Met stijgende verbazing heb ik het interview met de heer René Herdé (Arubaans Statenlid voor regeringspartij AVP, red.) van 30 oktober in het Antilliaans Dagblad gelezen. Verbazing vooral omdat er overduidelijk onjuistheden in staan zonder dat er in het interview op wordt doorgevraagd. Zo maakt de heer Herdé de opmerking dat Aruba niet goedkoop ‘mag’ lenen via Nederland. Deze conclusie is onjuist. De heer Herdé weet maar al te goed dat Aruba in 2013 een protocol heeft afgesproken (het zogeheten Witte Donderdag Protocol) met Nederland met daarin voorwaarden ten aanzien van het inschrijven van Nederland op Arubaanse leningen. Deze afspraak is op 2 mei 2015 nogmaals herhaald.
De kern van de afspraak, ik citeer: ,,In het recent gesloten protocol is opgenomen dat Nederland de mogelijkheden voor inschrijving op een openbare aanbieding van een obligatielening van het Land Aruba zal beoordelen aan de hand van in het Koninkrijk en internationaal gehanteerde criteria van houdbare overheidsfinanciën en terugbetalingscapaciteit. Nederland behoudt zich het recht voor niet in te schrijven indien Aruba niet voldoet aan de criteria.”
Het probleem ligt bij Aruba, niet Nederland. De zorg is dat de heer Herdé en de AVP de goedkope leenfaciliteit willen gebruiken om de begroting op orde te brengen, zoals hij overigens zelf ook aangeeft in het interview. Daarmee wordt er nog niets gedaan aan de enorme staatsschuld. Het is cruciaal dat eerst de begroting op orde komt, in plaats van gebruik te maken van de goedkope leenfaciliteit en daarmee de enorme staatsschuld (80 procent schuld waar voor Caribische begrippen 40 procent net houdbaar is) alleen maar wordt gladgestreken.
Dit zijn allemaal redenen om zelfs vandaag de dag nog zorgen te hebben over de financiën van Aruba. Zolang het Statuut in de huidige vorm blijft bestaan, lopen de Nederlandse belastingbetalers het risico dat financieel wanbeleid van de landen binnen het Koninkrijk op hen wordt afgewenteld. De VVD zal dus scherp mee blijven kijken naar de begrotingen van Aruba, maar ook die van Curaçao en Sint Maarten. Het is goed dat Rekenkamers en Raden van Advies scherp meekijken.
Dat er een verkilling plaatsvindt binnen het Koninkrijk is wat de VVD betreft dan ook geen verrassing. De huidige vorm van het Koninkrijk geeft alleen maar teleurstelling en zal nooit recht doen aan het gevoel van autonomie van de landen. De landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten, maar ook Nederland. Zolang het Statuut in de huidige vorm blijft zoals het is, zal er nooit sprake zijn van volledige autonomie, laat staan van onafhankelijkheid. Mochten de landen de invloed van Nederland bezwaarlijk vinden is de VVD altijd bereid tot een aanpassing van het Statuut, de ironie dat Nederland wel goed is om goedkoop geld te lenen buiten beschouwing gelaten. De voorkeur van de VVD gaat dan uit naar een gemenebest van onafhankelijke landen.
André Bosman (Tweede Kamerlid VVD), Nederland