Over exact vijf maanden - op 10 april 2022 - zou het Land Curaçao alle leningen aan verkregen liquiditeitssteun terug moeten betalen aan de Nederlandse Staat. Zou, omdat de Nederlandse regering nu al rekening houdt met een ander scenario: ,,Gelet op de kwetsbare staat van de overheidsfinanciën en de hoge schuldquote van Curaçao is er een reëel risico dat de leningen gedeeltelijk (of niet) terugbetaald worden.” Zo staat te lezen in het zogeheten ‘Toetsingskader Risicoregelingen Rijksoverheid: Liquiditeitssteun zevende tranche aan Curaçao (voor het vierde kwartaal 2021)’.
Deze zevende, tevens meest recente tranche, betrof een bedrag van ‘slechts’ 76 miljoen gulden. Voorafgaand aan de verstrekking van de zevende tranche had Nederland al 835 miljoen gulden verstrekt aan Curaçao via eerdere liquiditeitstranches in verband met de impact van de coronacrisis sinds maart 2020.
Binnenkort al, op 17 november, zo maakte premier Gilmar Pisas (MFK) maandag vanuit Oranjestad op Aruba bekend, moet de prognose voor de liquiditeitssteun van het eerste kwartaal van 2022 worden ingediend. Op dit moment staat de teller al op 911 miljoen (de donaties aan voedselhulp, medisch voorzieningen en vaccinaties voor de bevolking etc. niet meegeteld). Oftewel 0,9 miljard. Een molensteen.
Curaçao verwacht in 2022 nog geen begrotingsevenwicht te hebben bereikt. En zelfs 2023 wordt een erg lastige klus, ook al wil het College financieel toezicht (Cft) dat wel, laat staan dat er over vijf maanden - pakweg 150 dagen - kan worden afgelost. Het aanzienlijke leenbedrag, ook al is het tegen nul procent rente, geldt wel als een middel om bepaalde voorwaarden door te drukken, zoals staatssecretaris Raymond Knops van Koninkrijksrelaties zwart op wit aangaf nog vóórdat het kabinet-Pisas aantrad en toen nog - op aanraden van enkele adviseurs - liet weten enkel een ‘IMF-traject’ te willen bewandelen. Over dit laatste is niets meer vernomen.
,,In april 2022 zal de solvabiliteit van Curaçao aan het einde van de looptijd van de lening opnieuw beoordeeld worden”, meldt het Toetsingskader. Om er direct aan toe te voegen: ,,Door het verstrekken van de liquiditeitstranche worden evenwel impliciet de wanbetalingsrisico’s op andere leningen die Nederland heeft uitstaan bij Curaçao verkleind.”
Nu het toerisme (uit voornamelijk het Europese deel van het Koninkrijk) weer aantrekt en het geld in de lokale economie weer is gaan rollen, zijn sommigen het misschien een beetje vergeten, maar de werkelijkheid is dat de (financieel-)economische weerbaarheid van Curaçao al een geruime tijd tekortschiet. De Covid-19-pandemie heeft de problemen die er waren alleen maar verergerd. Zo kromp de Curaçaose economie in 2020 volgens het Internationaal Monetair Fonds met 20 procent van het bruto binnenlands product (bbp), maar ook daarvóór wilde het met de economie niet vlotten, niet in de laatste plaats omdat de Isla-raffinaderij tot stilstand kwam en de internationale financiële dienstverlening onder buitenlandse druk was uitgedund.
Curaçao heeft als gevolg hiervan, op grond van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, een beroep gedaan op de solidariteit binnen het Koninkrijk en Nederland verzocht om steun. Aruba en Sint Maarten deden precies hetzelfde. ,,Vanuit die solidariteit heeft Nederland Curaçao vanaf april 2020 als partner binnen het Koninkrijk zoveel mogelijk bijgestaan.”
Sinds 10-10-’10, toen Curaçao een autonoom land werd binnen het Koninkrijk, is de schuldquote van Curaçao flink opgelopen. Naar verwachting stijgt de schuldquote mede door de pandemie tot 91 procent in 2021. Dit is ver boven de kritieke grens van 55 procent die het IMF adviseert voor de Caribische regio.
Curaçao (en dat is ook van toepassing op Aruba en Sint Maarten) heeft - na aandringen - ingestemd met de instelling van het Caribisch Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling (Coho) dat het land ondersteunt bij de uitvoering van de hervormingen zoals afgesproken in het Landspakket Curaçao, ‘zonder daarbij formele bevoegdheden over te nemen die bij de organen van de landen berusten’. Het Coho ondersteunt Curaçao bij het doorvoeren van structurele hervormingen en houdt toezicht op die hervormingen. Tot het moment dat de Rijkswet Coho is aangenomen en geïmplementeerd, neemt de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in Den Haag deze taak op zich.
Deze hervormingen, waar Curaçao middels aanvaarding van het Landspakket mee heeft ingestemd, hebben tot doel de financiële, economische, institutionele en maatschappelijke weerbaarheid van het (ei)land dusdanig te versterken, dat het beter in staat zal zijn om externe schokken zelfstandig op te vangen. Beoogd is dat daardoor de totale economische situatie voor de lange termijn verbetert en het wanbetalingsrisico verkleind wordt. Uiterlijk 10 april 2022 - over vijf maanden dus - wordt bezien of er eventueel verlenging van de leningen, ‘mogelijk tegen andere leenvoorwaarden’, plaatsvindt.
De leningen hebben de vorm van een renteloze bullet-lening en lopen dus in april 2022 af. Dit betekent dat er gedurende deze periode geen sprake is van rente- en aflossingsverplichtingen. Alleen aan het einde van de termijn moet deze lening worden afgelost. Nederland had eerder afspraken gemaakt met Curaçao om uiterlijk zes maanden voor het aflopen van de leningen in gesprek te gaan over de mogelijkheid tot herfinanciering. ,,Dan wordt beoordeeld of en zo ja, op welke wijze de lening zal worden geherfinancierd. Zo kan over minder dan een jaar de totaal gegeven liquiditeitssteun geherfinancierd worden waarbij op dat moment de passende aflossingstermijnen en overige voorwaarden worden bepaald.” Het Cft zal hierover adviseren.
Het is nog onbekend of de landen op of al voor 10 oktober met elkaar in gesprek zijn gegaan over hoe te dealen met de 0,9 miljard schuld die afbetaald ‘zou’ moeten worden.