Analyse
Het woord kwam een paar keer terug afgelopen week, toen op de jaarlijkse tweede dinsdag van september bij de opening van het nieuwe Statenjaar 2016-2017 de gouverneur haar rede uitsprak in het Curaçaose parlement: ‘positief’. Gouverneur Lucille George-Wout belichtte vooral de positieve activiteiten van de negen ministeries. Het is een beetje als preken voor eigen parochie, want de toespraak van de gouverneur draagt de goedkeuring van de regering zelf. Dus het is de regering die gunstig oordeelt over zichzelf.
Los van het nieuwe parlementaire jaar en de plechtige speech van de gouverneur, is het ook de dag waarop de begroting voor volgend jaar wordt gepresenteerd. De Nota van Financiën behorende bij de ontwerpbegroting 2016 is eveneens positief: de economie heeft ‘zich beter ontwikkeld dan aanvankelijk verwacht’, staat er te lezen. En ook hier wordt onder meer verwezen naar de acties die de regering zelf ondernam.
Het is begrijpelijk dat een ministersploeg niet negatief oordeelt over eigen handelen. Was dat wel het geval geweest, moest het kabinet plaatsmaken voor een ander. En degene die primair verantwoordelijk is voor de begroting, minister José Jardim van Financiën, heeft dan ook wel zo zijn redenen voor een zekere tevredenheid. Al is het maar omdat de begroting van Curaçao toch weer netjes op tijd, zoals de wet voorschrijft, is ingediend. En - zeker niet onbelangrijk - dat de begroting sluitend is. Dat kunnen lang niet alle buur- en Koninkrijkslanden zeggen of hem nadoen.
Tegelijk echter is er het besef dat een begroting niet alleen op papier in evenwicht (en positief) dient te zijn, maar uiteraard vooral realistisch. In het kader van de checks & balances is het daarom van belang dat de ‘eigen’ Raad van Advies (RvA), als hoogste adviescollege, en het op een rijkswet gebaseerde College financieel toezicht (Cft) als onafhankelijke organen de begroting grondig hebben doorgespit. Zij komen beide tot het oordeel dat de regering ‘te optimistisch’ is en dat zeer waarschijnlijk sprake is van overschatting van de economische groei.
Groei is niet alleen cruciaal voor particuliere bedrijvigheid en de werkgelegenheid, maar ook voor de overheidsbegroting. Zo wordt in de begroting 2016 ervan uitgegaan dat de indirecte belastingopbrengsten (omzetbelasting, invoerrechten en accijnzen) toenemen met de reële economische groei in een verhouding van 1 staat tot 1,1. De loon- en inkomstenbelasting, alsook de sociale premies, en de winstbelasting stijgen met de reële economische groei in een verhouding van respectievelijk 1 staat tot 1,2 en zelfs 1 staat tot 2,8.
De economie raakt de begroting, en de begroting raakt de economie en daarmee de gemeenschap. Er is echter - ook politiek en vanuit de Staten - nauwelijks of in elk geval te weinig aandacht voor de landsbegroting. Onterecht. Want, zoals de toelichting van de Algemene Beschouwingen meldt, is ‘de begroting het belangrijkste beleidsdocument van het land, daar het een weergave is van een integraal afwegingsproces, met de allocatie van de schaarse algemene middelen als afgeleide’.
De begroting dient een volledig en getrouw beeld te geven van het beleid voor het begrotingsjaar (2016) en de daarop volgende jaren. Dat wil zeggen, dat de begroting een integrale financiële vertaling moet zijn van de beleidsvoornemens. Daarnaast moet de begroting dus realistisch zijn, wat betekent dat de begroting volledig moet zijn en dat de voorgenomen uitgaven dienen aan te sluiten op de financiering, waarbij voldaan moet worden aan de financiële normen. Ook moet de begroting goed onderbouwd zijn en inzicht verschaffen in de toekomstige ontwikkelingen van de overheidsfinanciën. Jardim is daar nu een paar jaar in geslaagd.
Het is belangrijker nog dan mooie en positieve woorden van de gouverneur tijdens de ceremoniële plechtigheid in de Staten dat de begroting - lees: de gezamenlijk opgebrachte belasting- en premiegelden enerzijds en de collectieve uitgaven anderzijds - strak op orde is. Dát is positief. Zoiets straalt rust, zekerheid en vertrouwen uit en dat is waar de mensen op Curaçao - naast positief nieuws - momenteel nog het meeste behoefte aan hebben.