,,Is er een medicus aan boord?”, werd afgelopen zondag omgeroepen in het vliegtuig. Ingedommeld op het tweede stuk van de vlucht van Paramaribo naar Curaçao werd ik niet zo lang na het opstijgen van Port of Spain in Trinidad wakker van die omroep in het Nederlands en Engels. Eerder, tijdens de stop van de Surinam Airways-vlucht in Port of Spain, hadden mijn vrouw en ik elkaar veelbetekenend aangekeken, zoals alleen koppels dat kunnen doen, toen wij door het gangpad een hoogzwangere passagier zagen binnenschuifelen om ergens achter ons in het vliegtuig plaats te nemen. Het zal toch niet zo zijn dat de eerste fase van een bevalling zich op tien kilometer in de lucht aankondigde, schoot het door me heen. Op de vragende oproep over een medicus aan boord, in het Engels als medical professional aangeduid, reageerde zichtbaar niemand en niet lang daarna stond de captain in het gangpad bij stoel 14c.
Ik zag hem binnenkomen in de vertrekhal van de Johan Adolf Pengel Aiport, door mij, naar zijn ligging en uit gewoonte, nog steeds als Zanderij aangeduid. Een man op leeftijd in een rolstoel, begeleid door een man van middelbare leeftijd waarvan niet direct gezegd kon worden dat hij op de oudere man leek, maar toch enige gelijkenis mee te zien was. We zaten, tegen beter weten in, op de stoelen dichtbij de uitgang en gemarkeerd met een gehandicaptenteken, te kletsen met een oude schoolvriendin van mij. Nou ja, zaten, ik stond gedurende het grootste deel van het gesprek omdat ik me ongemakkelijk voelde te gaan zitten op die stoelen speciaal gereserveerd voor gehandicapten. Dat ongemak komt van de ergernis van het zien van lieden die op Curaçao op de dicht bij de ingang van supermarkten voor gehandicapten gereserveerde parkeerplaatsen plegen te parkeren, terwijl er fysiek niets met hen aan de hand is. Bij wijze van compromis ging ik op de rij met stoelen die rug aan rug staan met de speciale stoelen zitten en zag ik uit mijn ooghoeken de oudere man en zijn begeleider niet ver van ons, niet op de speciaal gereserveerde stoelen plaatsnemen. Toen het instappen aangekondigd werd, werden de oudere man en zijn begeleider als eerst met de bus naar het vliegtuig vervoerd en moesten wij, die met de tweede busrit over het makkelijk beloopbare stuk naar het vliegtuig werden vervoerd, in de bus wachten. Het wachten was op de oudere man en een ander passagier die met een rolstoel aan boord gebracht waren en die geïnstalleerd werden op hun stoel. Na het spreekwoordelijke groen licht ‘vlogen’ we de trap op, op weg naar ons driejarig zoontje na een long weekend Paramaribocity, waar ik als een heuse mannelijke chaperonne mijn vrouw op haar zakenreis mocht begeleiden.
Een tijd geleden al weer had ik een artikel geschreven over de juridische perikelen omtrent geboorten en overlijden aan boord van vliegtuigen en een split second na het wakker schieten na de oproep voor een medicus aan boord schoot het door me heen dat ik de door mij beschreven perikelen toch niet in de praktijk zou gaan meemaken. Maar de bezorgd ogende captain stond samen met de lichtelijk beteuterd kijkende purser bij stoelenrij 14 en vanuit onze positie op stoelenrij 18 zat de in onze ogen hoogst zwangere dame achter ons. Haar kon het nodig medisch handelen dus kennelijk niet betreffen. Nee, het was bij de oudere man of beter gezegd naast de aan het gangpad gezeten oudere man waar de captain met een duidelijk verontruste blik stilstond. Uit zijn zacht maar gedecideerd geuite woorden konden wij opmaken dat de oudere man, die licht hellend naar voren zat met zijn dun wit haar rond het voor het overgroot deel kale achterhoofd, net overleden was.
Een terugkeer naar Port of Spain had vanuit medisch oogpunt geen zin en ongetwijfeld volgens protocol besloot de captain door te vliegen naar Curaçao. Aan de zichtbaar aangedane purser, een ervaren ogende man van ongeveer mijn leeftijd, de taak om de rest van de vlucht zijn taken te vervullen waaronder het uitdelen van drank en versnaperingen aan de passagiers. Het was hem aan te zien dat het een zware taak was, door te gaan met zijn werk alsof er niets aan de hand was. Datzelfde gold uiteraard voor het overige cabinepersoneel. Mijn gedachten dwaalden af naar de oudere man, die met zijn ogen gesloten nadat ongetwijfeld de rigor mortis begon in te treden, in dezelfde stand, alsof ‘ie aan het slapen was, bleef zitten in zijn stoel. Wie was die man en wie was de man naast hem gezeten die hem begeleid had en die nu, ook al kon ‘ie met gemak opschuiven naar de onbezette window seat naast hem, van geen wijken wist van de oudere man? Welk leven had de oudere man geleid en waarom kwam dat op deze vlucht tussen Suriname en Curaçao tot een eind?
Vanuit de cockpit werd ongetwijfeld gecommuniceerd met Surinam Airways’ dispatch in Suriname en met de Curaçaose autoriteiten, maar de uiterst kalm gebleven man die de oudere man begeleidde kon vanuit het luchtruim uiteraard niet bellen met familieleden die mogelijk onbezorgd op diens aankomst stonden te wachten op de luchthaven op Curaçao. Ik zag de cabin crew nog de gegevens van de overleden oudere man opvragen bij zijn begeleider en diens paspoort worden overhandigd aan het personeel. Kwam hij voor medische behandeling naar Curaçao? ‘Was hij al ziek?’ mijmerde ik, denkende aan het zicht van hem in zijn rolstoel eerder op de ochtend. Ik ben maar een advocaat en geen medicus maar mijn indruk was dat de oudere man in ieder geval niet geleden heeft maar in zijn slaap moet zijn overleden aan mogelijk een hartstilstand. Aangekomen op Curaçao werd de passagiers de gelegenheid geboden uit te stappen en stond heel macaber naast de deur van het vliegtuig een brancard stilletjes te wachten. Er zullen passagiers zijn geweest die niet door hadden dat er net iemand overleden was aan boord. Mijn complimenten gaan dan ook uit naar captain Laret, de purser wiens naam ik helaas vergeten ben en de rest van de Surinam Airways crew, hetgeen ik ook persoonlijk kenbaar maakte aan de purser bij het uitstappen. ‘Man overlijdt aan boord’ is vast, als dit onfortuinlijk gebeuren al de pers haalt, de kop van een éénkolom artikel op pagina zoveel van een krant. Een kort artikel waarin mogelijk de naam, de leeftijd van de man en zijn overlijden, met wat flarden nieuwswaardigheden, worden genoemd. Mijn vragen zullen onbeantwoord blijven... Condoleances aan de nabestaanden van deze ongetwijfeld lieve opa, vader, broer en misschien echtgenoot met wie ik slechts, samen met meer dan honderd andere passagiers, het genoegen heb gehad om in anonimiteit zijn laatste reis bij te wonen. Rust zacht meneer op stoel 14C! Rust zacht, lieve opa!
Mirto F. Murray
