Bestuurlijke ingreep komt op 1 september officieel ten einde
Van onze correspondent
Den Haag - In de eerste helft van 2024 zal er voor Sint Eustatius een gezaghebber worden benoemd. Hiermee wordt de bestuurlijke ingreep beëindigd en gaan de reguliere bestuurlijke verhoudingen weer gelden. Dit schrijft staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in een brief die ze gisteren aan de Tweede Kamer stuurde.
Eind 2017 constateerde een commissie van wijzen dat er op Statia sprake was van grove taakverwaarlozing door het lokale bestuur en adviseerde men het kabinet om bestuurlijk in te grijpen op grond van artikel 132, vijfde lid, in samenhang met artikel 132a van de Grondwet. In 2018 trad de Tijdelijke wet taakverwaarlozing Sint Eustatius in werking, op basis waarvan de eilandsraad werd ontbonden en het eilandsbestuur uit zijn functie werd ontheven. Er werd een regeringscommissaris aangesteld die sindsdien verantwoordelijk is voor het bestuur van Statia. Op 16 juli 2020 is de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius in werking getreden en werd de Tijdelijke wet ingetrokken. Het doel van de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius is de beëindiging van de grove taakverwaarlozing en de duurzame verbetering van de kaders van goed bestuur, zodat toekomstige eilandbesturen hun taak weer naar behoren kunnen vervullen.
De teruggave van bevoegdheden aan het lokale bestuur op Statia verloopt gefaseerd. In de memorie van toelichting bij de wet zijn criteria benoemd om over te kunnen gaan naar een volgende, in de wet benoemde fase. Deze criteria zijn onderverdeeld in maatregelen op het gebied van financieel beheer, de bestuurlijke structuur en het ambtelijk apparaat. De overgang tussen de verschillende fases wordt telkens gemarkeerd met een Koninklijk Besluit. De afgelopen jaren zijn diverse fasen van de wet doorlopen en zijn de bevoegdheden van het lokale bestuur volgens Van Huffelen stapsgewijs hersteld. Er is een eilandsraad (met beperkte bevoegdheden) geïnstalleerd die in oktober 2022 weer de bevoegdheid heeft verkregen om eilandgedeputeerden te benoemen en te ontslaan. In maart 2023 hebben de eilandsraad en het bestuurscollege hun taken en bevoegdheden ten aanzien van de griffie en de ambtelijke organisatie verkregen en in mei 2023 zijn de financiële bevoegdheden op basis van de FinBES van het bestuurscollege en de eilandsraad hersteld.
Nu volgens de staatssecretaris alle criteria uit de wet zijn geïmplementeerd, kan het vizier op de toekomst worden gericht. ,,Het uitgangspunt is dat in totaliteit kan worden vastgesteld dat de grove taakverwaarlozing, het grof verwaarlozen van het zijn van een bestuur, op Sint Eustatius voorbij is en dat de gezaghebber zijn taken en bevoegdheden zelf naar behoren kan vervullen”, aldus Van Huffelen. De verwachting is dat er in de eerste helft van 2024 een gezaghebber benoemd zal worden. Hiermee eindigt de benoeming van de regeringscommissaris en plaatsvervangend regeringscommissaris en krijgt (waarnemend) Rijksvertegenwoordiger Jan Helmond zijn taken en bevoegdheden op grond van de WolBES terug.
In de periode tot aan het vervallen van de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius op 1 september 2024 krijgt de (waarnemende) Rijksvertegenwoordiger een beperkt aantal aanvullende bevoegdheden ten behoeve van het behoud van duurzaam doorgevoerde verbeteringen en de naleving van de voorwaarden voor goed bestuur. Daartoe behoren het recht om de vergaderingen van de eilandsraad en het bestuurscollege bij te wonen, ook als deze achter gesloten deuren plaatsvinden, en het recht om kennis te mogen nemen van alle bescheiden waarover het eilandsbestuur beschikt. Het einde van de bestuurlijke ingreep neemt volgens Van Huffelen niet weg dat er de komende jaren nog uitdagingen zullen volgen. ,,Waar nodig zal mijn ministerie steun bieden zodat het OLE zich kan blijven ontwikkelen als organisatie, zoals ik dat ook voor de andere twee openbare lichamen doe. Met name het versterken van de uitvoeringskracht van het OLE en het aantrekken van gekwalificeerd personeel staat bij mij hoog op de agenda.”
