Rechter Jan de Boer schept duidelijkheid over onverdeelde stukken grond
Van een onzer verslaggevers
Willemstad - Rechter Jan de Boer gaf gisteren in het Nationaal Archief een lezing over onverdeelde boedels op Curaçao.
Daar benadrukte hij dat zelfs als iemand kan bewijzen af te stammen van de oorspronkelijke eigenaar van 200 jaar terug, niet vaststaat voor welk aandeel hij of zij gerechtigd is.Curaçao telt een groot aantal onverdeelde boedels: stukken grond, waarvan de laatste eigenaar die is terug te vinden in de openbare registers al lang is overleden. Op de website van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie zijn deze boedels terug te vinden, onder het kopje ‘Uitspraken’, ‘Onverdeelde boedels’.Het Nationaal Archief krijgt veel bezoekers die hun stamboom uitzoeken met als doel de erflijn te reconstrueren naar zo’n stuk grond waar erfrecht op rust. Ook via Kranshi (Publieke Zaken) proberen mensen boedelscheiding aan hen te laten toewijzen. Maar dit blijkt niet altijd de juiste, juridische route te zijn.Bij de uitspraak van het Gemeenschappelijk Hof in de hogerberoepszaak Rancho, werd duidelijk dat het ook een stuk complexer kan liggen. Volgens De Boer heeft het Hof in dit vonnis op 30 januari van dit jaar een groot aantal algemene uitgangspunten gegeven, die ook in toekomstige zaken als richtlijn kunnen dienen.Allereerst werd in de zaak Rancho (op basis van artikel 200a, van Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek) aannemelijk gemaakt dat de deelgenoten niet meer konden worden opgespoord. De afstamming van de oorspronkelijke eigenaar Domingo Manuel Wawoe, overleden op 9 januari 1833, speelde hier geen rol. ,,Niemand heeft gesteld familielid van hem te zijn.” Maar zelfs als iemand kan bewijzen af te stammen van de oorspronkelijke eigenaar van 200 jaar terug, staat niet vast voor welk aandeel hij of zij gerechtigd is, zo benadrukte De Boer. ,,Door de vele erfopvolgingen en boedelmengingen is het aandeel waarschijnlijk heel erg klein. Belangrijk is om op te merken - omdat in de praktijk op grote schaal hierover misverstand bestaat - dat, indien vaststaat dat er veel deelgenoten zijn, de aandelen van de deelgenoten die zich niet melden of niet kunnen bewijzen afstammeling te zijn, niet zonder meer ‘aanwassen’ bij de aandelen van de deelgenoten die wel hebben bewezen afstammeling te zijn.” Verder is van belang dat toekenning aan een familie als collectief niet kan, zo vertelde de rechter, toekenning is altijd aan individuele personen.Door in 2007 ingevoerde sociale wetgeving, kan de rechter de zaak, of gedeelten van de zaak als zelfstandige zaken in eigendom direct toekennen aan de gebruikers. Dit was in het geval van Rancho echter niet van toepassing door artikel 200c lid 1: ,,Voorwaarde voor toekenning aan de gebruikers is dat deze gezamenlijk of afzonderlijk aanvaardbare voorstellen hebben gedaan tot ontwikkeling van de zaak, indien nodig, en zekerheid hebben gesteld voor de kosten verband houdende met de toekenningsprocedure, de inschrijving in de openbare registers, de kosten van een kadastraal metingstuk inbegrepen en de ontwikkeling van de zaak.”Bij grote stukken grond zoals die van Rancho komt voor toekenning van de eigendom alleen het Land in aanmerking of de Fundashon Kas Popular (FKP). Dit omdat de ontwikkeling van een woonbuurt veel geld kost. Voor de ontwikkeling van Rancho is in zijn geheel 7,5 miljoen gulden nodig aan onder meer tekenwerk, planvorming, asfaltering en straatverlichting.De eigendom van Rancho is daarom toegekend aan het Land. Artikel 200d lid 1 schrijft voor dat het Land de onroerende zaak moet ontwikkelen ten behoeve van de gebruikers. Lid 2 bepaalt dat de zaak uiteindelijk beschikbaar wordt gesteld in de vorm van koop, huurkoop, erfpacht of huur. Maar aangezien niemand wenste dat de eigendom van de grond in de zaak Rancho zonder meer werd toegekend aan het Land, heeft de rechter als ‘service’ bij voorbaat al gebruikers aangewezen aan wie de kavels later zou worden uitgegeven in erfpacht of eigendom.Daarbij was het allereerst van belang om te bepalen wie de gebruiker is. In de eerste plaats zijn dat de mensen die er wonen. Verder kunnen dat mensen zijn die afstammen van de oorspronkelijke eigenaar uit het verleden. Ten slotte kunnen ook mensen die niet op de plek wonen, maar wel een band hebben met de grond, doordat zij daar geboren zijn, zijn opgegroeid, hun familie er woont en de wens hebben terug te komen, als gebruiker worden aangemerkt. De grootte van de grond en het aantal gegadigden bepaalt of de rechter soepel dan wel strikt zal zijn.De door de rechter aangewezen gebruikers komen in beginsel in aanmerking om de kavel toegewezen te krijgen, maar volstrekt zeker is dat niet. Men zal ten tijde van de uitgifte door het Land van de erfpacht rechtmatig in Curaçao moeten verblijven. Voorts legt de Erfpachtsverordening een bouwplicht op indien de kavel niet bebouwd is. Men zal er ook zelf moeten gaan wonen en voor enige jaren zal een verkoopverbod gelden. De nieuwe regeling is niet in het leven geroepen voor speculanten. Ook na de uitspraak van de rechter kunnen mensen nog tegenover het Land bewijzen eveneens gebruiker te zijn.Elke belanghebbende kan volgens De Boer een verzoek doen bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie. Bewoners, ex-bewoners, huurders, erfgenamen of personen die een band hebben met de grond noemt hij daarbij als voorbeeld. In elk geval gelden het Land en FKP als belanghebbende. De rechter zal de zaak na een openbare oproeping behandelen en kan het Land vragen een verkavelingsplan te maken. In verdere stadia zijn ook hoger beroep en cassatieberoep nog mogelijk.
