Door Roy Evers
De huisjes in de stegen van Otrobanda hadden vroeger geen toilet. Vrouwen en kinderen deden hun behoefte in een po en de mannen verdwenen met een krant onder de arm in de mangrovebosjes op het Rif. De po werd geledigd in een emmer die buiten veilig in een hoek stond. De emmer raakte natuurlijk vol gedurende de dag en de nacht, en moest ook geledigd worden. Hiervoor bood Chita pia‘i palu (Chita met het houten been) haar diensten aan. Je zette de emmer ’s ochtends vóór vier uur naast de voordeur en voor een geringe vergoeding nam Chita die mee en ledigde hem in een openbaar toilet op het Rif. Er waren twee openbare toiletten op het Rif: één aan het eind van de Rifwaterstraat en een ander aan het eind van de Sabasteeg tussen de panden van dokter Engels en dokter Winkel.
Het contract met Chita was mondeling en de betaling wekelijks. Een keer moest ik het geld voor haar brengen. Ik klopte op de deur en zij riep dat ik binnen moest komen, want zij kon niet opstaan. Ik ging voorzichtig en met een beetje tegenzin naar binnen en daar zat zij, met haar goede been op een bank en het houten been naast haar op de grond. Waar normaal gesproken een been moest zijn, was er een stomp gewikkeld in een witte doek. Ik legde het geld op een tafeltje en maakte dat ik wegkwam.
Wanneer we bezoek kregen van iemand die mijn ouders om welke reden dan ook belangrijk vonden, moest ik als de bliksem via de achterdeur een fles limonade gaan kopen. Ik had dan de keuze om rechtsaf naar Chia te gaan of linksaf naar Chichita, allebei hadden een raamwinkeltje (tienda di bentana). Chia was twee stappen dichterbij en de limonade was kouder. Voor de andere boodschappen was ik van mijn oma verplicht om naar Chichita te gaan.
Waarom zou iemand in godsnaam boodschappen doen bij een ‘tienda di bentana’, waar alles duurder was dan in de winkel? In de eerste plaats was een raamwinkeltje een soort noodwinkel. Chichita wist precies wat een huisvrouw dringend nodig had wanneer zij niet plande: een ui, een teentje knoflook, een bakbanaan, terwijl de pan al op het vuur stond. Er was geen noodzaak om te plannen en daarvoor moest een premie betaald worden.
En als je geen geld had? Dan kwam de voornaamste reden: Chichita gaf krediet. Zij hield alles bij in een boekje en afhankelijk van het betaalgedrag had iedereen een kredietlimiet. Als je je limiet overschreed, kreeg je niets meer. Je kon ook niet bij Chia terecht, want die kwam uit Bonaire en bij haar was alles handje contantje, boter bij de gezouten vis.
’s Ochtends om half vijf kwam Balbina langs met vers brood. Elke avond voordat zij ging slapen, hing mijn oma een boodschappentas aan de knop van de voordeur. Iedere ochtend stopte Balbina elf Franse broden (pan fransés) in de tas. Daarna klopte zij op de deur en oma gaf haar een gulden. Een broodje kostte negen cent. Zij gaf één cent terug en pakte haar zak met brood weer op. Balbina had maar één arm.
Iedereen kookte op een kerosinestoof. Kerosine haalde je bij Loni in de Zaantjessteeg. Ik had daar een hekel aan, want de kerosine werd gevuld in een rumfles die je aan een oortje moest vasthouden. Er ging maar één vinger door het oortje.
Natuurlijk had je ook mijn oma Polita, de schrik van de buurt. Toen alle mogelijkheden uitgeput waren, van op krediet kopen bij Chichita tot geld lenen bij Elena, nam zij een vel papier en schreef daar de nummers 00 tot en met 99 in twee kolommen op. Zij ging de straat op en verkocht twee nummers voor een kwartje, zelf hield ze de nummers 04 en 54. De hoofdprijs was een blik slaolie, dat ze nog niet gekocht had. Ze verkocht alle nummers en de hoofdprijs viel op het nummer 04, mijn geboortedag.