specifieke omstandigheden van Curaçao. Een geleidelijke aanpak wordt ook ondersteund door het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in de ‘Main conclusions’ van 7 juni 2019.”
Het IMF gaat in zijn analyse zelfs uit van een iets oplopende schuldquote, vervolgt de reactie van de regering, vanwege een neerwaartse bijstelling van de nominale economische groei.
Uitgaande van het belang van schuldhoudbaarheid is in het Groeiakkoord met Nederland ook opgenomen dat extra leningen voor een maximaal bedrag van 180 miljoen gulden ten behoeve van de kapitaaldienst een aflossingstermijn zullen hebben van tien jaar, rekening houdend met een aflossingsvrije periode.
,,Tevens zal de in 2020 aflopende bullet-lening geherfinancierd worden middels een aflossingslening met een looptijd van tien jaar onder nog af te spreken voorwaarden.”
De regering is van mening dat, gezien de aanhoudende economische malaise, het investeren in de economie cruciaal is, vooral in het licht van de verschillende inkomstenverhogende en lastenverlagende maatregelen die genomen zijn en zullen worden.
,,Met de implementatie van de Groeistrategie beoogt de regering structurele economische groei te bewerkstelligen, en een robuust en toekomstbestendig overheidsapparaat, welke in staat is zijn financiën en capaciteit op een effectieve en efficiënte wijze te organiseren en beheren. Echter het zij opgemerkt dat er geen direct verband is gevonden tussen de hoogte van de schuldquote en de economische groei.”