Analyse van een onzer verslaggevers
Een regerende partij die in crisistijd zo veel winst boekt als de AVP vrijdag bij de Statenverkiezingen op Aruba heeft gedaan, is zelden vertoond. De groenen van minister-president Mike Eman haalden maar liefst 57 procent van de stemmen binnen, 9 procent meer dan in 2009. Niet eerder sinds de status aparte won een partij met zo’n grote overmacht.
Even historisch is het verder wegzakken van de MEP. De partij moest genoegen nemen met 31 procent van de stemmen, 6 procent minder dan vier jaar geleden. Wat de gelen vooral te denken moet geven, is dat zij nu ook terrein aan het verliezen zijn in het altijd als onaantastbaar beschouwde bolwerk Santa Cruz. Dat het verlies niet nog groter is uitgevallen, is te danken aan het bloedverwantschap van Evelyn Wever-Croes en Glenbert Croes met de legendarische leider Betico.
Maar het wordt steeds duidelijker dat de MEP daar niet op kan blijven teren. Ook het voeren van negatieve campagnes - bij gebrek aan een inhoudelijke visie op de toekomst van het land - werkt anno 2013 niet meer. Daarmee heeft de partij heel veel niet-partijgebonden kiezers van zich vervreemd. Die zijn, evenals de kiezers die voor het eerst hun stem mochten uitbrengen, grotendeels naar de AVP gegaan en in mindere mate ook naar de PDR. De verwachte doorbraak van deze partij van Andin Bikker is weliswaar uitgebleven, ze kan wel een sleutelrol vervullen om de AVP bij het eventueel doorvoeren van veranderingen in de constitutie (Staatsregeling) aan de benodigde tweederde meerderheid te helpen. Dat is veel macht voor een partij die haar bestaan vrijwel volledig dankt aan kiezers die per se niet op de AVP of MEP willen stemmen. Politiekinhoudelijk is Bikker echter opnieuw tot een leven in de schaduw van de eeuwige rivalen veroordeeld.
Met de overtuigende zege van de AVP heeft de Arubaanse kiezer het kabinet van premier Mike Eman niet alleen beloond voor zijn daden in de afgelopen vier jaar, maar ook het mandaat gegeven voor impopulaire, maar noodzakelijke ingrepen.
Zo duldt de tweede fase in de hervorming van het sociale voorzieningenstelsel geen langer uitstel. Het directe gevaar op omvallen van de fondsen voor AOV, ambtenarenpensioenen en de ziektekosten heeft Eman I weten af te wenden; het is aan Eman II om ze nu ook toekomstbestendig te maken. Dat betekent bijvoorbeeld een verhoging van de pensioenleeftijd, een verhoging van de premies of een combinatie daarvan. Er is voor de nieuwe regering geen excuus om daarmee te treuzelen. In de Sociale Dialoog hebben de werkgeversorganisaties en vakbonden de urgentie immers reeds erkend, zoals ook elke weldenkende burger al voor de stembusgang begreep dat welke regering er ook zou komen het sociale voorzieningenstelsel op de schop moet worden genomen.
Een ander heikel onderwerp waar Eman in zijn tweede regeertermijn niet omheen kan, is het overheidsapparaat. Dat is simpelweg veel te groot en dus te duur. De noodaak om daar - hoe pijnlijk dat voor de directbetrokkenen ook is - het mes in te zetten, zal evenmin door iemand worden bestreden. Het kleiner maken van de overheid is noodzakelijk om het begrotingstekort verder terug te dringen. De AVP heeft beloofd in 2016 een structureel begrotingsevenwicht te bereiken zodat daarna kan worden begonnen met het afbouwen van de te hoge staatsschuld van ruim 3 miljard florin op een bevolking van 105.000 zielen; en dat afgezet tegen de grootte van de economie bijna 75 procent bbp bedraagt. Dat afbouwen gaat niet lukken als dat alleen van economische groei moet afhangen, dus zal er ook in de kosten moeten worden gesnoeid. Pijnlijk, omdat waarschijnlijk niet aan gedwongen ontslagen te ontkomen valt, maar nog altijd beter dan belastingverhoging, waarmee het fragiele herstel van de economie wordt gebroken.
Een reorganisatie van overheidsdiensten biedt het nieuwe kabinet, in combinatie met het verzelfstandigen van niet tot de kerntaken behorende activiteiten, overigens wel meteen de kans om de interne efficiency en de kwaliteit van de serviceverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. Om in termen van de minister-president te spreken: Niet alleen vijfsterrenhotels, maar ook een vijfsterrenoverheid.
Van het kabinet Mike Eman II kan worden verwacht dat het ‘Bo Aruba’-programma wordt voorgezet en dat dus het opknappen van verpauperde wijken onverminderd doorgaat, de green corridor tussen Oranjestad en San Nicolas wordt aangelegd, de gateway-functie van Aruba tussen Europa en Latijns-Amerika verder inhoud wordt gegeven, het succesvol gebleken toerismebeleid wordt gecontinueerd, maar ook thema’s als de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs, de verhoging van de veiligheid en de jeugdzorg (zie het Unicef-rapport) de aandacht krijgen die zij verdienen.
Aruba staat er beter voor dan vier jaar geleden. De kiezer vindt, zo blijkt uit de mega-overwinning van de AVP, dat premier Mike Eman en zijn ministers een ‘bon trabou’ hebben geleverd. Maar het karwei is nog (lang) niet af. Van de nog verder verzwakte oppositie heeft Eman II niets te duchten. Een véél groter gevaar schuilt er in de arrogantie van de (over)macht. Het is zaak dat het kabinet en de Statenfractie van de AVP prudent met hun absolute meerderheid omspringen en daarbij óók rekening houden met de minderheid. Maar het kiezersmandaat om dóór te pakken, dat is vrijdag op niet mis te verstane wijze verstrekt.