Door Gijs van den Heuvel
Het nieuwe Nederlandse kabinet kan zich voorbereiden op geruzie in het Koninkrijk, vooral met Curaçao. Hoe de regeringscoalitie op Curaçao er ook uit gaat zien, tegenover Nederland zal die zich hard opstellen. Omgekeerd zal Nederland harde bezuinigingen eisen, omdat het vorige kabinet Schotte de tekorten hoog heeft laten oplopen. Het eiland staat inmiddels onder financieel toezicht. In die situatie heeft de Tweede Kamer extra olie op het vuur gegooid door de indruk te wekken dat Nederland Curaçao liever kwijt dan rijk is.
De verkiezingen van 19 oktober werden gewonnen door Pueblo Soberano, een partij die streeft naar onafhankelijkheid voor Curaçao. Kamerleden reageerden bijna onverholen enthousiast. Een uitspraak als ‘die kunnen ze gisteren krijgen’ hadden we kunnen verwachten van de PVV of de SP. Maar hij kwam vanuit het CDA, een partij die toch altijd heeft beweerd dat er zorgvuldig moet worden omgegaan met de Rijksgenoten in het Caribisch gebied. Ook de PvdA liet verrassend ongenuanceerd weten graag mee te werken aan onafhankelijkheid, net als de VVD.
De uitspraken van Kamerleden als zou Curaçao met de winst voor Pueblo Soberano (PS) en MFK voor onafhankelijkheid hebben gekozen, zijn echter onzin. Curaçao heeft niet voor onafhankelijkheid gekozen. De PS van Helmin Wiels was dan wel winnaar, maar met nog geen kwart van de stemmen. De MFK van ex-premier Gerrit Schotte sluit onafhankelijkheid niet uit, maar streeft die niet na.
Minister Spies (koninkrijksrelaties) legde in de Tweede Kamer de verkiezingsuitslag later correct uit. De wens van de bevolking voor onafhankelijkheid zal uit een referendum moeten blijken. Het is nog maar de vraag hoeveel PS-stemmers dan daadwerkelijk voor onafhankelijkheid zullen kiezen. Een meerderheid lijkt in ieder geval onwaarschijnlijk.
Met snelle onafhankelijkheid is het eiland bovendien niet gediend. De economie is er veel te zwak voor. Verkiezingswinnaar Wiels mag dan een populist zijn, hij is ook slim genoeg om dat in te zien. Op zijn vroegst over tien jaar is Curaçao klaar voor onafhankelijkheid, liet hij al weten. Het is de vraag of het eiland er ooit klaar voor zal zijn. Het bedrijfsleven op Curaçao waarschuwde al dat de uitspraken van Nederlandse politici investeerders kunnen afschrikken.
Door de Haagse reacties op de Curaçaose verkiezingsuitslag zullen de anti-Nederlandse sentimenten versterkt worden. Dat speelt ook op de andere eilanden. Net als Curaçao heeft Sint Maarten zijn financiële huishouding niet op orde; vroeg of laat zal Nederland ook daar aan de bel trekken. Met Aruba gaat het na het stilleggen van de olieraffinaderij economisch bergafwaarts. Als oppositiepartij MEP daarvan bij de volgende verkiezingen profiteert, zal de volgende regering ook minder Nederlands-gezind zijn.
En veel inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba, sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland, vinden dat ze in de steek worden gelaten door Den Haag. Ze worden achtergesteld bij het moederland door slechtere sociale voorzieningen, terwijl ze wel extra kosten hebben door Nederlandse wet- en regelgeving. Bij de Nederlandse kabinetsformatie kwam daar nog een gebroken belofte bij. Tien miljoen euro voor natuurbeheer op de BES-eilanden is geschrapt.
De reacties in Den Haag op de verkiezingsuitslag op Curaçao en het breken van beloftes zal bij veel bestuurders en inwoners van de eilanden de indruk bevestigen dat ze in Nederland op weinig sympathie hoeven te rekenen. Dat doet de verhoudingen geen goed, terwijl Nederland al geen beste reputatie heeft als ex-kolonisator. Het lijkt erop dat politiek Den Haag het nooit zal leren.

Dit opinieartikel is woensdag 31 oktober verschenen in dagblad Trouw. Gijs van den Heuvel is oud-verslaggever van de Caribische redactie van de Wereldomroep en is gespecialiseerd in de voormalige Nederlandse Antillen.