Natuurlijk zijn Fitch Ratings en/of het IMF geen College financieel toezicht (Cft) en kan de regering van Aruba het zich veroorloven om zich ten aanzien van Fitch en IMF vooralsnog weinig tot niets aan te trekken van wat deze instanties melden over de openbare financiën van het (ei)land. Het zijn echter wel zeer gezaghebbende internationale organisaties, waar veel grote buitenlandse financiële instellingen - banken en institutionele beleggers - alsmede particuliere investeerders rekening mee houden. De boodschap van beide - even los van hun cijfermatige raming van het begrote tekort 2015 van Aruba - is: er moet nog een hoop gebeuren voordat de Arubaanse regering de overheidsfinanciën weer op orde heeft.

Dat is exact het advies van het Cft, dat de publieke financiën monitort totdat het College Aruba financieel toezicht (CAft) deze taak per uiterlijk 1 augustus 2015 van het Cft overneemt. Dit Cft meldt, ongeveer een maand geleden, nogal bezorgd: ,,Voor de uitvoering van de begroting 2015 is implementatie van de maatregelen die moeten bewerkstelligen dat het overheidstekort wordt teruggedrongen essentieel. Voor een aantal maatregelen heeft hierover ofwel nog geen besluitvorming plaatsgevonden of de maatregelen bevinden zich nog niet in de implementatiefase.” En: ,,De onderbouwing van de meerderheid van de voorgenomen maatregelen is beperkt en geeft geen inzicht in de effecten. Het is daarom ook niet mogelijk om op dit moment een oordeel te geven over de realisatie van de desbetreffende voorgenomen maatregelen.” Met andere woorden: het is - zolang rapportages ontbreken - nog tasten in het duister, maar het is allemaal nog onvoldoende.
De regering van premier Mike Eman echter ziet hierin géén aanleiding om extra concrete actie te ondernemen en verschuilt zich in wezen achter een eerder advies van hetzelfde Cft, namelijk van december 2014, waarin staat dat ‘de ontwerpbegroting 2015 aansluit bij de meerjarencijfers zoals deze zijn verwerkt in de begroting 2014 door de begrotingswijziging die op 2 december jongstleden is vastgesteld. Dit betekent dat de tekortdoelstellingen voor de jaren 2015 en verder aansluiten bij de aanbeveling uit het onderzoeksrapport van het Cft van 12 september jongstleden om vanaf 2018 een begrotingsoverschot te realiseren zodat een begin wordt gemaakt met het terugbrengen van de overheidsschuld naar acceptabele normen’. De regering redeneert, anders gezegd, dat het Cft hiermee toch zélf al heeft aangegeven dat Aruba op de goede weg is.
Dat was echter ruim vier maanden geleden. En het Cft gaf trouwens toen al, in december 2014, een viertal ‘aanbevelingen’ en herhaalde deze in april 2015 omdat ‘de begroting 2015 voor zover het Cft kan overzien niet substantieel is aangepast ten opzichte van de ontwerpbegroting 2015 zoals getoetst door het Cft’. Het Cft somde daarom de al gedane aanbevelingen opnieuw op.
Misschien niet helder of scherp genoeg. Mogelijk wil de regering dat formeel door het Cft wordt vastgesteld dat het tekort in 2015 hoger uitvalt dan de maximaal toegestane 3,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp) om dan als kabinet gedwongen te worden bij te sturen.
De vraag is echter hoeveel ‘waarschuwingen’ premier Eman en minister van Financiën Angel Bermudez nog nodig hebben. Fitch zegt dit over het Arubaanse tekort: ,,An ambitious fiscal consolidation aims for a zero budget deficit by 2018 in an attempt to stabilise government debt, which topped (…) nearly 80% of GDP on a gross basis in 2014. Fitch expects some deficit narrowing, but results are likely to fall short of the plan. The deficit will narrow by 1 percent point of GDP in 2015 compared with the underlying position in 2014 of 5,2% of GDP.” En: ,,The consolidation strategy is skewed to the revenue side. Implementation risks will make targets difficult to achieve.”
En het IMF is zelfs somberder over het tekort van Aruba: ,,Fiscal consolidation is planned to continue this year. Guided by a cabinet-approved nominal expenditure ceiling, the authorities’ proposed budget plan aims to reduce the 2015 deficit to 3,75% of GDP. Savings are expected to come mostly from entitlement reforms, supported by a reduction in the number of public sector employees (for a total of 1,5% of GDP). However, measures underpinning 0,75% of GDP of the planned adjustment are yet to be identified. Specifically, while the authorities’ draft 2015 budget accounts for additional revenue from the healthcare levy, it does not factor in the projected increase in the underlying cost of providing health services (0,25% of GDP), nor does it fully account for higher debt service costs (0,5% of GDP). Thus, staff forecasts a deficit of 4,5% of GDP in 2015.”
Kortom: het maximumtekort van 3,7 procent bbp wordt volgens de rekenmeesters van beide internationale organisaties niet gehaald; het wordt 4,2 procent (Fitch) of zelfs 4,5 procent (IMF). So what? Het punt is, hoe langer de impopulaire maar wel vereiste maatregelen uitblijven, hoe langer de pijn om tot het gewenste en beloofde evenwicht in 2018 te komen. En hoe langer het toezicht door CAft duurt.