Eerst nader onderzoek naar vastgestelde onduidelijkheden

Van onze correspondent
Kralendijk - Er kan nog niet kan worden geconcludeerd dat de maatschappelijke baten van een nieuwe vrachthaven bij de locatie WEB groter zijn dan de maatschappelijke kosten.

Bovendien is het onduidelijk in welke mate de baten van de transportkosten neerslaan bij de lokale bevolking of bij andere stakeholders. Dit zijn de twee belangrijkste conclusies uit ‘Second opinion Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA) Vrachthaven Bonaire’ die is uitgevoerd door het Centraal Planbureau (CPB) op verzoek van het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB).
In de MKBA, opgesteld door Ecorys in 2022, worden de kosten van een nieuwe vrachthaven vergeleken met de effecten op de economie, natuur en leefomgeving van Bonaire. ,,Ecorys heeft in de MKBA veel relevante informatie op tafel gekregen en deze wordt op heldere en toegankelijke wijze gepresenteerd”, zo begint het CPB de samenvatting van de analyse. Op Bonaire bestaat al langer de wens voor een nieuwe vrachthaven omdat in de huidige situatie het vervoer via Curaçao gaat hetgeen leidt tot hogere kosten. Voor de vrachthaven zijn twee alternatieve locaties onderzocht: het terrein van het Water- en Energiebedrijf (WEB) bij Hato en het terrein van het in 2021 failliet verklaarde olieopslagbedrijf Bopec.
Er is gekozen voor Hato omdat ‘de maatschappelijke baten daar groter zijn dan de maatschappelijke kosten’ terwijl voor de locatie Bopec de kosten volgens Ecorys juist hoger zijn dan de baten. Het CPB vindt deze conclusie voorbarig. Dit komt onder meer doordat de waarde voor natuurschade in de MKBA is gebaseerd op een enquête over de betalingsbereidheid van Nederlanders om schade aan natuur op Bonaire te beperken. ,,Dit is om meerdere redenen niet geschikt als indicator van de omvang van de maatschappelijke schade aan natuur”, aldus het CPB. ,, Daarnaast is het de vraag of Nederlanders de waarde van biodiversiteit en natuur op Bonaire goed kunnen inschatten.” Voor goed geïnformeerde politieke besluitvorming is volgens het Planbureau een nadere uitwerking nodig van de fysieke effecten op de natuur, bijvoorbeeld in de milieueffectrapportage (MER), en de wijze waarop deze effecten verzacht of gecompenseerd kunnen worden.
Ten tweede is het volgens het CPB onduidelijk in welke mate de baten van de transportkosten neerslaan bij de lokale bevolking of bij andere stakeholders. ,, Deze onduidelijkheid moet expliciet worden meegenomen bij de besluitvorming over de nieuwe vrachthaven.” Er zijn meer zaken die de uitkomst van de MKBA zowel negatief als positief kunnen beïnvloeden. Als eerste lijkt de veronderstelde groei van het aantal cruisepassagiers door het verplaatsen van de haven fors. Dit leidt mogelijk tot een overschatting van de baten. Daarnaast moet ook de extra schade aan koraal en andere natuur door extra cruisepassagiers worden meegenomen en het effect op de beleving van inwoners en al bestaand toerisme. Als derde is het denkbaar dat de transportkosten-baten zich doorvertalen in de economie via indirecte economische effecten, zoals door aanpassingen in arbeidsmarkt, handel en betere marktwerking. Hierdoor kunnen volgens het CPB additionele maatschappelijke kosten en baten voor Bonaire ontstaan en dit leidt mogelijk tot een onderschatting van de baten. Als vierde zorgt de keuze voor de locatie WEB tot extra overlast voor omwonenden in de vorm van geluid en stof. Onderzocht dient te worden in hoeverre beperking of voorkoming mogelijk is en tot wat voor extra kosten en baten dit leidt.
In een brief aan de vaste Tweede Kamercommissie onderschrijft demissionair minister Christianne van der Wal voor Natuur en Stikstof de conclusies van het CPB. Ze vindt dat er een nadere uitwerking nodig is van de fysieke effecten op de natuur en het bepalen van de maatschappelijke kosten. ,,Het is onduidelijk of de voorkeurslocatie van de haven geen of minder voorziene schade aan de natuur tot gevolg heeft ten opzichte van de alternatieve locatie”, aldus Van der Wal die van mening is dat er ook moet worden gekeken naar andere alternatieve locaties.