Terugbetalingstermijn van ruim 200 jaar is te bizar voor woorden

Analyse redactie
Hoe is het mogelijk? Het stond enigszins verscholen in een persbericht van het Openbaar Ministerie (OM) van Curaçao. Dat gaat over ‘Driemaal gevangenisstraf voor niet doen van aangifte’, maar helemaal onderaan staat dan plotseling deze zin: Het OM merkt op dat ondanks de bevindingen van Soab en de daaropvolgende reacties van de minister van Financiën, de Nederlandse staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en het College financieel toezicht (Cft), ‘recent nog gunstige betalingsregelingen tot stand zijn gekomen, waarbij geen draagkrachtmeting is toegepast’. ,,In één geval leidde dat tot een terugbetalingstermijn van ruim 200 jaar”, voegt het OM er nog even losjes aan toe.
Op vragen van de redactie van het Antilliaans Dagblad om nadere informatie hierover, verwijst het OM naar de rapporten met bevindingen van Soab (Stichting Overheidsaccountantsbureau), waar deze krant destijds zeer uitvoerig over heeft bericht. Dus verder geen aanvullende gegevens van de woordvoerder, die gevraagd is het verzoek door te spelen aan de betreffende officier van justitie. Geen details; al helemaal niet over wie, hoe en waarom. Het blijft dus vooralsnog bij deze paar zinnen uit het persbericht van het OM. Maar die zijn schokkend genoeg. Want met andere woorden: er is nog niets veranderd.
Waar ging het ook alweer over? Soab rapporteerde over een zootje en willekeur bij de Belastingontvanger (waar Alfonso Trona al jaar en dag het hoofd is), waarbij sprake zou zijn van gebrek aan consistente documentatie bij afwijkingen van standaard invorderingsprocedures. Invorderaars (medewerkers van Trona) voelden zich daardoor gedemotiveerd. Ook bleek dat deze praktijken zich in opeenvolgende jaren herhaalden, zonder verbeteracties.
Er waren diverse voorbeelden van een voorkeursbehandeling: een expediteur met een schuld van 4,5 miljoen gulden kreeg een betalingsregeling van slechts 5.000 per maand, ondanks dat hij voldoende verhaalsmogelijkheden had; en dit zónder motivering in het dossier. Een horecaketen werden herhaaldelijk gunstige en inadequaat onderbouwde betalingsregelingen toegekend; ruim een miljoen schuld met een afbetaling van 2.500 per maand, die nota bene structureel niet werd nagekomen.
Er bleek ook sprake van ‘onrechtmatige vooruitbetalingen op restituties’; overigens inclusief aan (top)ambtenaren en (voormalige) politieke gezagsdragers. De selectie gebeurde persoonlijk door de Ontvanger, zonder vaste criteria of onderbouwing. De Belastingontvanger besloot per 1 januari 2024 te stoppen met dergelijke voorschotten, maar nadien zijn toch nog voorschotten uitgekeerd buiten de nieuwe procedures om. Zoals volgens het OM onlangs nog ‘gunstige betalingsregelingen tot stand zijn gekomen’. Een terugbetalingstermijn van ‘ruim 200 jaar’ - twee volle eeuwen - is te bizar voor woorden; dat staat gelijk aan kwijtschelding. Waarom geldt dit niet voor iederéén?
Financiënminister Javier Silvania (MFK) sprak in het verleden in krachtige termen over de rapporten en het geconstateerde favoritisme, onder andere via sociale media en in antwoord op Statenvragen. De toenmalige Nederlandse staatssecretaris Alexandra van Huffelen benadrukte de noodzaak van een eerlijk en transparant belastingstelsel, waarbij misstanden zichtbaar gecorrigeerd dienden te worden.
Ondanks alles mocht de(zelfde) Ontvanger blijven zitten. Hem werden slechts bepaalde beperkingen opgelegd. Ook diende Trona een verbeterplan te presenteren naar aanleiding van de Soab-rapporten, met concrete acties en implementatiedata. Maandelijkse rapportage aan de minister en beoordeling door Soab werden verplicht. Ook werd een objectief rekenmodel ingevoerd voor het bepalen van de betalingscapaciteit.
De voorzitter van het College financieel toezicht (Cft), Lidewijde Ongering, riep op om de voorkeursbehandelingen te stoppen en de wettelijke kaders strikt na te leven. Ze verwees naar de zorgwekkende rapporten, zoals over de voorschotten zonder wettelijke basis en disproportionele betalingsregelingen.
En toch en ondanks alles meldt het OM nu - begin september 2025 - dat er ‘betalingsregelingen tot stand zijn gekomen waarbij geen draagkrachtmeting is toegepast’. De vraag is aan de minister van Financiën, die nu al sinds 2021 deze post bemant: hoe is dit in vredesnaam nog steeds mogelijk?
Burgers en bedrijven moeten er altijd op kunnen rekenen dat de belastinginning op een gelijke wijze en conform de wet plaatsvindt. Daar is een aantal duidelijke redenen voor, zoals het gelijkheidsbeginsel, rechtszekerheid en vertrouwen. Burgers en bedrijven moeten erop kunnen vertrouwen dat belastingheffing voorspelbaar, rechtvaardig en volgens de wettelijke regels verloopt. Als de Ontvanger willekeurig handelt of bepaalde partijen bevoordeelt, tast dat de rechtszekerheid en het vertrouwen in de overheid ernstig aan.
De Ontvanger heeft weliswaar bepaalde zogeheten ‘discretionaire bevoegdheden’ bij het invorderen, bijvoorbeeld bij het treffen van betalingsregelingen of het tijdelijk opschorten van invorderingsmaatregelen. Maar die bevoegdheid mag zeker niet willekeurig of selectief worden toegepast (lees: misbruikt). Besluiten moeten altijd gebaseerd zijn op objectieve criteria, de invorderingswet en beleidsregels. Iemand een regeling bieden van ‘ruim 200 jaar’ (!) staat gelijk aan het voortrekken van deze persoon of entiteit; dan is er sprake van favoritisme ofwel een ordinaire vriendendienst.

Naschrift redactie: De heer Alfonso Trona is onmiddellijk gevraagd om zijn commentaar te geven. Na toezending van de betreffende passage van het OM, geeft hij aan ‘er nota van te hebben genomen’. Na aandringen om zo spoedig mogelijk een inhoudelijke reactie, geeft het hoofd Ontvanger aan dit eerst ‘met mijn jurist te bespreken’. Voor de zekerheid is het OM ook gevraagd of die ‘ruim 200 jaar’ geen vergissing is. Volgens de woordvoerder is dat niet het geval.