Door prof. dr. F.B.M. Kunneman
Als ik de getallen tachtig en twintig hoor moet ik direct denken aan de Curaçaose 80/20-wet uit 2016. Voorlopig is de invoering daarvan aangehouden. Deze wet beoogt te bewerkstelligen dat niet meer dan twintig procent van de werknemers in een bedrijf allochtoon is. In andere woorden, minimaal tachtig procent van de personeelsleden in een Curaçaose onderneming zou Yu di Kòrsou moeten zijn. Ik weet niet of het toeval is, maar deze 80/20-verdeling verwijst naar een universeel voorkomende verdeling die bij het management van een bedrijf en ook bij het toezicht op dat management al meer dan honderd jaar wordt gebruikt. Het gaat om het zogenaamde Pareto-principe.
Pareto was een Italiaanse wiskundige die aan het begin van de vorige eeuw in Italië ontdekte dat tachtig procent van de huizen in handen was van (slechts) twintig procent van de bevolking. Sindsdien is deze verdeling (80/20) toegepast op ontelbare andere observaties. Bij de indeling van tijd, bij de planning van projecten en bij het toezicht op ondernemingen. Daarom is het Pareto-principe ook relevant bij Corporate Governance.
Voorbeelden? Tachtig procent van de omzet in uw bedrijf is vaak afkomstig van slechts twintig procent van uw cliënten. Twintig procent van uw werknemers leveren tachtig procent van uw personeelsproblemen op. Als u terugkijkt op een dag, dan heeft twintig procent van uw tijd bijgedragen aan tachtig procent van uw productiviteit. Heeft u een dienstverlenend bedrijf, dan is waarschijnlijk tachtig procent van de klachten afkomstig van slechts twintig procent van de klanten. Twintig procent van wat u leest is de moeite waard, aan tachtig procent heeft u niet zoveel. U besteedt tachtig procent van uw HR-tijd aan twintig procent van het personeel.
Het Pareto-principe lijkt vrijwel universeel toepasbaar. De percentageverdeling (80/20) is daarbij overigens meer een indicatie dan een empirisch vast gegeven. U kunt het Pareto-principe gebruiken als analysemodel, maar ook als selectiemechanisme om prioriteiten te bepalen en als toezichtprincipe. U kunt het zelfs gebruiken als timemanagementtool en als vergadertechniek. Ik geef een paar voorbeelden. Vaak kunt u in twintig procent van uw tijd tachtig procent van het werk doen. Twintig procent van uw tijdsbesteding is productief, de rest is goedbeschouwd vaak veel minder productief, soms zelfs tijdverspilling. Tijdens een gemiddelde vergadering wordt slechts twintig procent van de tijd effectief gebruikt. De rest van de tijd wordt afgedwaald van het onderwerp, wordt gekletst of zogenaamd diepgaand vergaderd over geheel irrelevante punten. 
En nu de clou: als u zich bewust bent van het Pareto-principe kunt u deze dikwijls onbewuste verdeling als sturingsmechanisme gaan gebruiken. U kunt bij een vergadering bijvoorbeeld de agendapunten volgens dit principe ordenen: selecteer vooraf de twintig procent van de onderwerpen die voor de toekomst van het bedrijf werkelijk relevante zijn en besteedt tijdens de vergadering welbewust tachtig procent van de tijd aan die onderwerpen. Besteedt niet meer dan twintig procent van de tijd aan de resterende tachtig procent van de onderwerpen die minder of weinig relevant zijn. Gaat u de raadsleden evalueren? Er is een goede kans dat twintig procent van uw raadsleden een lastpak is en tachtig procent coöperatief. Er is ook een goede kans dat twintig procent van uw raadsleden bijdraagt aan tachtig procent van de discussies. Dan kunt u gaan kijken of dat de discussies zijn die betrekking hebben op de tachtig procent onzinnige onderwerpen waarover u vergadert of juist op die twintig procent onderwerpen die er echt toe doen. Zo ziet u vanzelf welke twintig procent van uw raadsleden er echt toe doet! En deze column? Maar twintig procent is relevant. Of is het tachtig procent?

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.