Door Peer Caljé
Naar het zich laat raden heeft de voormalig Centrale Bankdirecteur Emsley Tromp met instemming kennisgenomen van zijn vrijspraak door het Gemeenschappelijk Hof. Maar ook andere belastingplichtigen kunnen tevreden zijn met deze uitspraak.
Het Hof maakt namelijk duidelijk dat los van alle juridische haarkloverij over de vraag of de aangiften juist waren of niet, een belastingplichtige mag vertrouwen op de deskundigheid en behoorlijke taakvervulling van zijn belastingadviseur en dat hem daardoor geen verwijt kan worden gemaakt van de onjuistheid van die aangiften. Het Hof volgt hiermee staande belastingrechtspraak van de Hoge Raad.
Waarom is dit belangrijk? Belastingwetgeving is complex en de straffen op het niet juist nakomen van de fiscale verplichtingen zijn streng. Dit noopt veel bedrijven en particulieren ertoe voor het nakomen van deze verplichtingen een belastingadviseur in te schakelen. Het is dan niet rechtvaardig om deze belastingplichtigen te straffen voor de fouten die hun adviseur maakt, zo besliste de Hoge Raad al in 2006.
Hiervoor is wel vereist dat de belastingplichtige een deskundige adviseur uitkiest én hij bovendien niet aan diens behoorlijke taakvervulling behoorde te twijfelen. Of de gekozen adviseur als deskundig kan worden aangemerkt hangt af van zijn opleiding en ervaring, maar natuurlijk ook van de ingewikkeldheid van bijvoorbeeld de aangifte die hem wordt voorgelegd. De aangifte van een onderneming is natuurlijk andere koek dan de aangifte van een particulier die slechts loon geniet.
Maar deskundigheid alleen is niet genoeg. Oefent de adviseur zijn werkzaamheden ook behoorlijk uit? Vragen die hierbij een rol kunnen spelen zijn: start hij op tijd met zijn werkzaamheden, maken zijn stukken een betrouwbare indruk en vraagt hij om de relevante gegevens? Uiteraard geldt met betrekking tot de laatste vraag dat dat lastig te beoordelen is voor een leek. Dit laat zien dat er geen algemene regels zijn te geven wanneer sprake is van een behoorlijke taakvervulling en wanneer niet meer. Deze omstandigheid wordt beoordeeld naar de kennis en ervaring van de betrokken belastingplichtige.
Als de adviseur aan deze vereisten voldoet kan er geen opzet of grove schuld bij de belastingplichtige worden vastgesteld als de belastingadviseur opzettelijk of met grove schuld fouten maakt in zijn aangiften. Dat geldt ook als de fouten in de aangiften eenvoudig waren te herkennen door de belastingplichtige als deze van de aangifte had kennisgenomen voor het indienen daarvan. Datzelfde geldt ook als de betreffende fiscale regeling van betrekkelijk eenvoudige aard is. De Hoge Raad heeft uitgemaakt dat aan de belastingplichtige in zijn algemeenheid niet de eis kan worden gesteld dat hij de aangifte controleert nadat deze door een deskundig en behoorlijk optredend adviseur is opgesteld of zichzelf in de fiscale regelingen verdiept. Dat geldt ook als de belastingplichtige zelf deskundig is.
Het inschakelen van een adviseur is uiteraard zeker geen vrijbrief voor het doen van onjuiste aangiften. Als namelijk de belastingplichtige weet dat de aangifte onjuist is bijvoorbeeld omdat hij de adviseur onjuiste of onvolledige informatie heeft verstrekt, dan kan hij nog altijd worden bestraft voor het onjuist doen van de aangifte. Datzelfde geldt ook als de belastingplichtige toevalligerwijs wel veel fiscale deskundigheid bezit en op basis daarvan heeft vastgesteld dat de aangifte onjuist is.
Kortom, het Gemeenschappelijk Hof bevestigt dat fouten van een belastingadviseur, niet zomaar kunnen worden toegerekend aan zijn cliënt. Een belangrijke opsteker voor de belastingbetaler en ook een belangrijke vingerwijzing naar het Openbaar Ministerie, waarbij wel het voorbehoud gemaakt moet worden dat door laatstgenoemde beroep in cassatie is ingesteld zodat de vrijspraak nog zal worden getoetst door de Hoge Raad.
Auteur Peer Caljé van deze opinie is advocaat en belastingkundige van het Curaçaose advocatenkantoor HBN Law in Amsterdam.
