Door prof. dr. F.B.M. Kunneman
Op Bonaire zijn veel overheidsgelieerde entiteiten. Die zijn heel belangrijk voor de Bonairiaanse economie
en voor het normale maatschappelijk leven.
Hetzelfde geldt overigens voor Curaçao, Aruba en Sint Maarten.
Overheidsgelieerde entiteiten regelen bijvoorbeeld havenactiviteiten, telecom, vliegveld, water- en
energievoorziening en woningbouw. In al die entiteiten speelt de overheid (lees: de politiek) een meer of
mindere rol. Op Sint Maarten en Curaçao heeft men in het kader van de ontmanteling in 2010 geprobeerd om de
politieke invloed in deze bedrijven terug te dringen. Daarvoor dienen in deze landen, hoe gebrekkig ook, de
Landsverordening en de Code corporate governance.
Op Bonaire werkt dat nog beroerder dan op Curaçao en Sint Maarten. Dat is opmerkelijk in dat perfect
gereguleerde Nederland. Op Bonaire is nagelaten om het instituut van een adviseur corporate governance in
het leven te roepen. Er is een beperkte rol weggelegd voor de Rijksvertegenwoordiger bij de benoeming van
bestuurders en toezichthouders, meer niet. Hierdoor zijn de Bonairiaanse overheidsgelieerde entiteiten
overgeleverd aan de grillen van de toevallig aan de macht zijnde politici. Soms zijn dat personen die
begrijpen dat overheidsgelieerde entiteiten op afstand van de politiek hun werk moeten kunnen doen. Soms is
daar minder begrip voor.
Regelmatig komt het voor dat belangrijke besluiten moeten worden genomen door de aandeelhouder. De
aandeelhouder van de overheidsgelieerde entiteiten op Bonaire is het OLB, daarbij vertegenwoordigd door het
BC, onder verantwoordelijkheid van de Eilandsraad. Het BC kan hierdoor de totstandkoming van belangrijke
besluiten beïnvloeden. Ook door niks te doen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de benoeming van bestuurders.
Een (her)benoeming van commissarissen moet ook door de aandeelhouder (vertegenwoordigd door het BC)
geschieden. Wat nu als deze dit niet doet? Er wordt simpelweg geen aandeelhoudersvergadering belegd om de
noodzakelijke (her)benoemingen tot stand te brengen en wat dan? Voor de desbetreffende bedrijven is dat een
ramp. Als een bestuurder ontslag neemt en er wordt niet snel een nieuwe (geschikte) bestuurder benoemd, dan
is het bedrijf, u raadt het al, onbestuurbaar. Als de benoemingstermijn van commissarissen is verstreken en
deze commissarissen worden niet herbenoemd, dan wordt het bedrijf ook onbestuurbaar. Als er nog maar een of
twee commissarissen zijn in plaats van de statutair minimaal voorgeschreven drie, hoe kan dan nog geldige
besluitvorming plaatsvinden? Het bestuur wordt dan lamgelegd. Voor alle statutair vastgelegde belangrijke
besluiten is namelijk voorafgaande toestemming van de Raad van Commissarissen nodig. En als die er niet is?
,,Ach”, denkt u misschien, ,,het loopt wel los, zo aan het begin van het nieuwe jaar!” Inderdaad. Maar dat
denkt u niet meer als er geen water meer uit de kraan komt. Deze overheidsgelieerde entiteiten zijn van het
grootste belang voor uw economie, of u nu op Bonaire woont, op Aruba of op Curaçao. U mag dus van uw
politieke vertegenwoordigers verwachten dat zij hun verantwoordelijkheid nemen. Zij moeten er in uw belang
voor zorgen dat er tijdig kundige mensen worden benoemd in die bedrijven die voor uw dagelijks functioneren
zo belangrijk zijn.
Wat nu als het gewoon niet gebeurt? Het Burgerlijk Wetboek op Bonaire en op Curaçao en Sint Maarten bepaalt
in artikel 2:7 dat diegenen die bij het bestuur en toezicht in de rechtspersoon zijn betrokken, zich ten
opzichte van elkaar moeten gedragen in overeenstemming met de regels van redelijkheid en billijkheid. Ik
denk dat een BC dat zijn verantwoordelijkheid als aandeelhouder niet neemt, door de burgerlijke rechter zou
moeten worden gedwongen om een aandeelhoudersvergadering te beleggen als dit voor het voortbestaan van een
bedrijf noodzakelijk is.
Weet u wat zo grappig is? Hier is geen literatuur of jurisprudentie over. Weet u waarom niet? Nergens op de
wereld behalve hier laat een aandeelhouder willens en wetens het bedrijf naar de knoppen gaan. Eén ding is
duidelijk. Dit gedrag is niet in het belang van de bevolking, het is niet in het belang van u. Daarom moet
de aandeelhouder in deze overheidsgelieerde entiteiten in beweging komen en zijn verantwoordelijkheid nemen.
Een goed voornemen voor 2018! Felis aña!
Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunneman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp.
