ANALYSE REDACTIE

In welgeteld één volle zin besteedt het ‘Hoofdlijnenakkoord’ tussen PVV, VVD, NSC en BBB, de Nederlandse partijen die het eens zijn geworden samen een regeringscoalitie te gaan vormen, aandacht aan de zes eilanden aan de andere kant van de oceaan: ,,Nederland beschouwt het Caribisch deel van het Koninkrijk als waardevol.”

Niet meer en ook niet minder. En dat op bladzijde 19 van het in totaal 26 pagina’s tellende document dat de ambitieuze titel ‘Hoop, Lef en Trots’ (in kapitalen) meekreeg. Het Caribisch deel van het Koninkrijk wordt voor het gemak ingedeeld in een alinea die begint met: ,,Er wordt geïnvesteerd in structurele samenwerking met de regio.” Daarmee wordt niet gedoeld op de Caribische regio, maar op ‘de regio’ in Nederland, want in de zin daarop wordt uitgelegd dat ‘de bestaande regiodeals in overleg met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en decentrale overheden worden uitgebouwd tot strategische investeringsagenda’s met afspraken over wonen, bereikbaarheid, onderwijs en economie’. Het gaat dan om programma’s zoals het ‘Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid’ en ‘Elke Regio Telt’, die worden doorgezet. Direct daarna volgt dan die ene zin die slaat op de (ei)landen: ,,Nederland beschouwt het Caribisch deel van het Koninkrijk als waardevol.”
Degenen met enig historisch besef kunnen dit als positief, of in elk geval als een aanzienlijke verbetering ten opzichte van eerdere uitspraken van Geert Wilders (PVV), zien. De leider van de nieuwe coalitie in politiek Den Haag noemde de toenmalige Nederlandse Antillen immers ‘schurkeneilanden die grotendeels worden bestuurd door schurken en boeven’ en wilde de Antillen ‘op Marktplaats.nl’ zetten. Kennelijk is die tijd voorbij en is de PVV-voorman, die met zijn populistische uitspraken in november vorig jaar 37 Kamerzetels haalde en daarmee de grootste partij van Nederland is, teruggekomen op eerdere voornemens. Van de VVD is bekend dat deze liberale partij ook altijd stevig inzet als het om het Caribisch deel van het Koninkrijk gaat. Van de twee overige coalitiepartners - NSC en BBB - is weinig bekend wat betreft hun standpunt met betrekking tot de autonome landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten (CAS) en de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES) als integraal onderdeel van Nederland. Dat zal de komende tijd moeten blijken.
Veel van het ‘Antillenbeleid’ is afhankelijk van de bewindspersoon die op het ministerie van BZK (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) belast wordt met de ‘K’. Dat hebben vooral de CAS-eilanden ervaren met twee zeer verschillende staatssecretarissen: na de ‘strenge militair’ Raymond Knops (CDA) trad de ‘frivole toegeeflijke’ Alexandra van Huffelen (D66) aan; ze hadden ieder een andere aanpak maar beiden probeerden de eilandregeringen te overtuigen van noodzakelijke hervormingen, maar heel veel verder dan geduldig papier kwam het met de implementatie nog niet.
Nu circuleren twee namen van ‘bekenden’ op mogelijke sleutelposities. Op uitgelekte lijstjes staat de naam van Ronald Plasterk (voorheen PvdA, tegenwoordig te boek als ‘partijloos’) voor het premierschap. En die van Richard van Zwol (topambtenaar en eveneens ‘partijloos’; nu aangesteld als formateur) staat op een lijstje als mogelijke staatssecretaris BZK belast met de ‘K’ van dat ministerie. Plasterk kent de eilanden en de eilanden kennen Plasterk als de voormalige minister van BZK in het kabinet-Rutte II van november 2012 tot en met oktober 2017. Van Zwol was voorheen ambtenaar op de ministeries van Financiën, BZK en Algemene Zaken en was van 2013 tot 2017 als secretaris-generaal de hoogste ambtelijk functionaris van het ministerie van BZK.
,,All politics is local”, luidt het. Dat geldt zeker ook voor Nederland, waar het vizier natuurlijk vooral gericht is op het Europese deel van het Koninkrijk en waar voorlopig ook genoeg werk aan de winkel is en het vermoedelijk nog een hele kunst zal blijken om de moeizaam tot stand gekomen coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB ook daadwerkelijk tot 2028 bij elkaar te houden. Vandaar ook niet meer dan één zin voor het Caribisch deel. Dat ‘we’ waardevol zijn. Voordat politici op de eilanden dit gaan uitleggen als dat ‘ze’ in Den Haag waarde willen komen (weg)halen of dat Nederland niet zonder de eilanden kan: vermoedelijk moet dit vooral als een sympathiek bedoelde uitspraak worden gezien. Ook al speelt het Caribisch deel van het Koninkrijk geen wezenlijke rol van betekenis in politiek Nederland - anders gezegd: een kabinet zal er niet om vallen - zijn er in het hedendaagse Den Haag genoeg connecties waar de eilanden hun voordeel mee kúnnen maar ook mee zouden móeten doen.
En dat van ‘Marktplaats.nl’; dat moet maar met een korreltje zout worden genomen. Dat is al van oktober 2007 en dus al zeventien jaar terug. Bovendien is Wilders, zeker sinds hij met die 37 Kamerzetels zo graag wil regeren, al op meer van zijn krasse uitspraken teruggekomen. Tegelijkertijd: dat er met PVV, VVD, NSC en BBB vanuit het Haagse Binnenhof een andere wind gaat waaien, dat is evident.