Analyse redactie
Een rampdag was het, woensdag 27 augustus 2025, voor Curaçao. Door de black-out was het hele eiland een complete dag ontregeld, zeg gerust ontwricht. In sommige gevallen is de schade zelfs twee dagen, aangezien de minister van Onderwijs besloot om de scholen niet alleen woensdag maar uit voorzorg ook donderdag dicht te houden.
Een enorme impact dus. Als dan daarna het licht weer brandt en de airco weer aangenaam koelt, dan lijkt een discussie erover als een gepasseerd station - en gaat iedereen weer over tot de orde van de dag. Vaak om een inhaalslag te maken voor alles wat daarvoor niet mogelijk was. Sommigen bagatelliseren de ‘economische klap’ door erop te wijzen dat de meeste organisaties/bedrijven een extra stapje doen om het productieverlies van die dag te compenseren. Een goed voorbeeld is Kranshi, het Bevolkingsregister, dat zaterdag de deuren opent voor het publiek dat er woensdag niet terechtkon. Een compliment waard. Ook anderen doen er even een schepje bovenop.
Dat is mooi om te zien. Maar het mag niet zo zijn dat Curaçao collectief doet alsof het ‘business as usual’ is. Er is echt wel wat ernstigs gebeurd en daar moeten directbetrokkenen serieus bij stilstaan en actie op ondernemen; Aqualectra voorop, de directie en raad van commissarissen; de toezichthouder; en de regering. Dat premier Gilmar Pisas (MFK), in dit kabinet belast met de overheids-nv’s die verantwoordelijk zijn voor de energieketen, zo veel betrokkenheid toonde, is uitstekend. Dat hij erop wijst dat ook de mensen van Aqualectra het op dat moment ‘zwaar’ hadden, mag ook. Maar gelukkig liet hij dat meteen gepaard gaan met welgemeende excuses aan de gedupeerde bevolking.
Twee zaken die zich bij de black-out voordeden vallen op en verdienen extra aandacht: de vermeende oorzaak (de wind als ‘boosdoener’) en dat het heropstartproces zó lang heeft geduurd (geluksvogels hoefden ‘slechts’ een half etmaal te wachten, degenen die pech hadden bijna 24 uur). Dat moet als onacceptabel worden beschouwd. Natuurlijk, niemand heeft de natuur, laat staan de natuurkrachten, in de hand. Maar om te spreken van extreem weer in de nacht van dinsdag op woensdag - dat lijkt wel wat vergezocht. Ja, er is sprake van afwisselend dan iets meer wind en dan weer wind die gaat liggen.
Echter, anno 2025 zou men verwachten dat moderne elektronische computergestuurde slimme apparatuur en machines in staat moeten zijn om een en ander deugdelijk op te vangen. Er zijn op de aardbol plekken waar windmolens in vermoedelijk veel meer heftige (weers)omstandigheden hun werk moeten doen. Aqualectra legt uit dat het vooral gaat om de ‘fluctuaties’ in levering van windenergie die de problemen veroorzaken, wat weer van invloed is op hoeveel de dieselcentrales moeten produceren/opvangen; en als dat plotseling te veel is, dat het systeem zichzelf automatisch uitschakelt. Dat gaat het nutsbedrijf ondervangen met speciale zware accu’s, die over twee maanden in gebruik worden genomen.
Een technisch verhaal, dat ongetwijfeld zal kloppen - zeker op papier. Waar het om gaat, is dat ook in de praktijk de consument wordt beschermd tegen zo’n uitval. ‘Windsnelheid kan geen factor zijn bij een black-out’, schrijft een voormalige Aqualectra-ceo in een opiniebijdrage. Misschien is het beter te zeggen ‘mág geen factor zijn’. Los van de vraag of het netjes van hem is om in deze lastige omstandigheden kritiek te uiten en dat hem tegengeworpen kan worden dat het in zijn tijd ook niet altijd koek en ei was, moet het debat erover wel worden gevoerd - oplossingsgericht.
Dat geldt ook voor de vraag waarom vandaag de dag gelijk álles tegelijk uitvalt; als een ‘domino-effect’, zoals het nutsbedrijf het zelf noemt, stoppen alle centrales er stuk voor stuk mee, waardoor in één klap het hele eiland plat komt te liggen. En vooral: waarom het weer opstarten zo veel langer moet duren dan een paar uur(tjes). De verstrekte uitleg is dat dit zo voorzichtig mogelijk is gedaan, om het stroomnet te ontzien en directe herhaling van uitval te voorkomen. Ook dit proces dient herzien te worden om de schade voor de gemeenschap tot een minimum te beperken. Want de oproep van de minister-president aan de bevolking om bij dit opstarten niet de airco aan te zetten, gaat wel erg ver. Als het energiebedrijf stelt dat het niet een ‘capaciteitsprobleem’ is (die is er volgens Aqualectra ruim voldoende) maar een ‘stabiliteitsprobleem’, dient bij dit laatste de oplossing te worden gezocht en gevonden.
Sommigen beweren dat zaken en huishoudens dat zelf moeten doen door een generator aan te schaffen. Los van de extra kosten die dit met zich meebrengt, kan het echter natuurlijk niet zo zijn dat het hebben van een generator ‘normaal’ wordt; de Curaçaose klant moet gewoon op zijn/haar Aqualectra kunnen rekenen.
Een ‘leermoment’, noemt Pisas de situatie van woensdag. Hopelijk is het méér dan dat. Uitval zal altijd kunnen gebeuren en blijven gebeuren, waarbij het een bekend feit is dat een eiland extra kwetsbaar is omdat het eenvoudigweg niet kan terugvallen op het netwerk van een ander land. Maar te hopen is wel dat het niet meer gebeurt om déze reden (de wisselende windkracht), dat het niet zó impactvol zal zijn (een totale black-out) en ook niet zó langdurig (een halve tot zelfs hele dag). Verwacht mag worden dat er nu bijvoorbeeld buitenlandse experts zouden worden ingeschakeld om een integraal assessment te doen.