Punda, Beth Haïm, Beekenburg, Savonet, Cinelandia en nog vele andere, zijn bouwsels uit het verleden waarmee boeken gevuld en penselen door versleten werden. Gestolde hygiënische cultuur voor tevreden liefhebbers en haastige toeristen. Wie er niets in ziet, is een barbaar. Deze oude gebouwen die even aansprekend en leeg zijn als mummies, waarin zonder airco en subsidies geen leven meer bestaat. Uit het verleden overleven slechts twee vormen: drama’s en sprookjes. Daartussen is alles verdampt, verdwenen, vergeten. Wat vernield werd is opgeruimd, wat bleef staan is opgepoetst en verguld en leidt zolang het nog kan een kunstmatig leven.
Maar er bestaat ook springlevende architectuur, die van graftombes, vuurwerk-outlets, carnavalsstands en snèks. Deze is spontaan, daar is niet via bouwvergunningen de zweep van de overheid noch de tijd overheen gegaan. Ofschoon zeer verwant aan illegale woningbouw is deze categorie niet ingetogen. Het is op de eerste plaats geïmproviseerde verleidingsarchitectuur bedacht door amateurs. Stralen tombes de eeuwigheid uit, outlets en stands tijdelijkheid. Wie een snèk voor het eerst ziet, denkt niet aan eten, eerder aan kaartjesloket voor hanengevechten. De snèks lijken tijdelijk bedoeld, maar is dat wel zo? Voor je het weet groeien ze op strategische punten uit tot mini-markten.
Een snèk is niet veel meer dan een doosje met een luifel waaronder een toonbank die afgeschermd wordt met ijzeren tralies die tot aan het dak doorlopen. Tussen de weg en de luifel passen een paar auto’s. Lopen naar een snèk doet niemand. Achter de toonbank ligt de winkel, daar draaien permanent Chinese video’s, daarachter ligt waarschijnlijk een keuken en daarachter allerlei andere zaken waar niemand van weet. Het eten wordt bereid en verkocht door mensen die stuk voor stuk met Chino worden aangesproken. Bestaan er ook winkels met Makamba’s, Hindoes, of Pretoes? Onderling praten de Chino’s natuurlijk Chinees, maar tegen hun klanten alle overige talen van de wereld. Zij voelen zich daar blijkbaar veilig en bepalen zelf wie eten krijgt en tegen welke prijs. Ze vertrekken geen spier en doen hun werk als bijen. Hun klanten zijn blij met die Chino’s die hun macht van achter tralies uitoefenen. Niemand doet ze dat na.
Carlos Weeber, architect, Curaçao