Door Ronald van Raak
Een feest is het niet geworden, het vijfjarig bestaan van de nieuwe landen Curaçao en Sint Maarten die op 10 oktober 2010 autonome landen werden binnen het Koninkrijk. De tweedeling op de eilanden is enorm toegenomen, evenals de criminaliteit. De onderwereld lijkt zich meester te maken van het bestuur, door het kopen van stemmen en het omkopen van politici. In korte tijd is de regering van zowel Curaçao als Sint Maarten gevallen - en niemand weet precies waarom.
In april namen alle politieke partijen in de Tweede Kamer een motie aan van mij en VVD-collega André Bosman, voor een groot onderzoek naar de verbondenheid van onder- en bovenwereld. Tussen de politiek en (illegale) gokindustrie, waar veel crimineel geld wordt witgewassen. Mogelijk met betrokkenheid van Nederlandse bedrijven.
Curaçao en Sint Maarten zijn prachtige eilanden, met prachtige mensen. De bezoeker raakt al snel verliefd op de kleurrijke cultuur en de vriendelijke omgang. Maar wie de eilanden beter leert kennen, leert ook al gauw over een andere wereld. Terwijl veel bewoners gebukt gaan onder diepe armoede genieten veel buitenlanders hier van hun belastingvrije rijkdom.
De eilanden zijn overspoeld met accountants en fiscalisten. Hebben speciale economische zones en belastingvrije regelingen. En een (illegale) gokindustrie die in geen verhouding lijkt te staan tot het aantal toeristen. Deze financiële infrastructuur is niet alleen interessant voor multinationale bedrijven, maar ook voor internationale criminelen, die hier graag hun geld witwassen.
Dat geld stroomt waarschijnlijk ook naar de bovenwereld, naar de politiek. Theo Heyliger, de belangrijkste politicus op Sint Maarten, kon bij verkiezingen beschikken over 3 miljoen dollar - dat is zo’n 150 dollar per kiezer. Gerrit Schotte, de eerste premier van het autonome Curaçao, staat nu terecht voor het aannemen van geld van Francesco Corallo, casinobaas op Sint Maarten.
Critici die wijzen op de verbondenheid tussen onder- en bovenwereld, zoals de blogger Judith Roumou op Sint Maarten, worden opgepakt en geïntimideerd. De populaire politicus Helmin Wiels op Curaçao, die in mei 2013 aankondigde dat hij de onderwereld wilde aanpakken, werd kort daarop vermoord. Naar de opdrachtgevers wordt nog altijd onderzoek gedaan.
In de wandelgangen van de Tweede Kamer eindigen gesprekken over de eilanden vaak in de verzuchting ‘konden we er maar vanaf’. Maar dat kunnen we niet. Zolang Curaçao en Sint Maarten - net als Aruba - onderdeel zijn van het Koninkrijk, zijn wij binnen dat verband verantwoordelijk voor goed bestuur. Het blijft onze taak om ernstige misstanden aan te pakken.
Maar ik wil het ook niet. We kunnen de bevolking op de eilanden niet in handen laten van de criminelen. In 2010 heeft een ruime meerderheid in de Tweede Kamer onze waarschuwingen in de wind geslagen, dat de eilanden nog lang niet klaar waren voor autonomie. Nu moeten we alsnog optreden, met een onderzoek dat de politieke verhoudingen op scherp zet.
Komende woensdag bespreekt de Tweede Kamer de begroting voor Koninkrijksrelaties. Alle partijen zullen moeten concluderen dat de situatie nu slechter is dan ooit. Dat alle wetten die we hebben gemaakt niet hebben voorkomen dat de onderwereld de bovenhand kreeg. Dat al het geld dat we hebben geïnvesteerd, gewone mensen op de eilanden niet een betere toekomst heeft gegeven.
Het onderzoek naar de verbondenheid tussen onder- en bovenwereld heeft geleid tot voorspelbare reacties: sommige bestuurders op de eilanden beschuldigen Nederland van een nieuw kolonialisme. Ik denk eerder dat de onderwereld de Antillen heeft gekolonialiseerd. Veel mensen op de eilanden geeft het optreden van Nederland enige hoop, zo laten ze ons in ieder geval weten. Hoop dat de grote criminelen die de eilanden in hun greep hebben worden aangepakt.
Ronald van Raak is Tweede Kamerlid voor de SP.
