Vandaag behandelt de Tweede Kamer het voorstel van het kabinet Rutte om de wetgeving voor de Eilandsraadsverkiezingen in Caribisch Nederland te wijzigen. De aanpassing heeft tot gevolg dat vanaf 2019 niet-Nederlandse ingezetenen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba bij lokale verkiezingen buitenspel komen te staan. Het alom in beschaafde democratieën erkende recht van burgers om invloed uit te oefenen op het meest nabije bestuur zal straks niet meer gelden in deze bijzondere Nederlandse gemeenten. Daarmee introduceert politiek Den Haag een nieuwe ongelijkheid tussen inwoners van het Europese en het Caribische deel van Nederland.
Dat het kabinet vasthoudt aan het principe dat uitsluitend Nederlanders zeggenschap mogen hebben over de samenstelling van de Eerste (en Tweede) Kamer valt op zichzelf te billijken. Maar dat Rutte cum suis bereid zijn om met een pennenstreek een deel van de burgers een fundamenteel mensenrecht te ontnemen, dat valt toch echt niet te verdedigen. Temeer daar minister Plasterk van Binnenlandse Zaken keer op keer een praktische, voor de hand liggende en relatief eenvoudig te realiseren oplossing is voorgehouden: Laat alleen de Nederlanders bij Eilandsraadsverkiezingen nog een tweede stem uitbrengen die meetelt voor de Eerste Kamer. Hoewel de minister gezien zijn uitgeklede portefeuille alle tijd van de wereld heeft, vindt hij het te veel moeite om dat te regelen.
Verantwoordelijk voor het ontstaan van het dilemma zijn toenmalig staatssecretaris Ank Bijleveld en minister Ernst Hirsch Ballin van Justitie die op weg naar 10-10-’10 bij het in elkaar timmeren van de BES-wetgeving veel te gehaast te werk zijn gegaan. De daaropvolgende ministers Piet Hein Donner en Liesbeth Spies hebben de hete aardappel maar al te graag doorgeschoven zodat deze nu ligt te dampen op het bordje van Plasterk. Die heeft er onder druk van Tweede en Eerste Kamer - met zichtbare tegenzin - zijn tanden in gezet, maar lijkt zich - om de metafoor vast te houden - bij de eerste hap al te verslikken. Het is onbegrijpelijk dat hij zich Oost-Indisch doof houdt voor bezwaren en raadgevingen van onder meer de Senaat en de Raad van State. Ronduit arrogant is het dat de minister bovendien hardnekkig weigert in gesprek te gaan met de eilandbesturen omdat hij vooraf al meent te weten dat hun standpunt hem niet zint. Het minste wat de minister, als hij dan toch per se wil vasthouden aan een even onnodige als onmogelijke keuze, had kunnen doen, was de eilandbewoners te vragen waar zij zelf meer belang aan hechten: dat iedereen die deel uitmaakt van en bijdraagt aan de plaatselijke samenleving stemrecht heeft voor de Eilandsraad of dat de Nederlandse ingezetenen een getalsmatig volstrekt verwaarloosbare invloed op de Senaat krijgen.
Door het buiten de eilanden om te willen regelen, breekt de regering - het begint zo langzamerhand eerder regel dan uitzondering te worden - een belofte. In 2012 zegde zij na aandringen van de Kamer toe ‘in samenspraak met de bewoners en de eilandsraden te zoeken naar een breed gedragen oplossing’. Aangezien dat is nagelaten vindt de Raad van State het ‘prematuur’ het wetsvoorstel door de Kamer te laten behandelen.
De halsstarrige houding van Plasterk bevestigt de steeds vaker aan de oppervlakte komende bestuurlijke onverschilligheid van de VVD/PvdA-coalitie jegens Caribisch Nederland. Voelen de Bonairianen, Statianen en Sabanen zich niet geheel zonder reden al tweederangsburgers, de niet-Nederlandse ingezetenen kunnen met recht klagen dat zij door dit wetsvoorstel naar de derde rang worden verbannen. Alle reden voor de fracties in de Tweede Kamer om de minister voor deze (nieuwe) misstap te behoeden. Pikant detail is dat het diens eigen PvdA-fractie is die bij de stemming de doorslag geeft.
