‘Slimme planning vereist’

Ontwikkelingsscenario’s hebben ingrijpende gevolgen

Van een onzer verslaggevers
Willemstad - De manier waarop ruimte - mede door toenemende ruimtedruk voor woningen, toerisme, landbouw en natuur - wordt ingericht en benut, heeft ingrijpende gevolgen voor mens en natuur op kleine eilanden zoals Curaçao.

Zo zal in het geval van een ‘vrije markt’-scenario zonder regels, bebouwing op een ongecontroleerde manier toenemen en versnippering van natuurgebieden ontstaan, met grote milieuschade tot gevolg.
Dit blijkt uit een onderzoek dat wetenschappers van het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit Amsterdam en het Zwitserse WSL-instituut hebben verricht over hoe verschillende ruimtelijke ontwikkelingsscenario’s tot het jaar 2050 kunnen uitpakken voor Curaçao.
In de recent gepubliceerde studie ‘Impact-driven spatial planning for future-proofing small island states: A scenario-based land model analysis in Curaçao’ worden twee toekomstscenario’s doorgerekend: eentje waarin het toerisme explosief groeit, en een tweede waarin landbouw een veel grotere rol gaat spelen. In beide gevallen blijkt dat zonder goede ruimtelijke ordening de milieuschade flink kan oplopen - van vervuilde kusten tot verlies van unieke natuurgebieden. Maar er is ook goed nieuws: met slimme planning kan veel ellende worden voorkomen.
Kleine eilandstaten zoals Curaçao staan momenteel voor grote uitdagingen op het gebied van duurzame ontwikkeling. Ze beschikken over beperkte ruimte en hulpbronnen, zijn kwetsbaar voor klimaatverandering en economische schokken, en hun ecosystemen lijden zwaar onder de druk van toenemende menselijke activiteiten. Een belangrijk aspect hiervan is landgebruik: de manier waarop ruimte wordt ingericht en benut heeft directe gevolgen voor mens en natuur.
De onderzoekers vergeleken drie ontwikkelingsrichtingen - variërend van vrij ongereguleerd tot sterk gestuurd beleid - in combinatie met verschillende vormen van ruimtelijke planning. De belangrijkste bevinding: ‘zoning’ (ruimtelijke indeling via bestemmingsplannen) kan een krachtig instrument zijn om negatieve gevolgen van ontwikkeling te beperken. Zo kan het verlies van zeldzame vegetatie met gemiddeld 32 procent worden teruggedrongen en vervuiling van het kustwater (zoals stikstofuitspoeling) met 22 procent worden verminderd.
Zonder regels, zoals in het ‘vrije markt’-scenario, groeit bebouwing op een ongecontroleerde manier en ontstaat versnippering van natuurgebieden. Die ongereguleerde ontwikkeling levert relatief weinig economische waarde op per hectare en brengt grote milieuschade met zich mee.
De onderzoekers benadrukken dat Curaçao - met een landoppervlak van 444 vierkante kilometer en zo’n 150.000 inwoners - kampt met ruimtegebrek. De meeste bebouwing concentreert zich rond Willemstad en langs de zuidwestkust. Economisch is het eiland sterk afhankelijk van toerisme, terwijl de landbouwsector klein en kwetsbaar is, onder andere door waterschaarste.