Door prof. dr. F.B.M. Kunneman

Sinds vorig jaar is het in Nederland voor alle medewerkers in de financiële sector verplicht om een eed of belofte van integriteit af te leggen. Dit was al verplicht voor bestuurders en toezichthouders in de financiële sector. De tekst van de eed is als volgt:
,,Ik zweer dat ik mijn functie integer en zorgvuldig zal uitoefenen.
Ik zweer dat ik een zorgvuldige afweging zal maken tussen alle belangen die bij de onderneming betrokken zijn, te weten die van de klanten, de aandeelhouders/leden, de werknemers en de samenleving waarin de onderneming opereert.
Ik zweer dat ik in die afweging het belang van de klant centraal zal stellen en de klant zo goed mogelijk zal inlichten.
Ik zweer dat ik mij zal gedragen naar de wetten, de reglementen en de gedragscodes die op mij van toepassing zijn.
Ik zweer dat ik geheim zal houden wat mij is toevertrouwd.
Ik zweer dat ik geen misbruik zal maken van mijn kennis.
Ik zweer dat ik mij open en toetsbaar zal opstellen en ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving.
Ik zweer dat ik mij zal inspannen om het vertrouwen in de financiële sector te behouden en te bevorderen.
Zo waarlijk helpe mij God Almachtig!”
Ik pleit er sterk voor om een soortgelijke eed (of belofte) verplicht te stellen voor bestuurders en toezichthouders in onze overheidsgelieerde entiteiten. Daar zou een heel positief signaal van uitgaan. Het zou een teken zijn vanuit de politiek dat corporate governance en integriteit in overheidsentiteiten belangrijk zijn en prioriteit hebben. Het schept ook duidelijkheid naar de bestuurders en toezichthouders van deze instellingen. Het is een bevestiging dat zij zich transparant en eerlijk in de uitoefening van hun verantwoordelijkheden moeten opstellen en dat het Land dit als aandeelhouder uitdrukkelijk wenst. Het is ook een vorm van een publieke belofte en dus een vorm van verantwoording. Als je er een ceremonie van maakt komt er zelfs een foto in de krant!
Er is in Nederland wel kritiek geuit op deze verplichting om een eed van integriteit af te leggen. Sommigen vinden dat de eed niet ver genoeg gaat. Er zou nog veel meer moeten worden beloofd of gezworen. Anderen vinden een nadeel van de eed dat overtreding ervan moeilijk te constateren is, laat staan te bestraffen. Weer anderen stellen dat het gaat om ‘oude wijn in nieuwe zakken’. Het gaat volgens hen om verplichtingen die helemaal niet nieuw zijn, maar die sowieso gelden in de financiële wereld.
Ik ben het niet eens met deze kritiek. Invoering van een eed voor bestuurders en toezichthouders in onze overheidsentiteiten zou volgens mij een grote stap vooruit zijn. Door het moeten afleggen van een eed of belofte wordt elke individuele bestuurder en toezichthouder direct en persoonlijk verantwoordelijk voor de integriteit van zijn of haar handelen. Dit heeft ook belangrijke juridische gevolgen. Wie de onderneming of derden schade berokkent door onethisch handelen, kan daarvoor in sommige gevallen ook juridisch ter verantwoording worden geroepen. Civielrechtelijk kan onethisch gedrag tot aansprakelijkheid leiden. Wanneer men dan ook nog eens zijn eed of belofte heeft gebroken, wordt het niet-integere gedrag ernstiger aangerekend.
Dichter bij huis, in de onderneming zelf, kan het afleggen van een eed of belofte ook nuttig zijn. Wie als commissaris de vertrouwelijkheid van de hem of haar toevertrouwde informatie niet respecteert, kan gemakkelijker ter verantwoording worden geroepen als zijn of haar collega’s nog vers in het geheugen hebben hoe deze commissaris de eed van integriteit aflegde. Kortom, laten we als onderdeel van de herziene Code Corporate Governance ook de verplichting tot het afleggen van een eed of belofte van integriteit opnemen. En als iemand dat niet wil? Even goede vrienden, dan word je toch gewoon geen bestuurder of commissaris?

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior parter bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.