Door Armand Hessels
Uit de vorige twee opinieartikelen (‘Wie onkruid zaait zal onkruid oogsten’ en ‘Een falend waarborgsysteem’) is gebleken dat:
1- veel aandacht van ‘het bestuur’ uitging naar het voldoen aan de eisen van politieke patronage, dat zij daarbij het deficiënte administratief beheer (opzettelijk!?) in stand hielden en dat er de nodige verdachte handelingen plaatsvonden bij (overheids)projecten met vaak grote budgetoverschrijdingen;
2- dit enorme kosten met zich meebracht hetgeen heeft geleid tot een grenzeloze stijging van de nationale schuld en renteverplichtingen;
3- adviezen van officiële overheidsinstanties structureel werden genegeerd;
4- de controlemogelijkheden (bewust!?) werden ingeperkt;
5- er daarbovenop een groot aantal dubieuze karakteristieken zijn van het regeringsbeleid.

Witteboordencriminaliteit

Indien we in overweging nemen dat dit ‘systeem’ ruim 30 jaar onafgebroken heeft gefunctioneerd, ongeacht welke politieke partij er aan de macht was, en dat dit de nodige schade heeft toegebracht aan ons Land, dan heeft het er alle schijn van dat dit het werk was van een criminele organisatie. Het gaat hierbij echter niet om criminele groeperingen die mensen al dan niet met geweld bijvoorbeeld afpersen om hun doel (zelfverrijking) te bereiken. Veeleer betreft het in principe ‘goedbedoelende (?) - (politieke) organisaties’ van mensen die de wet overtreden en ‘geweldloze criminele activiteiten’ verrichten om zich te verrijken. Met andere woorden, het gaat om ‘witteboordencriminaliteit’.

Schijn bedriegt
Witteboordencriminaliteit wekt vaak de indruk dat ‘nette mensen’ fouten begaan die met de mantel der liefde moeten worden bedekt. Daarom worden dit soort gevallen meestal uit de publiciteit gehouden en wordt er slechts zelden strafrechtelijke vervolging ingesteld. Veeleer wordt gekozen voor ‘geciviliseerde manieren’ om buiten Vrouwe Justitia om (een deel van) de geleden schade te compenseren of dienst aan de gemeenschap te verlenen. Daarbij verliest men vaak uit het oog dat de schade aan de samenleving als gevolg van witteboordencriminaliteit meestal vele malen hoger is dan ‘gewone criminaliteit’.

Overheidscriminaliteit
Witteboordencriminaliteit is een aspect van groepscriminaliteit. Onder groepscriminaliteit valt ook overheidscriminaliteit. Kenmerken hiervan zijn dat de bestuurder of ambtenaar de wet en/of belangrijke criteria van deugdelijk bestuur overtreedt, dat dit gebeurt in de uitoefening van zijn functie, dat hierbij geen rekening wordt gehouden met de (financiële en sociaaleconomische) schade die dit toebrengt aan de gemeenschap en dat dit uiteindelijk er mede op gericht is om het aanzien en de macht van de betrokken bestuurder/ambtenaar te versterken. Voilà! Een groot deel van alle (negatieve) kenmerken van het Arubaanse bestuur gedurende de afgelopen 30 jaar op een rijtje!

Staatsondermijning
De lange periode waarover deze overheidscriminaliteit structureel heeft plaatsgevonden heeft behalve financiële en socio-economische, ook andere ernstige gevolgen voor de samenleving gehad. Niet alleen werd de wet stelselmatig overtreden, maar mede wegens de blijkbaar riante opbrengsten voor de betrokkenen (onderwereld of ondernemingen en bestuurders/politieke partijen), werden de legale elementen en structuren van onze maatschappij gecompromitteerd. Het kwam er zo op neer dat de grondslagen (rechtsstaat en fatsoenlijke verhoudingen) van onze samenleving systematisch werden aangetast.

Ondermijning van de justitiële autonomie
De verwevenheid van onderwereld en het bestuur was er in verschillende gelegenheden (zowel op Aruba als de andere voormalige Nederlandse koloniën ‘in de West’) de oorzaak van dat de koninkrijksregering heeft ingegrepen middels een ‘aanwijzing’. De eilandelijke besturen hebben daarmee het vertrouwen alsmede hun autonomie op dit gebied verspeeld. Dat is ook de reden dat er - voorlopig - een zelfstandig onderzoeksorgaan moet zijn dat zonder aanziens des persoon mogelijke gevallen van corruptie zonder enige (politieke) obstructie tot in de hoogste regionen kan onderzoeken.
Ondermijning van de financiële autonomie
Ook op financieel gebied hebben de (meeste!) eilanden bewezen de grote verantwoordelijkheid niet te kunnen dragen. Praktisch alle eilanden hebben zich keer op keer wegens aanwijsbaar ondeugdelijk bestuur in de nesten gewerkt. Dus ook hier hebben zij het vertrouwen verspeeld. Strenge financiële supervisie van de koninkrijksregering was/is daardoor onvermijdelijk.
Vergeefse moeite?
Door de ontelbare gevallen van dubieus beleid en verdachte projecten door de decennia heen die Aruba miljarden hebben gekost, heerst er de nodige apathie in de samenleving. ,,Alle politici en politieke partijen zijn hetzelfde. Ze gaan toch allemaal voor hun eigen zak en het zijn slechts andere gezichten in hetzelfde circus.” En dus geeft men de moed op. Men kijkt liever de andere kant op om niets te zien, houdt de oren dicht bij het minste gerucht om toch maar niets te horen en houdt de lippen stijf op elkaar om problemen te voorkomen. En dus gaat alles ‘gewoon’ door.

Licht aan de horizon
Maar…de laatste jaren heeft in veel landen juist een tegenovergestelde instelling ervoor gezorgd dat corrupte politici onderzocht, strafrechtelijk vervolgd en berecht werden/worden. Zo werden politici onlangs in Spanje tot zelfs 55 jaar celstraf veroordeeld wegens corruptie. Dit soort onderzoeken en veroordelingen vinden plaats van Azië (China, Korea), Zuid-Amerika (Brazilië, Peru, Ecuador), het Midden-Oosten (Israël, Palestina), Europa (Spanje, Italië, Duitsland, Nederland) tot natuurlijk ook onze eigen regio (Sint Maarten, Curaçao en zelfs, alhoewel nog heel voorzichtig, Aruba). Niet alleen kleine ambtenaren, maar ook partijleiders, premiers en zelfs presidenten van kleine en grote landen worden tot celstraffen en teruggave van gestolen geld veroordeeld.

Eigen verantwoordelijkheid
Ook op Aruba behoren dit soort positieve ontwikkelingen dus tot de reële mogelijkheden. Dat vraagt echter wel van onze burgers dat zij zich van een vaak passieve een meer actieve rol toemeten. Dat zij zich actief informeren over enerzijds de ideale, anderzijds de werkelijke gang van zaken. Ook, dat zij alles kritisch beschouwen en wandaden openlijk aan de kaak stellen. Ik heb de afgelopen 25 jaar geprobeerd het Arubaanse publiek meer inzicht te geven in het politieke functioneren op Aruba en de gevolgen daarvan. Ik stap voorlopig even terug met de publicatie van artikelen en hoop dat anderen nu het stokje overnemen en zich actief in gaan zetten voor een opschoning van het politieke functioneren. Dit vraagt wel een andere instelling van ‘de burger’. Hij moet zich namelijk niet meer afvragen wat de regering (het Land) voor hem kan doen, maar veeleer wat hij kan betekenen voor zijn Land en daarvoor ook meer verantwoordelijkheid nemen.

Pure winst
Wat levert dit de burgers op? In plaats van dat slechts ‘familie en vrienden’ banen, terreinen of projecten krijgen toegewezen, profiteert de hele gemeenschap van de omschakeling van ondeugdelijk naar deugdelijk bestuur. De honderden miljoenen florin per jaar die nu verspild worden om politieke patronage te financieren, die verloren gaan aan deficiënt financieel beheer en aan dubieuze projecten, komen waar het hoort: ten behoeve van beter onderwijs, een grotere veiligheid, betere infrastructuur en sociale voorzieningen en zelfs belastingverlaging. Daar profiteert iedereen van. Het werken aan het algemeen belang is dus voor elk individu in vele opzichten pure winst!

Dit is het laatste deel van een trilogie. Auteur Armand Hessels is van Stichting Deugdelijk Bestuur Aruba. SDBA werkt aan een bewustwordingsproces van de Arubaanse gemeenschap, namelijk de noodzaak het eiland te besturen volgens de principes van deugdelijk bestuur. Met dit bewustwordingsproces hoopt SDBA te bereiken dat er vanuit de gemeenschap hogere eisen worden gesteld aan de kwaliteit van het openbaar bestuur. www.deugdelijkbestuuraruba.org