Door Bijna wekelijks wordt in de media de noodzaak van het aantrekken van investeerders en ondernemers breed uitgemeten om de al jaren kwakkelende economie van het eiland weer op gang te krijgen. Door de overheid
worden hiervoor allerlei initiatieven genomen zoals de opzet van een Cinex (Curaçao Investment & Export Promotions Agency), het op poten zetten van een nieuwe ontwikkelingsbank of het bezoeken van het buitenland om Curaçao te promoten.
We hebben hier op het eiland echter de onbegrijpelijke en bizarre gewoonte om als je eenmaal investeerders en ondernemers hebt die enthousiast bezig zijn, ze het leven zo zuur mogelijk te maken. We kennen natuurlijk de dooddoener van de ‘red tape’ maar het kan ook veel systematischer. En dan door zowel de media, politici (Statenleden hebben er helemaal een handje van), particulieren en de overheid.
De discussie die de laatste weken weer is opgestookt over Pietermaai en zijn ondernemers is daar zo’n voorbeeld van. Waar hebben we het over. Over Jewel Investment and Management Group nv (Peltenburg/ Holten/Hendriksen). Ondernemers die al ruim 15 jaar trachten het vervallen Pietermaai weer tot leven te brengen. En voor een groot deel daarin ook zijn geslaagd. Diverse in vervallen staat zijnde monumenten werden gerestaureerd. De criminaliteit en drugsoverlast werd door hun eigen inspanningen en tegen hoge beveiligingskosten nagenoeg geheel teruggedrongen. De wijk kwam weer tot leven met als gevolg, behalve een sociale verbetering, ook een grote economische impact. In 2012 ontving Jewel voor alles wat ze bereikt hadden ondermeer de MCB Award. In de steeds oplaaiende discussie zijn drie aspecten aan de orde.

De Stegen
Toen ze begonnen werd de wijk nog grotendeels bewoond door drugsverslaafden of waren de panden volledige ruïnes; verlaten door de voormalige lokale bewoners. Diverse stegen, waar sommigen zich nu al geruime tijd druk over maken daar ze afgesloten zouden zijn, wat al enige tijd niet meer het geval is, waren 15 jaar geleden volstrekt onbegaanbaar daar ze versperd waren door puinheuvels van ingestorte pandjes. Puin dat de overheid niet opruimde en jaren (!) bleef liggen. Noodgedwongen moesten deze ondernemers zelf voor riolering en bestrating zorgen in de openbare ruimten. Ik ben er bij geweest, bij de besprekingen met de overheid in het begin. Jewel zou panden aan de stegen gaan opknappen waarna de overheid er nieuwe riolering en bestrating zou leggen. Toen de panden gerestaureerd waren was het gealloceerde geld ergens anders voor gebruikt en hield de overheid zich niet aan de afspraken.
Reeds in het Stedenbouwkundig Plan voor Pietermaai van tig jaar geleden zou de Pietermaaiweg verkeersluw gemaakt worden in de vorm van een soort ‘shared street’, zoals nu is gebeurd in de Breedestraat Punda. Er gebeurde niets; de trottoirs zijn nog steeds deels onbegaanbaar waar de bewoners en toeristen door de racende auto’s bijna van hun sokken gereden worden. De Nieuwestraat ligt al weer geruime tijd open. Investeringsincentives vanuit de overheid zijn hier ver te zoeken.

Kustversterking
Willemstad is een ‘Unesco World Heritage site’. In het Unesco Caribbean Action Plan for World Heritage 2015-2019 is een van de aandachtspunten het gevaar voor klimaatverandering waardoor de kustlijnen in het Caribisch gebied kwetsbaarder worden. Reeds jaren geleden is dit naar voren gebracht bij de voormalige DROV, met name voor Pietermaai. Voorstellen voor een grondige studie hiernaar werden nooit uitgevoerd. De overheid sluit grotendeels de ogen voor dit probleem, hopende dat het dan ook wel niet zal gebeuren. En we hebben het hier dan niet alleen over Pietermaai, maar in feite over de kuststrook van Piscadera tot aan Marie Pompoen.
De diverse ondernemers aan de kust in Pietermaai zien dit gevaar wel. In de afgelopen eeuw is de kustlijn door de zee steeds verder afgekalfd zelfs zo ver dat de golven op enkele plekken tegen de gebouwen aanslaan. Door het ontbreken van een integraal overheidsplan om dit probleem aan te pakken waren de ondernemers genoodzaakt zelf een plan te laten opstellen om de monumenten te beschermen en de investeringen veilig te stellen. Dat is dan ook gebeurd tegen hoge kosten en na zorgvuldige consultatie met diverse instanties. Voor de uitvoering van het uiteindelijke plan voor de kustversterking is vergunning aangevraagd en verleend waarna het de afgelopen maanden is uitgevoerd. In de media wordt plotsklaps gesproken over illegale landwinning. Ten onrechte.

Nieuwbouw in de binnenstad
Al sinds 2012 worden er rechtszaken gevoerd tegen het verlenen van een bouwvergunning aan Jewel voor de bouw van een appartementencomplex in Pietermaai Smal. Er werden allerlei discutabele argumenten aangevoerd waarom de bouwvergunning niet verleend had mogen worden. Bijvoorbeeld dat de bouwlocatie een openbaar buurtparkje was die zou verdwijnen. Onzin, er stonden twee kleine boompjes op een kale vlakte waar nooit iemand zat. In augustus 2014 werd het bezwaar tegen het verlenen van de bouwvergunning door de rechtbank afgewezen en kon de bouw voortgaan. Het appartementencomplex is inmiddels gereed. Tegen de uitspraak van het gerecht werd echter door één bewoner hoger beroep aangetekend waarop het Hof op 9 oktober dit jaar uitspraak deed en het hoger beroep gegrond verklaarde. Een rechtszaak overigens waar vanaf het begin vragen gesteld kunnen worden over de doelstellingen ervan. Het lijkt meer te gaan over persoonlijke wrok en tegenwerking tussen partijen dan over het al dan niet terecht verlenen van een bouwvergunning door het Ministerie van VVRP. Een ander argument dat aangehaald werd waarom er niet gebouwd zou mogen worden is dat de locatie een historisch open plek is wat zo zou moeten blijven.
In alle overheidsbeleidsnota’s van de afgelopen decennia met betrekking tot historisch Willemstad, zoals het Monumentenplan en het Eilandelijk Ontwikkelingsplan (EOP), staat onder meer het streven om het wonen in de binnenstad te bevorderen en de open gaten zoveel mogelijk te bebouwen. In het Monumentenplan uit 1990, de nota waar het hele monumentenbeleid van de afgelopen 25 jaar op gebaseerd is, staat zelfs op kaarten voor de hele stad specifiek aangegeven welke open plekken in de binnenstad om historische redenen niet bebouwd zouden moeten worden en welke wel. Die niet te bebouwen locaties zijn zeer beperkt. In Pietermaai zijn er zelfs geen niet te bebouwen kavels aangegeven.
Des te verwonderlijker is het dat in de rechtelijke uitspraak in hoger beroep van 9 oktober over de nieuwbouw van Jewel aan de Pietermaaiweg, de rechters van mening zijn dat deze open ruimte die bij de instelling van het EOP in 1994 niet bebouwd was, ook niet bebouwd mag worden. Nu al is er de twijfel bij andere investeerders in de binnenstad; kan ik nog wel iets bouwen op die open plek die ik verworven heb. Als die twijfel niet snel opgeheven wordt zal dat negatieve gevolgen hebben voor de zo noodzakelijke opleving van historisch Willemstad.
De bouwvergunning voor het appartementencomplex op Pietermaai is mijns inziens terecht verleend en ondersteund het beleid van de overheid voor meer wonen in de binnenstad en het bebouwen van open plekken. Het voldoet aan de bepalingen van artikel 4 van het EOP met betrekking tot nieuwbouw in de binnenstad. Het is te betreuren dat de rechters in deze hoger beroepszaak zich hebben laten leiden door allerlei discutabele argumenten en niet naar het groter geheel hebben gekeken. Iets wat het Gerecht in eerste aanleg wél goed in de gaten had.

Michael Newton van Newton Heritage Consulting is een monumentenexpert en al jaren actief op het gebied van beheer van monumenten.