Opinie: ‘Trends’ in water- en voedselproductie

Door Michael ‘Mike’ Willem
Water is wereldwijd al schaars en zal in de toekomst nog schaarser worden. Slechts 3 procent van het water in de wereld is zoet water, en veel hiervan is niet gemakkelijk toegankelijk vanwege factoren als afgelegen ligging, politieke grenzen, economie en zuiverheid. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) schat dat in 2025 1,8 miljard mensen wereldwijd te maken zullen krijgen met waterschaarste en dat 5,2 miljard mensen naar verwachting te maken zullen krijgen met enige vorm van pressie als gevolg hiervan. Tegen 2050 schat de FAO dat slechts 60 procent van het benodigde water beschikbaar zal zijn. Klimaatverandering bevordert het smelten van gletsjers, wat zal leiden tot meer waterstromen, en hogere temperaturen zullen naar verwachting ook het waterverlies als gevolg van verdamping vergroten. Een toenemende vraag naar water zal de winning en productie (bijvoorbeeld door ontzilting) van zoetwater energie-intensiever maken en zal waarschijnlijk de kosten voor toegang tot water opdrijven. Industriële watervervuiling, en ontoereikend waterbeheer zal de situatie alleen maar verergeren.
Dezelfde krachten die naar verwachting van invloed zullen zijn op waterschaarste (klimaatverandering, bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en slecht beheer in het algemeen) zullen ook van invloed zijn op de beschikbaarheid van bouwland voor landbouw. Dit is een serieuze uitdaging wanneer prognoses schatten dat de gemiddelde voedselproductie logischerwijs zal moeten toenemen om aan de behoeften van de groeiende wereldbevolking te voldoen. Het is onmogelijk om de problemen van water- en landschaarste te scheiden, aangezien ze elkaar in aanzienlijke mate beïnvloeden. Zo gaat ongeveer 70 procent van het wereldwijde waterverbruik naar de landbouw, en zal de landbouw in de toekomst verantwoordelijk zijn voor een groot deel van de toegenomen vraag naar water, en zijn de huidige intensieve landbouwtechnieken gekoppeld aan watervervuiling, samen met luchtvervuiling, bodemdegradatie en resistentie tegen ongedierte. Waterschaarste en andere gevolgen van klimaatverandering, zoals veranderlijke weersomstandigheden en zeespiegelstijging, zullen enerzijds de beschikbare hoeveelheid land voor de ontwikkeling van nieuwe landbouwgebieden verminderen en anderzijds leiden tot een verminderde landbouwproductie. De resulterende voedselonzekerheid zal naar verwachting een onevenredig effect hebben op ontwikkelingslanden, waarbij sommigen voorspellen dat ‘Afrika de komende tien jaar te maken kan krijgen met een bijna dubbelcijferige daling van de gewasopbrengsten en productievolumes, evenals stijgende voedselprijzen met vergelijkbare marges.
Technologie zal een belangrijke rol moeten spelen bij het overwinnen van de schaarste aan natuurlijke hulpbronnen en het verbeteren van de landbouwproductiviteit en bijdragen aan ‘foodsecurity’. ‘Smart farming’ en technieken als hydroponics en vertical farming staan daarbij centraal. Slimme landbouw omvat het gebruik van digitale technologieën, bijvoorbeeld onbemande machines, robots, sensoren, drones, big data en geavanceerde analyses, om de individuele behoeften van specifieke velden, gewassen of dieren te kunnen analyseren. Dit soort precisielandbouw is milieuvriendelijker, minimaliseert het water- en elektriciteitsverbruik en maximaliseert de productiviteit van het land. Hydrocultuur (planten kweken in minerale oplossingen in plaats van aarde) en verticale landbouw (gewassen telen in verticaal gestapelde lagen) verminderen beide de behoefte aan rijke landbouwgrond en water om bepaalde gewassen te verbouwen. Bronnen die ook voor Curaçao schaars en duur zijn en zullen worden, en dus reden om intensiever die richting te bewandelen.

Michael ‘Mike’ Willem is oud-politicus voor de PAR. Hij is onder andere oud-gedeputeerde van Financiën van het Eilandgebied Curaçao en minister van Arbeid en Sociale Zaken van de Nederlandse Antillen. Willem heeft onder meer gewerkt bij Shell/Refineria Isla en Kodela. Verder was hij directeur van de aannemersvereniging AAV. Momenteel is hij lid van de Raad van Advies (RvA), bestuurslid van SBTNO en directeur van consultancybedrijf P&P Advice and Management.