Hoogleraar: Nederland zit met eisen op rand van wat juridisch kan en mag
Van onze redactie
Den Haag - Curaçao, Aruba en Sint Maarten hebben dringend meer leningen nodig om hun economie nog overeind te kunnen houden. 
Wat Den Haag aan eisen stelt, zit aan de rand van wat juridisch kan en mag, vertelde Gerhard Hoogers, hoogleraar Staatsrecht, zondag in het NTR-programma Kwesties op NPO Radio 1.
Eerder, daags voor de Rijksministerraad (RMR) van afgelopen vrijdag, had ook het Antilliaans Dagblad een interview met Hoogers. Zondag ging de hoogleraar ‘in debat’ met het CDA-Kamerlid Chris van Dam, die achter het eisenpakket van zijn partijgenoot staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties blijft staan: ,,Het financieel beheer van de eilanden laat te wensen over, dat is na zoveel jaar wel duidelijk.” Caribisch Netwerk deed verslag van het radiodebat.
Hoogers, van de Rijksuniversiteit Groningen, begrijpt de ‘politieke frustratie’, maar zegt dat door de eilanden onder druk te zetten in tijd van grote crisis, de juridische gelijkwaardigheid soms ver te zoeken is. ,,Je moet je wel houden aan het Statuut. Ik vind op dit moment dat Nederland voorstellen doet die echt op z’n minst op de rand komen van wat kan.”
Nederland eist zeggenschap over waar en hoe de eilanden moeten bezuinigingen. Zo moet Curaçao 12,5 procent korten op de loonkosten voor ambtenaren, wil het eiland meer leningen krijgen. De premiers van Curaçao, Aruba en Sint Maarten vinden dat de Haagse voorwaarden inbreuk maken op hun autonomie, schrijven verslaggevers Leoni Schenk en John Samson.
Het tempo waarin Den Haag eist om te bezuinigen leidde al tot protesten op Curaçao. ,,De eilanden hebben ook gewoon vakbonden en cao’s waar ze aan gebonden zijn. Dit zou in Nederland ondenkbaar zijn. Het zou (minister-president) Mark Rutte de kop kosten”, zegt Hoogers. Premier Evelyn Wever-Croes van Aruba schreef een week geleden in een brief aan Rutte dat zijn kabinet haar land in een ‘verstikkende nekklem houdt’. Een groot discussiepunt is de oprichting van een Nederlandse hervormingsentiteit die de leningen en projecten van de eilanden voor zeven jaar lang gaat beheren. ,,Veel financiële autonomie blijft er inderdaad niet over, wanneer dit instituut ook gaat over onderwijs en sociale voorzieningen van de eilanden”, zegt Hoogers. ,,In dit instituut moeten minstens ook vertegenwoordigers zitten van de eilanden, niet alleen van Nederland.”
De spanningen tussen Den Haag en de eilanden liepen de afgelopen weken hoog op. De premiers van de eilanden zijn afgelopen vrijdag (nog) niet akkoord gegaan met de voorwaarden voor de derde tranche coronasteun. Zij willen het eerst aan hun parlementen voorleggen. Uiteindelijk heeft Nederland bij onenigheden via de Rijksministerraad in de praktijk het laatste woord. Ook mogen de eilanden niet lenen zonder toestemming van de RMR. Op die manier zijn de eilanden in crisistijd overgeleverd aan Nederland.
,,We zijn een familie”, benadrukt Kamerlid Van Dam in de uitzending over de relatie tussen Nederland en de eilanden. ,,Als het spannend wordt, dan halen we het Statuut erbij, maar het moet over de liefde gaan.” Hoogers is het ermee eens dat het Koninkrijk ‘een familie’ is, maar: ,,Wel met een samenlevingscontract. Daar moeten we ons aan houden.” De hoogleraar wijst erop dat het Statuut - dat de eilanden en Nederland in 1954 hebben ondertekend - boven de Nederlandse Grondwet staat. ,,In het Statuut staat hoe we met elkaar moeten omgaan, dat de eilanden zelfbeschikking hebben en op wat voor manier we kunnen samenwerken in het Koninkrijk.”
Het CDA-Kamerlid zegt weg te blijven bij het heersende beeld in Nederland dat de eilanden getergd worden door corruptie en een bodemloze put zouden zijn. Iets wat zijn collega’s Ronald van Raak (SP) en André Bosman (VVD) wel vaker - constant - aanhalen als het om de eilanden en geld gaat. ,,We hebben hier ook fraude, kijk maar naar de gemeenteraad in Den Haag.” De strakke lijn die staatssecretaris Knops (CDA) zet voor de financieringen blijft Van Dam terecht vinden. ,,Curaçao en Sint Maarten hebben aan het begin van de staatkundige vernieuwingen schuldsanering gehad. Ze begonnen dus met nul. Dat is na tien jaar enorm opgelopen.” (deze laatste stelling van parlementariër Van Dam is onjuist: de schuldverlichting in 2010 door Nederland was substantieel, maar er bleef een restschuld over van ongeveer 30 procent bbp, red.) Ook hoogleraar Hoogers geeft aan dat het niet helemaal klopt wat de CDA-politicus zegt. ,,De schulden van de voormalige Nederlandse Antillen zijn gesaneerd. Het startpunt was nooit nul.”
Wilt u meer informatie? Neem een online abonnement op de krant.
