Door Jasmine Joemmanbaks
Corporate governance is het geheel van regels die binnen een vennootschap bepalen hoe de Raad van Bestuur, de Raad van Commissarissen (RvC) en de aandeelhouders zich tot elkaar verhouden en hoe deze organen over hun bevoegdheden verantwoording afleggen aan elkaar. Hierbij is van belang hoe de checks and balances van deze drie bestuurdersorganen is geregeld en hoe de macht is verdeeld over deze drie organen.
Op Curaçao en in Suriname is corporate governance vastgelegd in wettelijke bepalingen. Op Curaçao geldt met betrekking tot overheidsentiteiten boek 2 BW, de Landsverordening corporate governance en het Landsbesluit (Code) corporate governance. In Suriname zijn er voor overheidsentiteiten helaas nog geen specifieke wetten die richting geven aan behoorlijk bestuur voor het beheersen van de risico’s die verbonden zijn aan de ondernemingsactiviteiten inzake overheidsentiteiten.
Er is dus geen wet en/of staatsbesluit corporate governance die richtlijnen geven aan de overheid met name de politieke gezagdragers als aandeelhouders. Het Wetboek van Koophandel (WvK), dat niet voldoet aan internationale wet- en regelgevingsstandaarden zoals de OECD, geldt als lex generalis voor zowel particuliere als voor overheidsondernemingen.
Het verschil in corporate governance-wetgeving voor overheidsentiteiten tussen Curaçao en Suriname, is in dier voege dat Curaçao wetgeving heeft die in diepgang richtlijnen geeft hoe de drie bestuursorganen zich ten opzichte van elkaar verhouden met in achtneming de grenzen en bevoegdheden en regels met betrekking tot belangenverstrengeling, integriteit, transparantie voor de directie, RvC en aandeelhouders (lees: politieke gezagdragers), terwijl de wetgeving in Suriname op dit gebied nog te wensen overlaat.
De rol van het Curaçaose onafhankelijke adviesorgaan de Stichting Bureau Toezicht en Normering Overheidsentiteiten (SBTNO), is met name de advisering van besluiten inzake de benoeming, het ontslag van de RvC en bestuursleden en het dividendbeleid. De besluiten worden getoetst aan de Lv corporate governance, de Code en de statuten.
Het blijkt dat de regering ook van zo’n advies kan afwijken middels het ‘comply or explain’-beginsel, dat zij vervolgens moet motiveren, waarna dit gepubliceerd wordt op de website van de SBTNO. Van deze afwijking wordt in de praktijk weliswaar gebruikgemaakt door de regering.
Suriname kent, in tegenstelling tot Curaçao, nog geen onafhankelijk adviesorgaan dat de besluiten van de overheid inzake voordrachten, benoemingen, ontslag van de RvC, bestuursleden en het dividendbeleid kan toetsen aan de corporate governance-regels conform de vigerende Surinaamse wetgeving.
Met betrekking tot de feitelijke instructiemacht op Curaçao en in Suriname, is gebleken dat er in beide landen voor zowel de Curaçaose energie- en waterleverancier Aqualectra als bij NV Energie Bedrijven Suriname (EBS) sprake is geweest van wanbeleid. Op Curaçao is door het Hof middels een enquêteprocedure wanbeleid vastgesteld bij Aqualectra in de periode 2010-2012. De bestuurders, RvC en de AvA zijn verantwoordelijk gehouden voor het wanbeleid op basis van feitelijke instructies waar geen rekening is gehouden door de RvC met riskmanagement door het aangaan van overeenkomsten met derden waarbij de onderneming grote schulden is aangegaan en onzorgvuldig is omgegaan met de belangen van de onderneming waarbij de directie werd uitgeschakeld. Tevens is er geen sprake geweest van transparantie en belangenverstrengeling zoals is opgenomen in de Code.
In Suriname blijkt ook dat de bemoeienis van de aandeelhouders (lees: politieke gezagdragers) zich afspeelt door het nemen van bestuursbesluiten aangaande prijsbepalingen en cao-onderhandelingen. Deze bestuurshandelingen hadden moeten worden genomen door het bestuur van de EBS en niet door vertegenwoordigers van de aandeelhouders.
Het ontslaan van de directeur van de EBS en hem vervolgens te herstellen in functie, is weliswaar een taak van de aandeelhouder, maar is niet conform een quorum-procedure gegaan. Het inhoudelijke beleid zijdens de aandeelhouder zou niet gekwalificeerd kunnen worden als wanbeleid. Echter, zou een invulling van de rol van de RvC en de aandeelhouders de wettelijke en statutaire bevoegdheden en taakstelling ver te buiten gaan en het bestuur van de vennootschap de mogelijkheid tot het feitelijk besturen van de vennootschap bemoeilijken.
Jasmine Joemmanbaks heeft haar studie Bedrijfseconomie aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname afgerond en heeft recentelijk ook haar masteropleiding afgerond aan de Faculteit der Rechtswetenschappen aan de University of Curaçao. Deze bijdrage verscheen onder meer ook in de Suriname Herald.
